خبرگزاری دفاع مقدس، یورش رژیم صهیونیستی به باریکه غزه، بار دیگر این منطقه ملتهب را، در کانون توجهات بین المللی قرار داد. نگرانی از به وجود آمدن بحرانی انسانی در غزه با واکنش بسیاری از دولت ها مواجه شد که نسبت به اقدام رژیم صهیونیستی و حمایت های غرب از آن بیمناک بودند.
در این میان برخی کشورها علاوه بر اتخاذ مواضع اعلامی و ابراز رسمی نگرانی از حمله اسرائیل به غزه، مایل بودند تا از طریقه حمایت عملی از حماس و مردم فلسطین نسبت به بحران غزه واکنش نشان دهند که از جمله این کشورها می توان به روسیه اشاره کرد. آن طور که رسانه های بین المللی گزارش داده اند روسیه ضمن محکوم کردن اقدام اسرائیل و اعلام نگرانی از به وجود آمدن فاجعه انسانی در غزه، به حمایت از طرح صلح مصر و تلاش های میانجی گرایانه این کشور پرداخته است.
با توجه به اهمیت مواضع روسیه به عنوان کشوری قدرتمند و رقیب غرب در منطقه، به بررسی اجمالی رویکردها و مواضع روسیه در حمله اخیر اسرائیل به نوار غزه پرداخته ایم.
زمینه های حمله اسرائیل به غزه
اخیرا تحولاتی در منطقه و فلسطین اشغالی رخ داد و منجر به تصمیم رژیم صهیونیستی در حمله به باریکه غزه شد. یکی اینکه توافقاتی که فتح و حماس برای تشکیل دولت وحدت ملی شکل گرفت، سبب شد تا وحدتی در میان فلسطینیان شکل گیرد و اسرائیلیها به این دلیل که نمیخواهند زیر بار صلح بروند، با هرگونه زمینهسازی برای صلح هم مخالفت میکنند.(هانی زاده، 1393)
نکته دوم اینکه، رژیم صهیونیستی از تحولات منطقه و قدرت منطقهای که پشت سر حماس حضور دارد، ارزیابیهایی دارد، که در شرایط کنونی منطقه در بدترین وضعیت خودش در سالهای اخیر قرار دارد، جنگ داخلی تمامعیار در سوریه جریان دارد، در عراق بحران داخلی و نیروهای تروریستی تمام جریانهای داخلی این کشور را درگیر کرده است، در لبنان اختلافات شدید است، در مصر طی چند سال اخیر چندین بار قدرت جابهجا شده و آن کشور هم در وضعیت بحرانی داخلی به سر میبرد، در نتیجه شاهد هستیم علیرغم جنایات و کشتاری که اسرائیل انجام میدهد، کشورهای منطقه که همواره عامل موثر و ابتکاری در اختیار نیروهای فلسطینی و طرفدار مقاومت فلسطینی بودهاند، در محاق فرو رفتهاند.
نکته سوم هم اینکه، شرایط مشکوکی که پیش آمد و سه نوجوان اسرائیلی ربوده شدند و بعد هم کشته شدند و هنوز هم مشخص نیست که چه کسانی این اقدامات را انجام دادند، زمینهساز شد تا اسرائیل دست به چنین جنایاتی بزند. این مقدمات تشدیدکننده برای اسرائیل بوده است،(Israel IDs 2 main suspects in teens' disappearance, 2014) و چون جام جهانی فوتبال در برزیل در جریان بود، رژیم صهیونیستی حمله خود را آغاز کرد. جنگی که اسرائیل علیه غزه به راه انداخت، سومین رویارویی نظامی است که بین رژیم صهیونیستی و جنبشهای مقاومت اسلامی در نوار غزه - از زمان به قدرت رسیدن حماس در جولای 2007 (تیر 1386) – شعله ور شده است.
