به گزارش خبرنگار خبرگزاری دفاع مقدس، حجت الاسلام و المسلمین «علی سعیدی» نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعتقاد دارد نظام ورزش باید ورزش را با مقوله تربیت و پرورش روح همگن سازد. یعنی به عبارت بهتر نمیتوان سازمانها و نهادهای دینی را از وزارت ورزش و جوانان و سازمان آموزش و پرورش تفکیک نمود. او همچنین در تشریح ویژگیهای یک ورزشکار متعهد، ورزشکاری را ارزش مدار دانست که اگرچه در ظاهر شاید برای او عامل پیروزی نباشد و یا حتی از رسیدن به یک پیروزی محروم شود اما در میدان حفظ ارزشها او برنده واقعی است.
رابطه نظام ورزش و پرورش روح
ارتباط تنگاتنگ ورزش با پرورش روح بسیار حساس و ضروری است. نظام ورزش ما باید این دو را با هم ترکیب کند. نمی توانیم بگوییم سازمان تبلیغات اسلامی و نهادهای دینی مسئول تربیت و پرورش روح هستند و وزارت ورزش و جوانان و سازمان های ذیربط، مسئول تربیت جسم هستند و سازمان آموزش و پرورش تنها مسئول گسترش علم و دانش در جامعه است. از این رو تفکیک کار اشتباهی است. اگر ما انسان سالمی را میخواهیم، بایستی در ابتدا ترکیب ورودی این دستگاه را به مرز هماهنگی برسانیم. چراکه در ساختن انسان هم باید در هر بخشی این ترکیب متعادل باشد. منتها جهت گیری اصلی در سازمانهای مرتبط با ورزش، تقویت جسم است. ولی در عین حال نمیتواند از تقویت روح جدا باشد. یعنی در یک جهتی پیش میرود که تقویت جسم تأثیر منفی در روح و تقویت و تعالی آن نمیگذارد.
ورزش به سمت ضد ارزش ها پیش میرود
عملکرد ورزش رایج خلاف ارزشهای اسلامی است. متأسفانه این جهت گیری در ورزش دنیا وجود ندارد. زیرا امروزه ورزشی که در دنیا داریم می بینیم. فوتبالی که در دنیا شاهد آن هستیم به سمت ضد ارزشها پیش میرود. البته نگاه غرب به انسان کاملاً با نگاه اسلامی ما متفاوت است. اما چون ما در اغلب موارد به صورت ترجمهای عمل کردهایم، ممکن است دچار آسیبهایی که آنها شدهاند، بشویم. لذا بایستی ترکیب، ترکیب همگن و متوازنی باشد که خروجیش، خروجی مناسب و درستی از آب دربیاید.
با جسم بیمار و رنجور نمیتوان به رشد و تعالی رسید
با توجه به مجموعه روایات اهل بیت علیهم السلام درمییابیم که تقویت و تربیت جسم یک تکلیف است. برای این که انسان بتواند تمامی وظایف خودش را که خداوند از او طلب کرده، انجام بدهد، باید بدنی سالم، قوی و با نشاط داشته باشد. تا با بهرهوری از این مرکب راهوار بتواند به تمامی مقاصد الهی خویش برد. در غیر این صورت جسم ضعیف، رنجور و بیمار خود نیازمند تیمار، مراقبت و نگهداری توسط دیگران است و هیچ گاه عامل مناسبی برای رشد و تعالی انسان نمیباشد.
ورزش را به قصد قرب الهی انجام دهیم
درجه و مقام تقویت و تربیت جسم را موازن با عبادت بوده؛ بنابراین تقویت و تربیت جسم عبادت است؛ اگر همین تقویت و تربیت جسم به قصد قرب الهی و به منظور استفاده مناسب و مطلوب از جسم در مسیر کمال و کسب رضای خداوند باشد، همان عبادت عرضی است. همچنین اگر سازمانی با این نگاه به تقویت جسم و تربیت آن بپردازد، کار عبادی انجام داده است.
عوامل تأثیرگذار در ورزش
5 عامل مدیریت، مربیان، محیط ورزشی و متن و محتوا ارکان تشکیل دهنده و تحقق بخش ورزش محسوب میشوند. در واقع عوامل تأثیرگذار در ورزش، ارکان تشکیل دهنده و تحقق بخش ورزش هستند که هرکدام از آنها نقش مؤثری را در هدفمندی ورزش به خود اختصاص دادهاند. ورزشکار، مدیریت، مربیان، محیط ورزشی و متن و محتوا از جمله این عوامل هستند. ورزشکار به عنوان جلوه ساز و تحقق بخش مصادیق مختلف ورزشی در گونههای فراوان آن، نقش بسیار بسزا و حائز اهمیتی را به خود اختصاص میدهد. مدیریت مجموعهای از عوامل و دست اندرکاران متعددی است که هرکدام از آنان سهم خاصی را در هدفمند ساختن ورزش دارند. مربی نیز در حد خودش تأثیرگذار است. مربی ورزش با نوع رفتار، گفتار، حرکات، سکنات، ظاهر، علایق و جهت دهیهایی که در حین مربیگری و حتی در ارتباط های خارج از محیط ورزشی با ورزشکار، او را به گونهای که خود میپسندد و درنظر دارد تحت تأثیر قرار میدهد. از این حیث، او برای ورزشکار به عنوان الگو تلقی میشود.
