روایتی از عملیات «قراویز» و نقش رزمندگان همدان در این عملیات

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس از همدان، «رضا میرزایی» محقق و پژوهشگر دفاع مقدس و مسئول مجمع راویان استان همدان اظهار داشت: رژیم بعثی عراق در 31 شهریور سال 1359 هجوم سراسری به ایران اسلامی را آغاز کرد، در منطقه سرپل ذهاب سپاه دوم ارتش عراق با لشکرهای 6 زرهی و 8 پیاده مأموریت داشت شهر های قصر شیرین و سر پل ذهاب و پادگان ابوذر را تصرف کند.

در ابتدا شهر قصر شیرین اشغال شد و سپس عراقی ها از سمت دشت ذهاب و جاده قصر شیرین به پیشروی خود ادامه داده و وارد شهر سر پل ذهاب شدند شهر در حال سقوط بود که رزمندگان سپاه استان همدان خودشان را به سر پل ذهاب رساندند و با کمک مردم محلی و نیروهای استان کرمانشاه سدّ راه عراقی ها شدند.

من هم این توفیق را داشتم از همان ابتدا به عنوان یکی از مسئولین در کنار رزمندگان باشم حماسه ها و فداکاری های رزمندگان را شاهد باشم در داخل شهر جنگ تن با تانک بود رزمندگان ما ابتدایی ترین سلاح ها با دو لشکر مجهز درگیر بودند سراسر شهر آتش و خون و حماسه بود رزمندگان موفق شدند تلفات سنگینی به لشکر های 6 زرهی و 8 پیاده عراق وارد کنند و آنها را از داخل شهر بیرون برانند.

عراقی ها بدون این که موانعی در سر راهشان باشد به سوی ارتفاعات کوره موش، قراویز و بازی دراز که مشرف به شهر بود هدایت شدند، رزمندگان استان همدان در گام اول در مقابل عراقی ها خط پدافندی تشکیل دادند.

نقش نیروهای استان همدان در غرب بسیار مهم بود اگر رزمندگان استان همدان نمی رسیدند شهر سر پل ذهاب سقوط می کرد.

بیرون راندن عراقی ها به وسیله نیروهای همدان کار بسیار مهمی بود امّا مهم تر از آن حفظ منطقه بود که نیروهای استان همدان از شروع حمله ی عراق تا پایان جنگ در ارتفاعات قراویز، کمین مجاهد و شهرک المهدی که گلوگاه مهم شهر سر پل ذهاب بود مستقر شدند و با کمترین نیرو و امکانات و در اوج محرومیت منطقه را حفظ کردند.

عراقی ها بارها تلاش می کردند شهر را تصرف کنند که به وسیله رزمندگان با شکست مواجه می شدند در این جا لازم می دانم اشاره ای به گوشه ای از تلاش فرماندهان مظلوم آن دوران داشته باشم در روز سوم جنگ بود که یک گروه از رزمندگان به فرماندهی سردار "محمد رضا فراهانی"به ارتفاعات قراویز هجوم بردند و موفق شدند عراقی ها را از دو ارتفاع به عقب برانند در این عملیات سردار "محمدرضا فراهانی" به شهادت رسید.

در تاریخ 8 اردیبهشت سال 60 نیروهای عراقی با تعداد 150 دستگاه تانک به قصد تصرف شهر هجوم خود را آغاز کردند که سردار دلاور "مهدی فریدی" و "تقی بهمنی" و "حبیب ا... مظاهری" به همراه گروهی از رزمندگان در کمین مجاهد که در حاشیه جاده قصر شیرین قرار داشت سد راه عراقی ها شدند و با یک جنگ نابرابر تن با تانک حماسه بزرگی را در تاریخ دفاع مقدس از خود به یادگار گذاشتند و موفق شدند تعداد زیادی از تانک و نفرات عراقی ها را متلاشی کنند و پس از تحمیل شکست سخت به عراقی ها سردار "مهدی فریدی" به همراه تعدادی از رزمندگان در کمین مجاهد به شهادت می رسند.

سردار تقی بهمنی با دو روز فاصله در تاریخ 1360/2/10زمانی که می رفت از پادگان ابوذر مهمات و آذوقه بیاورد در سه راهی سراب گرم هدف توپخانه عراقی ها قرار می گیرد و به شهادت می رسد.

بعد از شهادت این عزیزان خط دفاعی ما از هم پاشیده شده بود و هر لحظه بیم آن می رفت عراقی ها به سوی شهر پیشروی کنند ما بلافاصله با یک گروهان از رزمندگان تویسرکانی وارد عمل شدیم و آمدیم در تپه تخم مرغی که نزدیک کمین مجاهد بود مستقر شدیم و جایگزین این عزیزان شدیم و پیکر شهدا را از صحنه نبرد جمع آوری کردیم و اجازه ندادیم دشمن شهر را بگیرد.

