نقش رزمندگان و یگان‌های استان فارس در عملیات والفجر 8

به گزارش دفاع پرس از شیراز، رزمندگان استان فارس در دوران دفاع مقدس با تقدیم 15 هزار شهید نقش کلیدی در پیروزی انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس داشت، یگانهای نظامی استان فارس متشکل از سپاه، ارتش و جهاد سازندگی رشادتهای و جان‌فشانی‌های بسیاری را در دفاع از انقلاب در برابر رژیم بعثی عراق داشتند، که زبان زد عام و خاص جبهه ها و مردم بود.

در دوران دفاع مقدس 200 هزار رزمنده، جانباز، ایثارگر و شهید استان فارس در تحقق آرمانهای حضرت امام (ره) نقش داشتند، که این خود نشانگر جایگاه و نقش یگانهای نظامی استان فارس در دوران دفاع مقدس است.

عملیات غرور آفرین والفجر 8 با پیروزی رزمندگان اسلام به پایان رسید. این عملیات در 20 بهمن سال 64 و با رمز فاطمه الزهرا(ع) در منطقه جبهه جنوبی منطقه فاو صورت گرفت، که هدف آن تصرف فاو و تهدید بصره از جنوب بود در این عملیات ضربه بسیار بزرگی به دشمن خورد باعث تصرف بیش از 800کیلومتر مربع از زمین های دشمن، 50هزار کشته و زخمی و 3 هزار اسیر را دشمن تحمل شد در این عملیات یگانهای نظامی استان فارس نقش ویژه ای داشتند لشکر19 فجر فارس با 4565 نفر رزمنده در این عملیات شرکت کرد و بیش از 500 شهید تقدیم انقلاب نمود از جمله شهدای شاخص استان فارس در این عملیات شهید باقر سلیمانی، شهید رضا پور خسوانی، شهید محمد قنادی، شهید علی حسن پور، شهید شریف نصیری، شهید عبداصمد عابدینی، شکرالله قاسم زاده، شهید بهنام قنبر زاده و علی اکبر فرمانی بودند.

یگانهای استان فارس شرکت کننده در این عملیات، لشکر 19 فجر  با 14 گردان(سپاه)، لشکر 33 المهدی (عج) با 9 گردان(سپاه)، تیپ 55 هوابرد شیراز (ارتش)، گروه توپخانه 55 یونس با استعداد کامل (سپاه)، پایگاه هوایی شیراز (ارتش) و جهاد سازندگی فارس بودند.

در ادامه گزارشی کامل از عملیات والفجر8 ارایه می شود.

نام عملیات: والفجر 8

رمز عملیات: یا فاطمه الزهرا(ع)

منطقه عملیات: جبهه جنوبی – فاو

زمان عملیات: 1364.11.20 تا 1365.9.2

نوع عملیات: گسترده

هدف:تصرف فاو و تهدید بصره از جنوب

فرماندهی عملیات: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

سازمان رزم عملیات:  سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

استعداد نیروهای درگیر خودی : 140 گردان پیاده، 16 گردان توپخانه

استعداد نیروهای درگیر دشمن: 126 گردان پیاده، 33 گردان زرهی، 23 گردان مکانیزه،20 گردان گارد جمهوری، 29 گردان کماندو

تلفات عراق: 50000 کشته یا زخمی، 2105 اسیر

خسارات عراق: انهدام 39 هواپیما، 5 هلی کوپتر، 540 تانک و نفربر، 150 قبضه توپ صحرایی، 55 توپ پدافند هوایی، 5 دستگاه مهندسی، 250 خودرو، 2 ناوچه موشک انداز

غنائم: 95 دستگاه تانک و نفربر، 20 قبضه توپ، 120 قبضه توپ پدافند هوایی، 30 دستگاه مهندسی، 180 خودرو

نتایج:

- آزادسازی و تصرف 940 کیلومتر مربع از سرزمین های ایران و عراق

- تصرف شهر بندری و مهم فاو

- تسلط بر اروند رود

- انسداد راه عراق به خلیج فارس

- هم مرز شدن با کویت

عملیات والفجر 8 ( فتح فاو)

