شهدا خودشان نویسنده زندگی‌نامه‌شان را انتخاب می‌کنند/ دوست دارم قلمم برای شهید همت بنویسد

وی همچنین در مدت زمان فعالیتش در دنیای ادبیات، توانسته جوایزی نظیر کسب رتبه اول بخش ادبی سیزدهمین جشنواره مطبوعات وزارت ارشاد اسلامی، برگزیده جشنواره «حبیب غنی‌‌پور»، برگزیده جشنواره «انقلاب» حوزه هنری، برگزیده جشنواره داستان کوتاه انتشارات علمی و فرهنگی، تقدیر شده توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ،کسب رتبه اول جشنواره سراسری نماز و نیایش، برگزیده همایش زنان نویسنده ادبیات ایثار و شهادت نشر شاهد، برگزیده مسابقه سراسری دفتر هنر و ادبیات ایثار، ترجمه چند داستان کوتاه این نویسنده به زبان های سانسکریت، روسی و عربی را به خود اختصاص دهد.

«خواب باران»، «آن مرد با باران می‌آید»، «بادبادک‌ها»، «کجا بودی الیاس»، «عروس آسمان»، «تو را من چشم در راهم»، «گزیده ادبیات معاصر»، «بخوان به نام مهر»، «پل‌های شکسته»، «پرستوها»، «عطریاس» و «مثل یک رویا» از جمله آثار و تالیفات وی هستند که نزدیک به پنج اثر آن در حوزه ادبیات دفاع مقدس است.

اهمیت دفاع مقدس و پرداختن به ادبیات غنی این حوزه از منظر قلم یک نویسنده، ما را بر آن داشت که در گفت‌وگویی با «وجیهه سامانی»، نگاهی به این اقیانوس عمیق داشته باشیم.

 

نویسندگان جوان حوزه دفاع مقدس نیاز به فراهم کردن تجربه زیستی دارند

وجیهه سامانی در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع پرس، ادبیات دفاع مقدس را شامل سه دسته از افراد جامعه دانست و اظهار داشت: دسته نخست آن دسته از افرادی هستند که در جنگ تحمیلی حضور داشته و ابعاد مختلفش را لمس کرده‌اند که خود این افراد نیز به دوگروه مجزا تقسیم‌بندی می‌شوند که می‌توان عده‌ای را اهل نوشتن و آشنا با اسلوب نگارش دانست و عده‌ای دیگر را نیز افرادی عنوان کرد که جنگ را تجربه کرده‌اند، اما با قواعد نوشتن آشنایی ندارند.

این نویسنده و منتقد ادبی تصریح کرد: دسته دوم در این گروه‌بندی، آن دسته از افرادی هستند که در زمان جنگ حضور نداشتند، اما در حال و هوای پس از جنگ قرار گرفته و دغدغه‌مندی‌شان نسبت به مقوله جنگ و دفاع مقدس، آنان را به دنیای کلمات سوق داده است.

سامانی با اشاره به دسته سوم افراد جامعه در موضوع ادبیات دفاع مقدس، گفت: اما مهم‌ترین دسته‌ای که می‌شود بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد، مربوط به نسلی است که هیچ‌گونه برداشتی از جنگ و دفاع مقدس نداشته و تنها داشته‌های ذهنی آنان مربوط به تصاویر و شنیده‌هایی است که از رسانه‌های عمومی و یا از رزمندگان شنیده‌اند، ولی دغدغه پرداختن به آرمان‌ها و اررزش‌های دفاع مقدس را دارند که در واقع سرمایه‌گذاری اصلی را باید روی این قشر از جامعه انجام داد.

وی ادامه داد: ایجاد تجربه زیستی از جنگ و دفاع مقدس برای نویسندگان نسل جوان، مهم‌ترین گامی است که می‌توانیم در حوزه ارتقاء بخشی به ادبیات دفاع مقدس برداریم.

این نویسنده و منتقد ادبی خاطرنشان کرد: شاید شرایط جنگ برای این نسل ایجاد نشود، اما با ایجاد نزدیک‌ترین تشابه و برقراری پیوند ارتباطی میان نسل جدید و نسل قدیم درک روشن‌تر و مموس‌تری را برای‌شان ممکن ساخت تا بتوان خلق آثار فاخر و ارزشمند منجر شد.