سردار شهید حبیب ا... مظاهری بیشتر از همه در جبهه سر پل ذهاب به عنوان فرمانده محور حضور داشت، دشمن در بالای ارتفاعات یک تیپ مستقر کرده بود اما کل نیروهای ما 4 گروه حدود 22 نفره بودند یک گروه در تپه شهرک المهدی مستقر کرده بودیم و یک گروه در کمین مجاهد در پایین دامنه قراویز و در کنار جاده قصر مستقر بودند و یک گروه نیز در بالای ارتفاع قراویز کوچک که ما آن را تپه کمیل نامگذاری کرده بودیم مستقر بودند و یک گروه از نیروها در شهر سر پل ذهاب به عنوان احتیاط منطقه مستقر بودند شهر سر پل از ارتفاعات قراویز و بازی دراز در زیر دید و تیر و آتش سنگین دشمن قرار داشت لازم بود در روی ارتفاعات عملیاتی طراحی و به اجرا گذاشته شود.

رای آماده سازی و انجام عملیات به تدریج آماده می شدیم در آن موقع همه پاسداران از فرماندهان گرفته تا نیروهای معمولی با هم یک دل و یک دست بودند مهر و محبت، صفا و صمیمیت، ایثار و فداکاری در بین فرماندهان و نیروها یک اصل بود.

عملیات گشت و شناسایی شروع شد در نظام معمولاً فرماندهان به خاطر حفظ جان نباید در منطقه به استقبال خطر بروند به خصوص به گشت و شناسایی، معمولاً واحد های اطلاعات و عملیات مسئولیت شناسایی را به عهده دارند اما در آن دوران همه فرماندهان به همراه نیروها به گشت و شناسایی می رفتند، حتی بارها به عقبه دشمن نفوذ می کردند و دشمن را زیر نظر می گرفتند و با آگاهی کامل عملیات را طرح ریزی می کردند.

بنده این توفیق را داشتم در کنار این عزیزان حضور داشته باشم در این جا لازم می دانم اشاره ای به فرماندهان اصلی عملیات داشته باشم؛ 1- سردار شهید محمود شهبازی ، فرمانده وقت سپاه استان همدان 2- سردار حسین همدانی 3- سردار شهید حبیب ا... مظاهری 4- سردار شهید علیرضا حاجی بابایی 5- سردار قدیر نظامی.

از سوی فرماندهی سپاه منطقه 7 سرلشکر پاسدار شهید "محمد بروجردی" مسئولیت اجرای عملیات در ارتفاعات قراویز بر عهده نیروهای استان همدان شد و مسئولیت اجرای عملیات در ارتفاعات بازی دراز بر عهده نیروهای استان تهران شد که قبل از اجرای عملیات همه نیروها در پادگان ابوذر مستقر بودند که ما سرگرم آماده کردن عملیات بودیم که در 8 شهریور سال 60 به طور ناگهانی خبر انفجار در دفتر نخست وزیری و شهادت رجایی و باهنر را شنیدیم.

رزمندگان با شنیدن این خبر به شدت آشفته شدند از سوی فرماندهی تصمیم به لغو عملیات گرفته شد که رزمندگان پافشاری کردند که هر چه زودتر عملیات انجام شود تا انتقام خون این عزیزانمان را از دشمنان اسلام بگیرند.

بعد از تلاش فراوان عملیات طرح ریزی شد چون این عملیات نیاز به آتش توپخانه داشت در این عملیات از فرمانده تیپ 3 زرهی لشکر81 ارتش سرهنگ محمود بدری کمک گرفته شد.

پشتیبانی آتش و تانک بر عهده ارتش شد برای اجرای عملیات تعداد 120 نفر نیرو از ارتش در قالب 2 گروهان و تعدادی تانک به ما مامور شدند، جمع کل نیروهای عمل کننده 572 نفر بودند که در قالب گروه های 50 تا 60 نفره ساماندهی شدند برای گرفتن ارتفاع قراویز سه محور اصلی و دو محور فرعی مشخص شد.

فرماندهی هر محور با فرماندهان نیروها به این شکل مشخص شدند . مسئول محور یک دشت ذهاب و بنه دستک سردار شهید حبیب ا... مظاهری بود فرمانده نیروهای عمل کننده این جانب رضا میرزایی بودم مسئول محور دوم سمت وسط تپه کمیل سردار شهید علیرضا حاجی بابایی بود فرمانده نیروهای عمل کننده سردار شهید حسن مرادیان بود و مسئول محور سوم سمت شیرین آب و جاده قصر شیرین سردار شهید محمود شهبازی، فرمانده نیروهای عمل کننده سردار شهید حسن تاجوک بود.