اهداف و جایگاه والفجر 8 در استراتژی نظامی ایران

هرچه جنگ ایران و عراق تداوم می یافت در مسیر تحقق استراتژی ایران پیچیدگی و دشواری بیشتری بروز می کرد.البته حفظ ابتکار عمل و اجرای عملیات های بزرگ که نقش تعیین کننده ای در موازنه سیاسی- نظامی جنگ داشت، ضرورتی انکار ناپذیر برای کشور و انقلاب بود. دستیابی به برتری در موازنه نیز بستگی بسیار به عملیات داشت که طی آن تمام توان دشمن به رویارویی کشیده شده و منهدم شود. در واقع، انهدام دشمن تصرف زمین های استراتژیک از هدف های اساسی جنگ به شمار می رفت از این رو عملیات والفجر 8 برای تحقق استراتژی تنبیه متجاوز در بعد نظامی و به ویژه در بعد سیاسی اهمیت بسیار زیادی داشت مهمترین هدف های سیاسی – نظامی این عملیات چنین بود :1- تصرف شهر فاو2- تسلط بر اروندرود3- تهدید بندر ام القصر4-هم مرزی با کویت 5- مسدود کردن راه ورود به خلیج فارس 6- تأمین خور موسی و امکان تردد کشتی ها به بندر امام خمینی 7- انهدام سکوهای پرتاب موشک عراق در منطقه فاو.

دلایل انتخاب منطقه

بحث و بررسی برای انتخاب منطقه فاو جهت اجرای عملیات گسترده  از خرداد 1364 آغاز شد. علی شمخانی در جلسه قرارگاه خاتم الانبیا (ص) درباره ملاحظاتی که بایستی در اجرای عملیات در نظر گرفته می شد گفت :

1- ما مجبوریم عملیاتی را شروع کنیم  که مبتنی بر توانمان باشد.

2- توان دشمن در آنجا محدودتر باشد

3-  بر اساس تجربه عملیات خیبر و بدر باشد

4- بتوانیم مسئله آتش دشمن را که در عملیات بدر مسئله اساسی بود حل کنیم.

بر اساس این ملاحظات مهمترین علت انتخاب منطقه فاو برای عملیات، نوع ویژگی های زمین این منطقه بود. وجود آب سه طرف منطقه عملیات و رویارویی با دشمن فقط در یک پیشانی جنگی و همچنین امکان اجرای آتش  پر حجم توپخانه  و ادوات از آبادان تا فاو روی ستون های دشمن که بسوی این منطقه  سرازیر می شدند، از جمله ویژگی هایی بود که موجب انتخاب منطقه فاو شد. به علاوه، محدود بودن زمین که کمیت محدود و کیفیت بالا را دارا بود. در این انتخاب موثر بود. همچنین با توجه به اینکه دشمن در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران توانایی عبور از اروندرود را تصور نمی کرد ونیز، تجارب به دست آمده از عملیات های خیبر و بدر  و ارزشمند بودن هدف  از نظر سیاسی  و نظامی، از جمله عوامل دیگری بودند که در انتخاب منطقه فاو برای عملیات مورد توجه قرار گرفتند.

موقعیت جغرافیایی و طبیعی منطقه فاو

منطقه فاو در جنوبی ترین قسمت خاک عراق در شمال خلیج فارس واقع شده است. رودخانه اروند در شرق، خور عبد الله در غرب و خلیج فارس در جنوب فاو قرار دارد. ساحل شرقی و غربی اروندرود را نخلستان پوشانده است و ساحل دو طرف با نهرهای متعددی به این رودخانه متصل می شوند. در سمت ایران، رودخانه بهمنشیر به موازات اروند رود، به خلیج فارس منتهی می شود. در شمال این منطقه ، شهر های آبادان و بصره قرار دارند که با جاده خسرو آباد در خاک ایران و جاده های البحار، فاو- بصره و ام القصر در خاک عراق، با فاو مرتبط هستند. در این منطقه دریاچه(کارخانه) نمک وجود داشت که سیل بندی های متعدد آن مهمترین عارضه به حساب می آمد. در این محل، به دلیل نمکزار بودن، زمین باتلاقی بود و استفاده از ادوات زرهی به راحتی میسر نبود. زمین های دیگر این منطقه نیز شوره زار است که بر اثر بارش باران  به شدت لغزنده می شود و تردد وسایل نقلیه را با مشکل مواجه می کند. تجهیزات و تسلیحات خودی، اجرای عملیاتی موفق در این منطقه دور از انتظار نبود.