رویکردها و مواضع روسیه به تحولات فلسطین و جنگ غزه
روسیه در پانزده سال اخیر بیشتر درگیر در مسائل داخلی، تحولات حوزه پیرامونی (سی.آی.اس) و روابط با اروپا، آمریکا بوده و کمتر فرصت ابراز وجود در عرصه خاورمیانه و تحولات فلسطین را یافته، اما گهگاه کوشیده است تا از نفوذ سنتی خود در این منطقه نیز دفاع کند. در این رابطه می توان به عضویت روسیه در کمیسیون چهار جانبه حل مسأله فلسطین، سفر پوتین به فلسطین و مصر اشاره کرد. این موضوع با پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی و موضع متفاوت کرملین در استقبال از آن و دعوت مسئولان این سازمان به مسکو صورت جدی تری به خود گرفت،(کرمی، 1393) که در حمله اخیر اسرائیل به غزه موجب تفاوت در رویکرد روسیه نسبت به جنگ اسرائیل و نیروهای مقاومت شد.
- عدم معرفی حماس به عنوان سازمان تروریستی
رابطه روسیه با حماس، در سال 2006، پس از آنکه این سازمان در انتخابات فلسطین به پیروزی رسید و در سال 2007 تقویت شد و کنترل نوار غزه را بر عهده گرفت، آغاز شد.
روسیه جزو قدرتهای بزرگی است که روابط رسمی خود را با حماس حفظ کرده است و آن را به عنوان سازمانی تروریستی نمیشناسد.
در سال 2006، «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه، میزبان هیئت نمایندگانی از حماس بود که این دیدار، برای حماس دستاورد باارزشی در شناخت بین المللی به شمار میآمد. از آن زمان به بعد، لاوروف، مرتبا با خالد مشعل، رهبر حماس، دیدار و گفت و گو میکند.(روسیه به دنبال پر کردن خلا آمریکا در خاورمیانه است، 1391)
- انتقاد از رژیم صهیونیستی
به نظر می رسد روسیه به عنوان کشوری تاثیرگذار در منطقه از رخدادهای ایجاد شده میان فلسطین و رژیم صهیونیستی در غزه بسیار ناخرسند است و این موضوع را در کنار شرایط موجود در سوریه به عنوان چالشی می داند که ممکن است امنیت را در کل منطقه با خطر رو به رو سازد.
با بالا گرفتن بحران در غزه به دلیل اقدامات غیرمنطقی رژیم صهیونیستی، مقام های روسی رویکردهای منتقدانه ای را به جنایات این رژیم از خود نشان داده اند. اینگونه مواضع از سوی مسکو در بحران های منطقه ای بی سابقه نیست، آنچنانکه در جریان مناقشه ایجاد شده در سوریه نیز شاهد بودیم، مسکو به هیچ عنوان با خواست های غرب برای تصمیم گیری در خصوص آینده سوریه همراهی نکرده و همچنان تنها راه حل بحران ایجاد شده در سوریه را گفت و گو میان دولت و رهبران گروه های مخالف می داند.(تقابل روسیه با آمریکا در جنگ غزه، 1391)
- تاکید بر ضرورت برقراری آتش بس
در شرایط کنونی روسیه درگیر مسائل اوکراین است. لذا به دلیل مشکلات امنیتی، خیلی به بحران غزه وارد نشده است.(هانی زاده، 1393) با این حال، پس از شروع بحران مسکو بر ضرورت برقراری آتش بس در نوار غزه تاکید کرده و از وخیم تر شدن اوضاع و کشته شدن شمار زیادی در غزه و وخامت اوضاع انسانی در این منطقه ابراز نگرانی عمیق کرده است.(Russia blind to Gaza, 2014)
روسیه همچنین از تلاش های مصر با هدف متوقف کردن جنگ و دستیابی به راه حل سیاسی دائم در نوار غزه استقبال کرده و تنها راه حل ایجاد آتش بس در منطقه را از طریق اقدامات سیاسی ممکن می داند. از این رو، اعلام آمادگی کرده که در شورای امنیت و کمیته بین المللی چهار جانبه برای دستیابی به راه حلی سیاسی تلاش نماید. در همین راستا، وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای خاطر نشان ساخت که مسکو آماده است به طور دوجانبه یا چند جانبه برای حل و فصل بحران کنونی غزه تلاش کند.(Evseev, 2015)
- پیشنهاد ایجاد گروه تماس
مسکو به وضوح درک می کند که پایان اجتناب ناپذیر به درگیری های مسلحانه در نوار غزه مشکل فلسطین و اسرائیل را حل نمی کند و این نیاز به تغییرات مثبت در توسعه اجتماعی و اقتصادی در سرزمین های فسلطینی دارد. به همین دلیل است که روسیه پیشنهاد ایجاد یک گروه تماس متشکل از سازمان های جامعه مدنی که توصیه های مناسب را داشته باشد ارائه کرده است.
