تئاتر مستند؛ فرصتی است برای مقابله با تحریف دفاع مقدس

گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس ـ رسول حسنی؛ دفاع مقدس فلسفه‌ای پیچیده و چند لایه‌ دارد که برای طرح آن نیازمند شرایطی هستیم که به خودی خود به وجود نمی‌آید. همچنین رسانه‌هایی که باید بوسیله آن مفاهیم دفاع مقدس منتقل شوند، شناسایی و تقویت شوند.

تئاتر مستند سدی در برابر شبهه و تحریف

هنرهای نمایشی از جمله رسانه‌هایی است که قدرت بالایی در جذب عامه مخاطبان دارد و هنر تئاتر به دلیل ماهیت ذاتی‌اش نسبت به سایر هنرهای نمایشی قدرت جذب و تاثیرگذاری بیشتری در مخاطب دارد. قدمت هنر تئاتر و ارتباط آن با مردم به هزاه‌رهای پیش از میلاد برمی‌گردد.

به بیانی دیگر تئاتر یکی از اولین ابزارهای ارتباطی بود که مردم واقعه‌هایی مثل شکار را برای دیگران بازتعریف می‌کردند. هر چقدر آنها در شیوه بیان واقعه بهتر عمل می‌کردند مردم ارتباط بهتری با آنها برقرار می‌کردند. از همین جهت هنر تئاتر، بخشی از هویت و توانایی‌های بالقوه همه مردم است.

از همین جهت سرمایه‌گذاری روی این هنر در حوزه دفاع مقدس می‌تواند نتایج پرباری را به همراه داشته باشد. در میان انواع تئاتر، «تئاتر مستند» یکی از بهترین ابزارهای انتقال مضامین دفاع مقدس و انقلاب اسلامی است. متن واقعه‌ای که در تئاتر مستند روایت می‌شود قائم بر اسناد و مدارکی است که نویسنده در تحقیقات و پژوهش خود به آن رسیده است. در واقع تئاتر مستند داستان نمی‌گوید و اصل اتفاق را با ابزار درام بازگو می‌کند.

در این نوع از نمایش همه چیز قابل اسناد به بیرون است. بر خلاف انواع دیگر نمایش که در آن سعی می‌شود تا بخشی از تاریخ دفاع مقدس بوسیله داستان، بازروایی شود و نویسنده و کارگردان مقید به رعایت تقدم و تاخر اتفاقات نیستند، در تئاتر مستند ملزم به انتقال و روایت نعل به نعل وقایع هستند.

مثلا در عملیات مرصاد همه اتفاقاتی که منجر به شکل‌گیری این عملیات شد و همچنین افراد موثر و تعداد نیروهایی که در آن حضور داشتند، نتایج آن در داخل کشور، حوادث بعد از آن و مسائل مربوط به آن از طریق بازی‌های دراماتیک به طور مستقیم به مخاطب منتقل می‌شود.

سختی کار در این نوع نمایشی بر عهده بازیگر است تا هم بازی نمایشی ارائه دهد هم از چارچوب واقعیت خارج نشود. ما در این‌جا با اسامی واقعی روبه‌رو هستیم و بازیگران باید خود را در قالب شخصیت تاریخی جا بزنند. «میرزا محمد سلگی» در عملیات مرصاد نقشی تعیین کننده داشت. برای اجرای چنین نمایشی روی صحنه، بازیگر باید خود را به این رزمنده نزدیک کند. همه وجوه بارز شخصیت «سلگی» باید در اجرای بازیگر نمود داشته باشد. رفتارها و تکیه کلام‌ها باید در بازی‌ها دیده شود.

در تئاتر مستند نه تنها نویسنده که همه عوامل اجرایی نمایش باید براساس مستندات پیش بروند و همین امر سبب می‌شود که اثری که روی صحنه می‌رود هم به منبع مستند تبدیل شود. در واقع کارکردی که فیلم مستند دارد، تئاتر مستند نیز داراست. رشد تئاتر مستند بیش از هر چیز نیازمند دستگاه‌های ذی‌ربطی چون «بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس» است.

صرف‌نظر از بودجه و شکل‌های حمایتی دیگر، این نهادها هستند که باید مستندات متقن و دسته‌اول را در اختیار هنرمندان قرار دهند. علاوه بر این، اولویت موضوع را آنها باید دسته بندی کرده و شرایطی فراهم کنند تا روی صحنه بروند.

در تئاتر مستند امکان تحریف به حداقل می‌رسد و امکان طرح موضوع در قالب‌های دیگری مثل کتاب، مقاله، فیلم و اشکال دیگر را فراهم می‌کند. ورود نهادهای فرهنگی سپاه و ارتش به تئاتر مستند چنان ضر‌وری است که ادامه حیات این شیوه نمایشی بدون این نهادها عملا غیرممکن است. همچنین به دلیل نوظهور بدون تئاتر مستند در ایران، جاذبه‌های بصری و هنری فراوانی برای مخاطب و جذب او دارد.

تئاتر مستند فرصت مغتنمی است تا در اختیار نیروهای انقلابی قرار گیرد و از این رسانه که می‌تواند مردمی باشد به نفع انقلاب و دفاع مقدس استفاده شود. همچنین ایجاد زیرساخت‌های لازم اعم از آموزش، تجهیز سالن‌های نمایشی، تسهیل در روند تحقیق و پژوهش، حمایت‌های مالی، تبلیغات وسیع و گسترده از جمله فضاهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

تئاتر مستند در کشور ما در ابتدای راه است و هنوز در حال آزمون و خطا است. هنرمند تئاتر نباید انرژی خود را صرف پروسه سوژه‌یابی و تحقیق کند، او باید با آرامش ذهن، تمرکزش را فقط به شکل اجرایی معطوف کند. کارگردان، بازیگر، نویسنده، نورپرداز و سایر عوامل اجرایی در بهترین شکل ممکن آرتیست هستند و باید به جزئیات نمایشی فکر کنند نه موارد دیگر.

این نهادهای فرهنگی هستند که باید وظیفه سنگین تحقیق را بدوش بکشند. از طرفی هنرمند باید در شکل اجرا آزاد باشد تا بتواند متن اجرایی را به بهترین شکل ممکن روی صحنه ببرد. هم‌آوازی نهادهای فرهنگی و هنرمندان تئاتر مستند برای دفاع مقدس و انقلاب اسلامی برکات زیادی خواهد داشت که در صورت محقق شدن چنین اتفاقی، شاهد خواهیم بود که مردم هم از آن استقبال خواهند کرد.

انتهای پیام/ 161