شرح عملیات

در ساعت 22:10 تاریخ 1364.11.20 فرمانده کل سپاه با قرائت رمز عملیات دستور حمله را صادر کرد:

«بسم الله الرحمن الرحیم. لاحول ولا قوه الا باالله العلی العظیم. و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه. یا فاطمه الزهرا، یا فاطمه الزهرا،یا فاطمه الزهرا.»

یگانهای نیروی زمینی سپاه پاسداران با پشتیبانی آتش طرح ریزی شده و شلیک هزاران گلوله، در محور های تعیین شده  حمله خود را آغاز و مبادرت به شکستن خط دشمن کردند.

با توجه به احتمالاتی که در زمینه هوشیاری دشمن مطرح بود، شکستن خط، پاکسازی و گرفتن سرپل مناسب، نقشی اساسی در تضمین موفقیت عملیات داشت غواصان می بایستی معابر را باز می کردند تا نیرو های قایق سوار بتوانند از این معابر وارد ساحل دشمن شوند و تا روشنایی صبح منطقه را برای استحکام سرپل پاک سازی کنند.

واکنش قوای دشمن در لحظات اولیه عملیات و در رویارویی با موج های گسترده  نیرو که سراسر خط دشمن را هدف تهاجم قرار داده بودند، از غیره منتظره بودن این حمله حکایت می کرد، چنانکه یکی از فرماندهان یگان های درگیر دشمن در گزارشی به رده بالاتر خود وضعیت اولیه را چنین اعلام میکند:

«دشمن (ایران) مانند سیل با قایق نیرو پیاده می کند و باز می گردد، اگر چاره ای نکنید احتمالا می رود ام القصر را هم بگیرند، وضعیت ما بسیار بد است»

دشمن در همان لحظات اولیه شروع عملیات به دلیل گستردگی محور های هجوم همچنین اجرای تک پشتیبانی (فریب) در محور ام الرصاص، شدیدا احساس خطر می کرد. در این میان صدام به منظورآرام کردن وضعیت و کاستن از هراس نیروهای عراقی، در پاسخ گزارش یاد شده می گوید:

«مقاوم باشید، سه لشکر زرهی می فرستیم و ایرانی ها را شکست می دهیم»

گسترش وضعیت و تأمین هدف های عملیات در همان شب اول چنان غیره منتظره بود که یگانهایی که برای تأمین مراحل بعدی عملیات قرار بود در صبح یا شب دوم عملیات وارد عمل شوند، ساعت 24 وارد منطقه شدند تا به سمت اهداف خود حرکت نمایند.

پس از پاک سازی خط اول، در ادامه کار دو مسئله عمده پیش روی رزمندگان قرار داشت: دور زدن و محاصره شهر فاو و حضور در محور ساحلی واقع در جناح شمالی.

حضور در دو محور یاد شده، نقش موثری در مقابل پاتک های دشمن و نیز تثبیت  و تأمین سرپل اولیه داشت. لذا دو لشکر پر توان و قدرتمند سپاه که مأموریت دستیابی به اهداف فوق را داشتند، برای پاک سازی و الحاق خط اول، تلاش خود را شروع کردند.بدین ترتیب قبل از روشن شدن هوا و پس از در هم شکستن  مقاومت های ضعیف قوای دشمن، یگان مأمور تصرف شهر فاو، با حضور در دروازه شهر به محاصره آن پرداخت.

در جنوب شهر فاو نیز یکی دیگر از یگان ها با طی کردن مسافتی طولانی در عمق، ناباورانه خود را به خورعبدالله رساند طوری که این امر به محاصره  شهر فاو از شمال و جنوب انجامید.

در چند نقطه از محور شمالی شهر فاو دو یگان عمل کننده به دلیل رویارویی با دشمن و همچنین مشکلات عبور از اروند، در پیشروی دچارکندی شدند، ولی منتحی الیه محور ساحلی که کلید حفظ منطقه تصرف شده بود، با همت و خیز بلند رزمندگان به تصرف درآمد. همچنین ورود یگان بعدی به منطقه درگیری–که مأموریت تصرف خط کارخانه نمک را به عهده داشت- موجب پیوستگی و تأمین اولین خط پدافندی گردید.

هنگام طراحی عملیات پیش بینی می شد در صبح اولین روز عملیات، مناطقی که جبهه خودی را تهدید خواهد کرد، عمدتاٌ محورهای ساحلی و جاده استراتژیک فاو– بصره باشد. بدین ترتیب با حضور در دو محور یاد شده، عملاٌ اطمینان خاطر لازم حاصل شد.