گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس، یکی از سازمان‌هایی که در کشورمان در حوزه مسایل فراجوی فعالیت می‌کند، سازمان فضایی ایران است. سازمانی که وظیفه آن برنامه‌ریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوری‌های فضایی در کشور با استفاده از دانش بومی و همکاری‌های بین‌المللی است.
توسعه فناوری ماهواره‌ای و مخابرات فضایی، سنجش از دور، پرتاب و حمل و نقل فضایی از یک طرف و توسعه منابع انسانی، ایستگاه‌های زمینی و زیرساخت‌های مناسب جهت هدایت و کنترل ماهواره‌ها از طرف دیگر، محور فعالیت‌های سازمان فضایی ایران است؛ البته این سازمان اجرا کننده مصوبات شورای عالی فضایی است که تصمیم‌گیری در مورد استفاده صلح‌آمیز از فضا در کشور را به عهده دارد.
این در حالی است که دستیابی به دانش فناوری فضایی یکی از دستاورد‌های سال‌های اخیر کشورمان محسوب می‌شود و حتی با وجود فاصله زیاد با صنعت ۵۰ ساله فضایی جهان، ایران موفق شده در میان ۹ کشور صاحب چرخه کامل فناوری ماهواره، جای گیرد.
مزیت فناوری فضایی در ارائه خدمات به بخش‌های مختلف کشور کاملا مشهود است به نحوی که علاوه بر استفاده از کاربرد‌های این فناوری در مدیریت بحران، چالش‌های محیط زیست و رخدادها و بلایای طبیعی، فضا و فناوری فضایی در مدیریت سایر بحران‌های بالقوه کشور نیز نقش تاثیرگذاری دارد؛ چرا که هنگام بروز هرکدام از این رخدادها، ماهواره‌های فضایی می‌توانند به بهترین شکل ممکن و با کار‌هایی همچون تهیه تصاویر جامع، ایجاد ارتباطات امن و...، مدیریت بحران‌ها را ساده‌تر کنند.
از سوی دیگر فناوری مخابرات فضایی فارغ از رخداد‌های سطح زمین می‌تواند خلاء‌های ارتباطی را پر کند و روند کمک رسانی و خدمات دهی به مردم را تسریع بخشد؛ لذا با توجه به اهمیت ویژه فناوری فضایی و لزوم کاربردی شدن این فناوری برای سهولت زندگی مردم، اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به این بخش داشته است.
برای مثال در سیاست‌های ابلاغی برنامه ششم توسعه از سوی مقام معظم رهبری، موضوع افزایش ضریب نفوذ فناوری فضایی به عنوان یکی از راهبرد‌های صنعتی در فناوری‌های پیشرفته آمده و بر توسعه فناوری فضایی با طراحی و ساخت، آزمون، پرتاب و بهره برداری از سامانه‌های فضایی و حفظ و بهره برداری حداکثر از نقاط مداری، تاکید شده است.
اقدامات انجام شده برای تحقق این اهداف نشان می‌دهد که با قرارگرفتن ماهواره ایرانی در مدار زمین و اعزام موفقیت آمیز فضانورد به فضا، تا حدود زیادی اهداف توسعه‌ای در بخش هوافضای کشور محقق شده است؛ به نحوی که علاوه بر پیوستن ایران به کلوپ فضایی جهان، هم اکنون ایران توان طراحی، ساخت، پرتاب، هدایت و کنترل ماهواره را به تنهایی دارد و نهمین کشور دنیا محسوب می‌شود که این چرخه را به طور کامل اجرا کرده است؛ از سوی دیگر با اعزام موجود زنده به فضا، کشورمان ششمین کشور در دنیا است که در این بخش موفقیت کسب کرده است.
پرتابه‌های فضایی ایران
اولین موشک ایران برای مطالعات علمی و هواشناسی و همچنین پایه‌گذاری دستگاه‌های موقعیت یاب کنونی GPS در فروردین ۱۳۵۵ به فضا پرتاب شد، اما اکنون کشور ایران دارای فناوری‌های پرتاب فضایی زیرمداری و مداری است به نحوی که در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۶ موفق شد موشک ماهواره بر فضایی به نام «سفیر» را برای پرواز زیرمداری به فضا پرتاب کند؛ در این میان برخی از منابع غربی معتقدند برای پرتاب «سفیر»، ایران از گونه‌ای تغییریافته موشک شهاب-۳ به نام «پرتابه فضایی شهاب» استفاده کرده است.