ورزش هدفمند و متعالی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
امروزه از دیدگاه جامعه شناسان و روانشناسان به اثبات رسیده است که محیط، نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت افراد جامعه ایفا می نماید. همچنین رفتارهای فردی و اجتماعی افراد یک جامعه از عامل محیط تأثیر فروانی می گیرد و در متون اسلامی ما نیز فراوان به این موضوع پرداخته شده است. لذا محیط ورزشی در نحوه رفتار ورزشکاران و طرفداران آنان و به طور کلی در ورزش نقش حائز اهمیتی دارد. سؤال مهم این که در ورزش هدفمند و متعالی، محتوا و فن آموزشی چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟ متأسفانه متون اغلب علوم مختلف در کشور ما ترجمهای است. بین ترجمه علم و علم ترجمهای تفاوت بسیاری وجود دارد. اگر در علم ورزش ما به ترجمه آن از دیگر کشورها اکتفا نماییم، قطعاً دچار همان مشکلات فراوانی که در علوم ترجمه ای در دیگر حوزههای علوم اجتماعی، انسانی و غیره شدهایم، خواهیم شد. ما باید محتوا و متن را با توجه به شرایط کشور و فرهنگ غنی اسلامی، بومی سازی نماییم. متن و محتوای ورزشی ما در قالب بسیار زیبای ارزشی، معنوی و الهی شکل بگیرد. تا بتواند همسان و همراه با دیگر امور برگرفته از دین متعالی اسلام، عامل مؤثر و هماهنگ در رشد و تعالی تمامی ورزشکاران به خصوص جوانان غیر ورزشی کشورمان باشد.
چه نوع ورزشی دنبال شود؟
در اسلام روی ورزشهایی که جنبه ارزشی دارد، تأکید شده است. مانند تیراندازی، سوارکاری و شنا. چون این سه نوع ورزش نقش مؤثری در تقویت بنیه دفاعی دارد. لذا مسلمانان در دفاع از ارزشهای دینی به هنگام مقابله با دشمنان، میتوانند از این نوع ورزشها برای حفظ و حراست از خود استفاده نمایند و راست قامت بایستند و ترس و دلهرهای به خود راه ندهند لذا از این منظر، چنین ورزشهایی دارای جنبه ارزشی میباشند.
نوع آموزش ها باید چگونه باشد؟
نوع آموزش هم بسیار مؤثر است. یعنی ورزش باید جنبه تربیتی داشته باشد. مرحوم شهید قدوسی (ره) در مدرسه حقانی میفرمودند: استاد بایستی در بحث آموزش انگلیسی هم ماهیت تربیتی داشته باشد. در ادبیات فارسی هم شعری که می خواند جنبه تربیتی داشته باشد. در بحث ورزش نیز نحوه آموزش بسیار مؤثر است که از این ورزشکار چه عنصری بسازد. اگر نوع آموزش به گونهای باشد که ورزشکار تمام هدفش منافع خودش باشد دیگر اخلاق، ایثار، ادب، آداب ارزشمند پهلوانی رنگ میبازد و به مسلخ خواهد رفت. بالعکس در صورتی که نوع آموزش به گونهای باشد که ورزشکاران همراه با فراگرفتن متون خاص ورزش با اصول و فنون معنوی و اخلاقی و ویژگیهای متعالی آداب و رفتار اسلامی آشنا و عجین شوند، ورزشکاران انسان هایی والا و فولادین خواهند بود که از این قدرت و توانایی جز در مسیر کسب رضای الهی و ترقی جامعه و رشد دیگران استفاده دیگری نخواهند برد. خوشبختانه در کشور عزیزمان نمونههای فراوان از چنین ورزشکاران قهرمان ارزشی وجود دارد.
