تفاهم نانوشته‌ای میان ایران و قطر بود؟

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، بزرگ‌ترین میدان گازی جهان میان ایران و قطر قرار دارد و تلاش‌های نیمی رقابتی و نیمی دوستانه دو کشور برای توسعه این میدان گازی وارد مرحله جدیدی شده است.

برای هر دو کشور این منبع عظیم انرژی به عنوان یک منبع قدرت سیاسی نیز مطرح است. اکنون که روابط قطر با عربستان تیره شده، حتی با جود رقابت سرسختانه ایران و قطر در بازارهای گاز، روابط این امیرنشین با تهران در حال بهبود است.

شرکت شل در سال 1971، برای نخستین بار میدان شمالی قطر را برای یافتن نفت حفاری کرد اما به جای نفت مقادیر عظیمی گاز یافت. قطر تنها یک تولیدکننده کوچک نفت بود که فقط یک بازار کوچک داخلی و منطقه‌ای انرژی به شمار می رفت. این امیرنشین در دهه 1980 تا دهه 1990، تلاش کرد تا یک پروژه توسعه گاز طبیعی مایع برای صادرات به آسیا را پیش ببرد. با افزایش قیمت نفت و گاز، شرکت‌های انرژی شروع به ساخت تاسیسات ال ان جی در این کشور کردند و شرکت دولتی ابوظبی یعنی «مبادله» با همکاری شرکت های توتال و اوکسیدنتال، خط لوله «دلفین» را از قطر به امارات احداث کرد.

زمانی که آمریکا به علت افزایش تولید گاز شیل، از بازار قطر کنار رفت، این کشور بر اروپا و آسیا متمرکز شد و صادرات به ژاپن را پس از حادثه فوکوشیما در سال 2011 افزایش داد. قطر در کمتر از 2 دهه به یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان از نظر درآمد سرانه و یک سرمایه گذار جهانی بزرگ و یک بازیگر سیاسی مهم در غرب آسیا تبدیل شد.

هرچند که نقشه های قطر نشان می دهد که این میدان گازی در مرزهای این کشور تمام می شود، ایران در سال 1991 بخش مربوط به خود را حفاری کرد و به تدریج متوجه شد که دو سوم این ذخایرگازی به این کشور تعلق دارد که پارس جنوبی نامیده می شود اما با تحریم ها، سوءمدیریت، تردیدها و درگیری های سیاسی بر سر اینکه این گاز باید برای تقویت میادین نفتی فرسوده به آنها تزریق شود یا به صنایع پتروشیمی فروخته شود یا در تاسیسات تولید برق سوخته شود یا برای مصارف خانگی به کار گرفته شود و یا از طریق خط لوله به همسایگان صادر شود، این روند کند شد.

قطر در سال 2005 اعلام کرد برای انجام مطالعات بیشتر این ذخایر، توسعه این میدان را متوقف می کند. این مطالعات اخیرا تمام شده اما یک مطالعات 12 سال به طول نمی انجامد. دلایل تجاری خوبی برای این توقف وجود دارد، اشباع بازار ال ان جی و ساخت ظرفیت های داخلی. همچنین با فشار عربستان خط لوله جدید به بحرین و کویت متوقف شده بود و دشواری هایی بر سر مسیر خط لوله دلفین وجود داشت.

اما این احتمال هم وجود دارد که ایرانی ها به دوحه برای متوقف کردن پروژه های جدید که آنها احساس می کردند سهمشان از این میدان را کاهش می دهد، هشدار داده باشد. از سال 2014، تولید ایران به سرعت افزایش یافته است و فازهای به تعویق افتاده پارس جنوبی که به پیمانکاران داخلی سپرده شده بود، در نهایت کامل شد. تولید گاز ایران در پارس جنوبی در سال 2020، از تولید قطر پیشی خواهد گرفت.

توسعه فازهای 13تا 14 و 22تا 24 فاز جنوبی آغاز نشده است. این فازهای از بخش پایانی میدان در مرز با قطر دور هستند اما یک استثنا وجود دارد و آن فاز 11 است که دقیقا در مرز قرار دارد و برای ممانعت از رفتن گاز ایران به بخش قطر در اولویت توسعه قرار دارد.

ایران نیز اخیرا قراردادی با کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال برای توسعه این فاز امضا کرده است. این قرارداد، تنها 2 ماه پس از آن امضا شد که دوحه از پایان دوره مطالعات خود بر روی این میدان گازی خبر داده و اعلام کرد که در حال آغاز پروژه جدید تولید گاز است. تنها یک روز پس از اینکه قرارداد توسعه پارس جنوبی امضا شد، مدیر ارشد اجرایی شرکت قطرپترولیوم اعلام کرد اندازه این پروژه 2 برابر است و مجموع ظرفیت صادرات ال ان جی این کشور 30 درصد افزایش می یابد و تا سال 2023 به 100 میلیون تن در سال خواهد رسید. به این ترتیب، قطر با پیشی گرفتن از استرالیا و آمریکا همچنان بزرگ ترین صادرکننده ال ان جی در جهان باقی خواهد ماند.

این اقدام، سیگنالی است به رقبای این کشور، که قطر برای سهم خود در بازار می جنگد و همچنین پیامی برای ائتلاف عربستان است. مدیران اکسون موبیل، توتال و شل اخیرا به دوحه سفر کرده‌اند.

اکنون این سوال مطرح است که ایران با قطر بر سر توسعه این میدان گازی به چه توافق یا تفاهمی رسیده است؟ اگر انجام مطالعات و توقف پروژه های قطر در سال 2005 به دلیل هشدار ایران بوده باشد، حالا که تولید گاز ایران از تنها یک سوم تمامی ذخایر مشترک به میزان تولید گاز دوحه از این محل نزدیک شده است، این هشدار دیگر نمی تواند ادامه یابد.

منبع: فارس