خطر سندسازی و جعل واقعیات در ویکی‌پدیا برای ایران

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، افزایش روز افزون حجم مطالب ویکی پدیا که به مدد راهبرد هوشمندانه به کارگیری رایگان بیش از صد و سی هزار داوطلب تولید و نگارش متن از سراسر دنیا استوار شده، اهمیت و گستردگی این پایگاه اطلاع رسانی را دو چندان کرده است. این ویژگی آنگاه جلوه بیشتری پیدا می‌کند که به نقش اینترنت در عرصه اطلاع‌رسانی نه فقط در آینده بلکه حتی در زندگی رومزه کنونی نظر داشته باشیم.

مجموع این نکات باعث شده که این دانشنامه جذابیت مناسبی برای جاعلان واقعیات پیدا کند. بنابر گزارش های مختلفی که منتشر شده، سازمان های اطلاعاتی غرب، گروه های سیاسی و محافل اسرائیلی به صورت فعال از این ظرفیت برای چهره پردازی و مستندسازی مطالب مورد علاقه خود استفاده می کنند.

در بخش های سیاسی ویکی پدیای فارسی هم جای پای جهت گیری های سیاسی، شیطنت و سندسازی دیده می شود. اگر چه یکی از اصول اصلی ویکی پدیا بر بی طرفی یا بیان دیدگاه های مختلف گذاشته شده اما نگاهی به زندگی نامه شخصیت ها یا زندانیان سیاسی و امنیتی نشان می دهد که در مورد زندگی نامه ها رجوع گزینشی به منابع مخالف حکومت ایران و در دومی تبدیل ادعاهای سایت های حقوق بشری و رسانه های بیگانه به واقعیات، موجب شده تا عملا اتهامات غربی ها به چهره های داخل ایران یا ادعاها درباره زندانیان سیاسی، امنیتی به عنوان مستندات بی طرفانه عرضه شوند. رادیو فردا، صدای امریکا، بی بی سی فارسی، رادیو فرانسه، دویچه وله و چند سایت حقوق بشری راه اندازی شده توسط مخالفان نظام ایران ترجیع بند تکراری در منابع این مقالات هستند.

وجود بیش از 522 هزار صفحه فارسی و بیش از 92 میلیون بازدید از این صفحات در ماه مهر امسال (به نقل از آمار خود ویکی پدیا) نشان دهنده آن است که این غول خفته بیدار شده و غفلت از آن جبران مافات را به مراتب دشوارتر خواهد کرد. بنابر اخبار منتشر شده، پس از فوت مرحوم آیت الله هاشمی 273 هزار بار فقط در یک روز از صفحه اطلاعات ایشان در ویکی پدیای فارسی بازدید شده است، صفحه ای که در آن به نقل از کسری ناجی (یکی از خبرنگاران بی بی سی فارسی) گفته شده که "زمین های قم متعلق به پدر هاشمی بوده است!. یا  صفحه ای به اسم "ترور شدگان توسط جمهوری اسلامی در خارج کشور" وجود دارد و در صفحه دیگری به اسم "ایران و پرونده های تروریسم دولتی" همه آنچه رسانه های بیگانه از جمله بی بی سی در مصاحبه با سفیر سابق اسرائیل گفته یا مقاله تایمز اسرائیل نوشته، جزو منابع صفحه ای قرار گرفته که در آن فهرستی از اتهامات ترور علیه کشورمان درج شده است.

این در حالیست که صفحه مشابهی نه در فارسی و نه در انگلیسی راجع به اسرائیل دیده نمی شود و حتی در توضیح سازمان موساد در ویکیپدیای فارسی از لفظ تروریسم هیچ استفاده ای نشده بلکه در ذیل بخش عملیات های موفق از کلمه ترور برای از میان برداشتن رهبران فلسطینی استفاده کرده اند.

ویکی پدیا دانشنامه ای قابل ویرایش توسط کاربران است، به گونه ای که هر کسی به اینترنت دسترسی داشته باشد، با ثبت نام یا حتی بدون ثبت نام می تواند مقالات را ویرایش کند اما مشکل از آنجایی آغاز می شود که سطوح بالاتری از افراد قدیمی تر و مدیران بالادستی (برخی از آن ها داخل و برخی خارج از کشور) هستند که به راحتی هر چه را نمی خواهند حذف و به افراد اجازه تغییراتی که مخالف نظر آن ها باشد به ویژه در مسائل سیاسی را نمی دهند. بنابر این اشخاص مذکور می توانند سلیقه سیاسی خود را اعمال کنند و حتی یک کاربر یا آی پی خاص را در صورت اصرار برای تغییر یک متن، برای همیشه از ویرایش مقالات محروم نمانید. بی تردید در میان ایشان افراد مذهبی، منصف و علاقه مند به ایران هم هستند که تلاش آن ها در جهت کم کردن وزن مخالفان است ولی بی توجهی به این عرصه توسط صاحبان فکر و اندیشه، توازن را به نفع دیگران به هم زده است.

چاره کار البته حذف نیست چرا که این دانشنامه از هر جایی از دنیا قابل ویرایش و بازتولید است، راه کار تولید محتوا و حضور مفید صاحبان فکر و اندیشه و توجه به عرصه های اطلاع رسانی متنوع در شبکه اینترنت است که به زودی گوی رقابت را از ماهواره و تلویزیون هم خواهند ربود. باید در دانشگاه ها و مراکز فرهنگ ساز استفاده از شبکه هایی مانند ویکی پدیا آموزش داده شده و حتی نوشتن مطلب از دانشجویان و دانش آموزان  (مانند مقالات علمی و تحقیقی) خواسته شود. اگر زمانی برای مثال سازمان تبلیغات اسلامی با حضور فیزیکی و انتشار کتاب برای تبلیغ اقدام می کرد در عصر حاضر و عصر رسانه های دیجیتال برخط و لحظه ای، شاید باید تاکید بیشتری بر تولید محتوای صحیح، شفاف و دقیق داشت تا رقیبان ناصالح بازی را در دست خود نگیرند.

باید دانشگاه ها، مدارس و حوزه ها محلی برای تولید فرهنگ، پاسخگویی و مقابله با حملات مخالفان دینی و اعتقادی و فرهنگی در عرصه مجازی باشند، داشتن وب سایت های محدود در قبال هجوم انبوهی از مخالفان، اکتفا به فیلتر کردن برخی شبکه های اجتماعی مثل یوتیوب یا فیس بوک یا تویتر و عدم فعالیت در آن ها به این امید که جلوی آثار منفی آن ها گرفته شده، عملا به معنی واگذاری زمین به دست حریف است.

منبع:الف