ویژگیهای یک ورزشکار متعهد
برای آن که ما در کشورمان ورزشکار متعهد داشته باشیم باید به گونهای او را تربیت نماییم که دارای ویژگیهای زیر باشد: ایمان: اولین شرط یک ورزشکار متعهد ایمان است. پیامبر گرامی اسلام(ص) میفرمایند: «مؤمن قوی از مؤمن ضعیف بسیار بهتر است.» امین بودن: ورزشکار لایق کسی است که در زندگانی خویش انسانی امانتدار باشد و بتواند از این سلامت و موقعیتی که خداوند به او ارزانی نموده است به خوبی بهره برداری نماید. در مسیر خلاف رضای الهی از روشهای غیر اسلامی و حتی غیر انسانی برای رسیدن به پیروزی استفاده ننماید. دانش و بینش: در ورزش دانش و بینش بسیار تعیین کننده است. چراکه ورزشکاری که تنها به تکنیکها و تاکتیکهای حرفهای و فنی ورزشی توجه داشته باشد و از دانش و بینش و بصیرت لازم برخوردار نباشد. چه بسا همین ورزش زمینه سقوط او را فراهم نماید. در حقیقت دانش و بینش لازم برای ورزشکار عاملی برای بالا رفتن از نردبان سعادت و کمال او خواهد شد.
نباید با رسیدن به قهرمانی، ارزشها پایمال شود
ارزش مداری، جوانمردی و ایثار و تواضع و پرهیز از غرور از دیگر خصوصیات بارز یک ورزشکار متعهد است. ورزشکاری که ارزش مدار است در تصمیمات خود براساس ارزشهایی که بدان معتقد است تصمیم میگیرد. اگرچه در ظاهر شاید برای او عامل پیروزی نباشد و یا حتی از رسیدن به یک پیروزی محروم شود. در حقیقت برنده شدن را در حفظ ارزشها بداند. در این صورت اگرچه از برنده شدن در مسابقه، خود را محروم ساخته است اما در میدان بزرگ حفظ ارزشها او برنده واقعی است.
جوانمردی هر کوچکی را بزرگ میکند
در ورزش متعالی و الهی جوانمردی و ایثار حرف اول را می زند. اصولاً ورزشکاری که بر پایه جوانمردی و ایثار حرکت میکند. چه بسا لازمه آن گاهی کوچک کردن خود یا رسیدن به اهداف ظاهری باشد. در نزد خداوند و دوستان او نه تنها کوچک نشده است بلکه انسانی بزرگ شناخته میشود. در موضوع دیگر یک ورزشکار متعهد باید تواضع داشته باشد و از غرور و تکبر جلوگیری کند. گاهی ورزشکار در میدان مبارزه با حریفان خود پی در پی به موفقیت دست مییابد و مدالهای فراوانی را از آن خود مینماید. این امتیازها و بردها ممکن است باعث غرور شود. ورزشکار متعهد باید هرچه بالاتر میرود و موفقیتهای بیشتر کسب میکند، تواضعش را نیز بیشتر کند تا این فرصت برای او به تهدید تبدیل نشود.
خشونت، دوپینگ، تجارت گرایی و ورزش تحزیری از جمله آفات ورزش هستند
بسیاری از علوم و فنون و هنرهایی که بشر به آن دست یافته است، اگر مورد عنایت و توجه خاص قرار نگیرد، می تواند آفات فراوانی را به دنبال آورد.ورزش نیز از این موضوع مستثنی نیست. لذا دارای آفات خاص می باشد که می توان به ازدیاد خشونت، دوپینگ، قهرمان پروری، تجارت گرایی و ورزش تحزیری اشاره داشت.چراکه در میدان مسابقه و نبرد خشونت و مقابله وجود دارد. اما اگر این تقابل و نبرد از یک حدی گذشت، به موجبات خشنونت عصبانیت را فراهم خواهد کرد؛ این عامل اصلاً زیبنده ورزش یک کشور اسلامی نیست. همین طور نگاه واقعی به دوپینگ این حقیقت را آشکار می سازد که بالاخره دوپینگ تقلب است. تقلب در امتحان و مسابقه جایز نیست. در ورزش هم بایستی ظرفیت واقعی خود را ارائه داد. نه انرژی مصنوعی که از طریق دوپینگ بوجود می آید.این عمل ناعادلانه با روح و هدف ارزشمند ورزشی در نگاه اسلامی در تعارض کامل است.نباید هدف از ورزش تنها قهرمان پروری باشد.زیرا این کمترین هدف است. با این نوع نگرش از رسیدن به اهداف بالاتر و ارزشمند باز می مانیم.گاهی یک هدف مقدس در اثر سهل انگاری و فاصله گرفتن از آرمان های مقدس و ارزشمند به یک امر تجاری تبدیل می شود. اگر هدف مقدس رسیدن به ارزش های معنوی و کسب رضای الهی را با موضوعات بسیار سطحی مثل مادی گرایی تعویض نماییم. در حقیقت روح ورزشی را ذبح نموده ایم.همچنین یکی از مهمترین آفات ورزشی، ورزش تحزیری است.این نوع ورزش روح شادابی و نشاط را از ورزشکار می گیرد و او را دچار نخوت، سستی و خمودگی می نماید.