دو محور فرعی عملیات محور یکم سمت راست جبهه بالای روستای قراویز بود که سردار شهید حسن اسدیار با یک گروهان نیرو تحت محوریت حبیب ا... مظاهری به سوی قله پیش رفت و محور دوم سمت چپ جبهه شمال جاده قصر به طرف تپه دو قلو قراویز بود که با محوریت سردار غدیر نظامی مستقل عمل کردند.

فرماندهی ، کنترل و هدایت عملیات را سردار حسین همدانی بر عهده داشت عملیات در ساعت 4 بامداد 11 شهریور سال 60 شروع شد متاسفانه قبل از شروع، عملیات لو رفته بود و دشمن از همه طرح ها و راهکارها و نحوه حرکت و نقطه هجوم ما کاملا با خبر شده بود و قبلا نیروهای تقویتی خود را به خط آودره بود و به صورت آماده به انتظار نشسته بود در ابتدا عراقی ها هیچ حرکتی از خود نشان ندادند و موقعی که به نزدیکی آنها رسیدیم قبل از این که ما حمله را شروع کنیم یک باره سراسر منطقه را آتش فرا گرفت، دشمن با یک هماهنگی کامل همه نیروهای ما را زیر آتش بسیار سنگین و پر حجم خود قرار داد.

با توجه به این که عملیات لو رفته بود همه رزمندگان با تمام توان به پیشروی ادامه دادند، صحنه نبرد صحنه عاشورایی بود در این عملیات یک بار دیگر صحنه عاشورای حسینی تکرار شد از یک طرف آتش سنگین دشمن بود و از طرف دیگر گرمای شدید و طاقت فرسای منطقه و تشنگی توان همه را گرفته بود عراقی ها یک تیپ کامل روی ارتفاع مستقر کرده بودند و جلوی سنگر هایشان را پر از موانع و میدان های مین و تله های انفجاری و سیم خاردار ایجاد کرده بودند و در داخل سنگر ها با انواع سلاح ها از هر سو نیروهای ما را زیر آتش گرفته بودند و از سمت بازی دراز با تانک و توپ مستقیم می زدند در سه طرف ارتفاعات قراویز آتشبارهای دشمن روی نیروها کار می کرد عراقی ها از سمت کوره موش، دشت ذهاب را زیر آتش گرفته بودند عراقی ها در محور جاده قصر شیرین تانک های خود را به میدان آورده بودند.

در آنجا بود که سردار شهید حسن تاجوک به همراه احسان تقی پور با یک گروه به جنگ تانک رفتند احسان تقی پور با آر پی جی تعداد زیادی از تانک های دشمن را منهدم کرد و در نهایت خودش هدف آتشباری دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید در نتیجه در محور یکم سمت دشت ذهاب و بنه دستک ما تا عمق دره سوم عراقی ها تا نزدیکی تنگ رستم پیش رفته بودیم در آنجا گردان های تانک عراقی آرایش گرفته بودند و با توپ مستقیم نیروهای ما را هدف قرار می دادند نیروها یکی پس از دیگری به شهادت می رسیدند تشنگی توان ما را گرفته بود شهید اکبر صفائیان دیده بان سیار ما بود به همراه حبیب ا... مظاهری ، او با توپخانه ارتش در تماس بود او موفق شد تعدادی گلوله ی توپ بر سر عراقی ها بریزد و چندین تانک به وسیله آتش توپخانه ها و آر پی جی زن ها منهدم شد اما هرچه زمان پیش می رفت تعداد نیروهای عراقی بیشتر می شد و تعداد نیروهای ما یا مجروح و یا شهید می شدند و پیکرشان بر زمین می افتاد ما از سردار همدانی نیروی کمکی خواستیم سردار همدانی گروهی را برای ما فرستاد اما گروه کمکی تا نزدیکی روستای قراویز جلو آمده بود آنها متوجه شده بودند که دشمن آمده روستا را گرفته ما حدود 4 کیلومتر از روستا جلوتر رفته بودیم و از عقبه خودمان بی اطلاع بودیم که با نرسیدن نیروی کمکی متوجه شدیم به طور کامل در محاصره افتادیم.

تا غروب مقاوت کردیم در نهایت به وسیله یکی از تانک های ارتش از گوشه ای خودمان را نجات دادیم اما پیکر شهدا و تعدادی از مجروحین به صورت مظلومانه در محاصره ماندند در سمت محور دوم نیروهای علیرضا حاجی بابایی موفق شده بودند از میدان مین دشمن عبور کنند و به سنگر های عراقی برسند که در نهایت فرمانده نیروهای عمل کننده سردار حسن مرادیان به همراه جمعی از یارانش در زیر سنگر های عراقی شهید می شود و پیکر هایشان بر جای می ماند در سمت محور فرعی حسن اسد یار موفق شده بودند موانع و میدان مین دشمن را پشت سر بگذارند و به سمت سنگر های دشمن برسند چون نفرات آنها کم شده بود بعد از اینکه تعداد زیادی از عراقی ها را به هلاکت می رسانند در نهایت سردار حسن اسدیار به همراه تعدادی از یارانش در جلوی سنگر های دشمن به شهادت می رسند و پیکر هایشان بر جای می ماند و تعداد 13 نفر از آنها از جمله 1- حسین رضایی 2- علی صادقیان3- رضا شریفی راد 4- حمید مهدیان به اسارت گرفته می شوند.