بنابراین اگر تشدید درگیری های مسلحانه در غزه ادامه پیدا می کند که ممکن است که این نتیجه نهایی سیاست های آمریکا باشد که سعی می کرد به تنهایی جایگزین فعالیت های چهارجانبه کشورهای خاورمیانه باشد.
در چنین شرایط، روسیه نه تنها برای توقف درگیری ها تلاش می کند. بلکه طرح پیشنهادی خود را برای حل و فصل مناقشه فلسطین و اسرائیل بر اساس تجدید حیات گروه های چهار جانبه و دخالت نمایندگان اتحادیه عرب بنا نهاده است.(Evseev, 2014)
و در پایان ...
روسیه به عنوان کشوری تاثیرگذار در منطقه طی سال های اخیر همواره با سیاست های منفعت جویانه غرب در منطقه مخالفت کرده است.
غربی ها همواره از چالش های ایجاد شده در منطقه خاورمیانه و مناطق همجوار این منطقه به نفع خود سود برده اند، لذا تضعیف منطقه ناگزیر به تضعیف مسکو خواهد انجامید و این موضوع با خواست ها و سیاست های بلندمدت روسیه به هیچ وجه همخوانی ندارد.
روسیه به ویژه از زمان روی کار آمدن ولادیمیر پوتین در عرصه سیاسی این کشور در سیاست های منطقه ای در جهت مخالف با غرب حرکت کرده است، آنچنانکه در تحولات اخیر در خاورمیانه به وضوح شاهد این رویکرد از سوی مسکو بوده ایم، لذا منطقی به نظر می رسد که روسیه به عنوان کشوری در منطقه، خواهان ناامنی در این منطقه نباشد، زیرا وضعیت های اینچنینی ضمن آنکه به کشتار و ویرانی می انجامد ممکن است به دیگر بخش های منطقه نیز تسری یابد و ایجاد چنین شرایطی به نفع کل منطقه نخواهد بود و منافع ملی مسکو را نیز به خطر خواهد انداخت.
فهرست منابع؛
- تقابل روسیه با آمریکا در جنگ غزه(1391)، قابل دسترسی در:
http://www.bultannews.com/fa/news/111747
- حمدان، اسامه(1393)، اسرائیل برای جنگ به غزه از رویدادهای بین المللی سو استفاده کرد، قابل دسترسی در: http://www.yjc.ir/fa/news/4918161
- روسیه به دنبال پر کردن خلا آمریکا در خاورمیانه است(1391)، قابل دسترسی در:
http://fararu.com/fa/news/
- کرمی، جهانگیر(1387)، روسیه و بحران غزه، قابل دسترسی در:
http://www.aftabir.com/articles/view/politics/diplomacy/c1c1232281672_gaza_russia_p1.php
- هانی زاده، حسن(1393)، علل و نتایج حمله اسرائیل به غزه، قابل دسترسی در:
http://www.jonoubnews.ir/showcontent.aspx?mnnX4t8y8EbrKmImqSXuvA
- Evseev, Vladimir (2014), Russia has a role to paly in resolving the Israeli-palestinian crisis, Avalible at: http://www.russia-direct.org/content/russia-has-role-play-resolving-israeli-palestinian-crisis
- Israel IDs 2 main suspects in teens' disappearance (2014), Avalible At: http://www.cbsnews.com/news/israel-ids-2-main-suspects-in-teens-disappearance.
- Russia blind to Gaza (2014), Avalible at: http://www.dailystar.com.lb/Opinion/Editorial/2014/Jul-25/265050-russia-blind-to-gaza.ashx#axzz39xzD1yyS