مطالعه کافی در حوزه دفاع مقدس مهم ترین ضرورت برای نویسندگان این عرصه است

سامانی تجهیز نویسندگان به مطالعه کافی در حوزه جنگ را مهم‌ترین ضرورت برای صاحبان قلم این عرصه دانست و عنوان کرد: نویسنده‌ای که به این حیطه وارد می‌شود، باید در حوزه جنگ و دفاع مقدس و همین‌طور موضوعات دیگر، پیرامون این مقوله مطالعه کافی داشته باشد و در واقع این مهم را می‌توان یکی از ضروریات بحث نویسندگی دفاع مقدس عنوان کرد.

وی افزود: اشراف نویسنده به مباحث مطرح شده دفاع مقدس می‌تواند میزان اثرگذاری در مخاطب را ارتقاء بخشیده و اثر نهایی را دارای کیفیت مطلوب کند.

این نویسنده و منتقد ادبی تصریح کرد: در کنار این مطلب، برگزاری نشست‌های صمیمانه با حضور نویسندگان این حوزه و مطالعه آثار یکدیگر، می‌تواند نوعی پویش در فضای ادبیات دفاع مقدس با رویکرد شناسایی و تقویت نویسندگان رقم بزند.

 

تعیین سطح نخستین گام در برگزاری کارگاه های نویسندگی باشد

سامانی با تأکید بر تعیین سطح شرکت کننده و هنرجویان در دوره‌های آموزشی نویسندگی گفت: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در برگزاری کارگاه‌های نویسندگی ضروری است به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم، تعیین سطوح شرکت کننده و هنرجویان است.

وی ادامه داد: نیاز است که این آگاهی وجود داشته باشد که قرار است مطالب آموزشی کارگاه‌ها برای چه مخاطبی و با چه میزان دانش در حوزه ادبیات دفاع مقدس ارائه شود.

این نویسنده و منتقد ادبی خاطرنشان کرد: شوق هنرجویان شرکت کننده در دوره‌های نویسندگی، سبب می‌شود که مدرس هم با شوق بیشتری حاضر شده و مطالب را ارائه دهد.

ملتی که قهرمانان خود را نشناسد به اوفول می رود

سامانی در بخش دیگری از گفت‌و‌گوی خود با خبرنگار دفاع پرس، به لزوم پرداختن به الگوهای دفاع مقدس به عنوان راهکاری برای مقابله با هجمه‌های فرهنگی دشمن اشاره کرد و گفت: دفاع مقدس و هشت سال جنگ تحمیلی، در واقع برگی زرین از تاریخ مقاومت ملتی است که با تمام داشته‌های‌شان در مقابل دست درازی و تعارض دشمنان ایستادند.

وی افزود: در طول هشت سال مقاومت و ایثار، هزاران جوان و نوجوان، با شهادت و جانفشانی در راه دفاع از آرمان‌های‌شان، تاریخ‌ساز این مرز و بوم شدند که باید از آن‌ها به عنوان الگو و اسطوره یاد کرد و به ابعاد زندگی و فضائل اخلاقی‌شان پرداخت.

این نویسنده و منتقد ادبی تصریح کرد: در واقع ملتی که قهرمانان خود را نشناسند و آن‌ها را به نسل‌های بعدی معرفی نکند، رو به افول می‌رود.

سامانی ایجاد انگیزه مطالعه در نسل جوان را یکی از مهم‌ترین اقدامات فرهنگی عنوان کرد و گفت: تنها در بحث ادبیات دفاع مقدس نیست، بلکه در نگاه کلی به سرانه مطالعه و تمایل نسل جوان به خواندن کتاب از دیدگاه من، در وضعیت مطلوبی قرار نداریم و باید گفت وقتی که مطالعه را فراموش کنیم، سطحی‌نگری در جامعه رواج پیدا می‌کند.