در سمت محور سوم نیروهای محمود شهبازی از دو طرف مورد هجوم قرار می گیرند از یک سمت بازی دراز و از سمت دیگر قراویز که در نهایت در منطقه شیرین آب با انبوهی از تانک دشمن مواجه می شوند که با کمک نیروهای سردار حسن تاجوک و احسان تقی پور تعداد زیادی از تانک دشمن را منهدم می کند و در نهایت احسان تقی پور به همراه تعدادی از یارانش به شهادت می رسند در محور فرعی سردار دلاور شهید علیرضا خزایی فرمانده وقت اسدآباد به ارتفاع معروف به تپه دو قلو هجوم می برند و پس از عبور از موانع به سنگرهای عراقی می رسند و در یک جنگ نابرابر پس از اینکه تعدادی از عراقی ها را به هلاکت می رسانند علیرضا خزایی به همراه 13 نفر از یارانش که همگی از منطقه اسدآباد بودند در شیار زیر سنگر های دشمن به شهادت می رسند و پیکر هایشان بر جای می ماند.

در منطقه بازی دراز نیز نیروهای استان تهران به فرماندهی محسن حاج بابا همزمان با ما عملیات انجام بدهند در این عملیات عاشورایی ما موفق شدیم به دشمن ضربات کوبنده ای وارد کنیم اما متاسفانه به خاطر لو رفتن عملیات موفق نشدیم ارتفاعات را بگیریم در این عملیات تعداد 62 نفر از بهترین فرزندان استان همدان که بیشترینشان از پاسداران اولیه سپاه بودند و هر کدام با یک گروه کار یک گردان یا تیپ را انجام می دادند به شهادت رسیدند و پیکر های پاک آنها را در زیر آفتاب سوزان به مدت یک سال در زیر سنگر های دشمن بر جای ماند.

سردار میرزایی اعلام داشت: در پایان لازم می دانم با ذکر نام شهدای این عملیات یاد و خاطره آن حماسه سازان را گرامی بداریم؛ 1-احسان تقی پور 2- حسن مرادیان3- تقی غیاثوند 4- محمد تقی ترکمان 5- جلال عنایتی 6- علی اکبر میرزایی 7- حسن اسد یار 8- امیر پورش همدانی 9- محمد قره باغی 10- محمد هادی مولایی مکرم 11- علی زارعی 12- علی کرم علی 13- جعفر علی زهدی علیپور 14- حاجی قربان جمور 15- علیرضا خزایی 16- علی محمد خزایی 17- محمد رضا اسفندیاری 18- سید جواد حسنی حلم 19- احمد باباخانی 20- عباس روز بهانی 21- سید علی خوانساری 22- مهدی ترابیان23- سید نصرا... سالکی 24- علیرضا راشدی 25- کتاب علی حیدری 26- علی اکبر گلزاری افخم 27- محمد رضا صفری 28- نجات علی گیوه کش 29- حسن ستاری 30- هوشنگ اشترانی 31- محمد جعفری 32- حمید قرا گوزلو 33- محسن نائینی 34- محمد حسین لطیفی 35- احمد علی عروج 36- بهمن رضی 37- معصوم علی نجفی آرمان 38- مصطفی قنبری 39- سید یوسف موسوی هنر 40- رجبعلی عسگری 41- خداداد علی حسین 42- احمد آقا محمدی 43- حبیب ا... سلگی 44- علیرضا قاسمی 45- جلال قربانی 46- محمد صادق رزاقی 47- حسین رضا ایوبی 48- سید جواد موسوی 49- فتحعلی مومنی 50- عبد المجید روحی 51- محمد رضا رضایی52- احد صالحی 53- شیر حسین فرامرزی 54- محمد رضا عباسی قهرمان 55- سبز مراد سپه پور 56- یحیی نوری 57- مهدی سلیمی 58- مصطفی قدیری 59- غلامرضا مهر خو 60- حسین ورمزیار 61- علی اصغر محمود نیا 62- جلال محقق، که تا به حال پیکرش پیدا نشده ضمناً تعدادی از نیروهای ارتش در این عملیات به شهادت رسیدند که متاسفانه اسامی آنها در دست نیست.