تمامی کارکترهای جنگ برایم جذاب هستند/ دوست دارم قلمم برای همت بنویسد

وجیهه سامانی، تمامی کارکترهای جنگ را به عنوان یک نویسنده جذاب دانست و گفت: وقتی وارد فضای زندگی هر کدام از شهدا و کارکترهای دفاع مقدس بشوی، جذابیت‌های خاص و ویژه خود را دارد، به ویژه اگر از دریچه نگاه یک نویسنده به ابعاد زندگی آن‌ها بپردازی.

وی ادامه داد: وقتی با سبک و منش رفتاری هر کدام‌شان همراه می‌شوی، در می‌یابی که این‌ها هر کدام‌شان اقیانوسی هستند که ما تنها سطح اولیه آن را می‌بینیم که برای شناخت و درک عمیق آن‌ها باید در این اقیانوس غرق شد.

این نویسنده و منتقد ادبی تصریح کرد: تا به حال به این گونه نبوده که شهید خاصی را جدا کنم و به این فکر کنم که راجع به آن بنویسم، ولی با توجه به ویژگی‌های اخلاقی و شنیده‌هایی که از شهید همت شنیده‌ام، برایم بسیار ستودنی است و شاید کمی خاص‌تر از بقیه باشد، به نحوی که خیلی دوست دارم درباره ایشان بنویسم.

سامانی با اشاره به تأثیرپذیری یک نویسنده از شخصیت‌های دفاع مقدس گفت: باید گفت که مگر می‌شود انسان با چیزی سر و کار داشته و در ارتباط باشد و از آن موضوع تأثیر نگیرد.

وی افزود: من به عنوان نویسنده این حوزه، در مدت زمانی که با دست نوشته و آثار مربوط به شهدا در ارتباط هستم، به وضوح تأثیرات آن را حس کرده و انعکاس برکاتش را در زندگی شخصی‌ام می‌بینم.

 

با "عروس آسمان" زندگی کردم

وجیهه سامانی با اشاره به دوست داشتنی‌ترین اثر خود گفت: برای یک نویسنده، تمامی آثاری که می‌نویسد و به رشته نگارش درمی‌آورد قطعاً دوست داشتنی است، اما می‌توانم بگویم در تمام مدتی که مشغول جمع‌آوری اطلاعات و نگارش کتاب «عروس آسمان» بودم، با لحظه لحظه شخصیت آن زندگی کردم.

وی ادامه داد: این اثر، زندگی‌نامه تنها شهیده زن حوادث سال 60 آمل به نام «طاهره هاشمی» بود که اطلاعات بسیار کمی هم از او در دسترس داشتیم و تألیف و نگارش آن نزدیک به 6 ماه به طول انجامید.

این نویسنده و منتقد ادبی خاظرنشان کرد: این اثر، خاطرات این شهیده است که در قالب داستانی برای مخاطب روایت می‌شود که توانست برگزیده جشنواره شهید غنی‌پور و در سه نوبت چاپ شود.

شهدا خودشان نویسنده زندگیشان را انتخاب می کنند

وجیهه سامانی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با خبرنگار دفاع پرس، اشاره به انتخاب نویسنده توسط شهدا، گفت: در بحث مربوط به شهدای مدافع حرم، در حال رایزنی‌هایی هستم که زندگی یکی از آن‌ها را به نگارش در بیاورم، اما این نکته را هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنم که شهدا خودشان نویسنده مورد نظرشان را برای تحریر زندگی‌شان انتخاب می‌کنند.

وی ادامه داد: من فکر می‌کنم بحث شهدای مدافع حرم سبب شد که شهدای دفاع مقدس برای نسل جوان امروز ملموس‌تر شوند و بدانند که شهدا شخصیت‌های دست نیافتنی نبودند، بلکه آدم‌هایی از جنس خودشان و با حال و هوای نسل آن‌ها بودند.

این نویسنده و منتقد ادبی بیان داشت: در آخرین کلامم باید بگویم که در دفاع مقدس، آدم‌ها آن‌قدر زمین‌گیر نبودند، آسمانی بودن رسم تمامی ستاره‌های دفاع مقدس بود و این رمز جاودانگی‌شان شد.

گفت و گو از: مهری کارخانه