بعد از آن، گونه تکامل یافته دیگری از این موشک برای پرتاب ماهواره «امید» به مدار زمین در ۱۴ بهمن ۱۳۸۷ و در سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی استفاده شد و سپس ماهواره‌های مصباح (همکاری مشترک ایران و ایتالیا)، مصباح-۲ و ماهواره «ژئوسنکرون زهره» (همکاری مشترک ایران و روسیه) نیز برای پرتاب به فضا برنامه‌ریزی و اجرا شد.
پرتابهای زیرمداری
در ۶ اسفند ۱۳۷۵، سازمان فضایی ایران یک پرتابه فضایی را در یک پرواز زیرمداری آزمایش کرد. این موشک حامل محموله‌ای آزمایشی بود که به صورت مشترک توسط وزارت علوم و وزارت دفاع طراحی و ساخته شده بود. این موشک تا ارتفاع ۱۵۰ کیلومتری زمین بالا رفت و سپس طبق برنامه از پیش تنظیم شده، با چتر به زمین فرود آمد.
اما 10 سال بعد یعنی در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۶، سازمان فضایی ایران نخستین گونه از موشک کاوشگر-۱ را با نام «سفیر» با موفقیت پرتاب کرد و بدین شکل دومین پرواز فضایی زیرمداری خود را انجام داد. موشک سفیر از پایگاه فضایی جدید ایران در شاهرود به فضا پرتاب شد و با این پرتاب موفقیت‌آمیز، ایران یک گام به پرتاب ماهواره‌ها به مدار زمین نزدیک شد.
ارسال موجود زنده
۱۴ بهمن ۱۳۸۸، سازمان فضایی ایران کاوشگر-۳ را به همراه چند جانور شامل یک موش صحرایی، دو لاک پشت و چند کرم به فضای زیرمداری پرتاب کرد و زنده به زمین بازگرداند؛ در واقع با این کار سازمان فضایی ایران توانایی خود را برای آزمایش‌های این چنینی در آینده به نمایش گذاشت.
بعد از این تاریخ یعنی یک سال بعد در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۹، بار دیگر سازمان فضایی ایران کاوشگر دیگری را به نام کاوشگر-۴ که حامل کپسولی حیاتی بود را به فضا پرتاب کرد و در بهمن ۱۳۹۱ مجدد سازمان فضایی ایران کاوشگر پیشگام دیگری را به همراه یک میمون «رزوس» به نام «آفتاب» با موفقیت به مدت ۲۰ دقیقه به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب کرد و آن را سالم بازگرداند.
مراکز فضایی ایران
پایگاه فضایی اصلی ایران پایگاه فضایی امام خمینی (ره) سمنان است که در ۸۰ کیلومتری جنوب شرق سمنان قرار دارد. این پایگاه در ۱۵ بهمن ۱۳۸۶ با حضور رئیس جمهور وقت و برخی مقامات دولتی افتتاح شد.
مرکز فضایی البرز هم که یکی از مراکز اصلی دریافت اطلاعات ماهواره‌ای در کشور است در استان البرز واقع شده است.
پایگاه دوم پرتاب موشک ایران در نزدیکی شهر قم قرار دارد. نخستین موشک از پایگاه قم، پرتاب موشک هواسونگ-۳ در مسیر پرتابهای (بالستیک) در اردیبهشت ۱۳۷۰ بوده است. در تاریخ ۱۱ آبان ۱۳۸۵ و در رزمایش پیامبر اعظم ۲، چندین فروند موشک ایرانی از جمله شهاب-۲، شهاب-۳، فتح-۱۱۰ و موشک‌های زلزال از این مرکز شلیک شدند.
به هر تقدیر پژوهشگاه فضایی ایران در راستای انجام وظایف و ماموریت‌های خود در توسعه فناوری‌های فضایی کشور و ایجاد زیرساخت‌های لازم، ۴۳ پروژه فضایی را به اجرا درآورده که ۲۴ پروژه آن خاتمه یافته و ۱۹ پروژه نیز در دست اجرا است.
در همین راستا پروژه‌های ماهواره مخابراتی ناهید ۲، ماهواره پارس ۱ و بلوک انتقال مداری در این پژوهشگاه در دست اجرا بوده که طراحی اولیه آن‌ها به اتمام رسیده و در مرحله ساخت مدل مهندسی سیستم قرار دارد.
سه ماهواره ایرانی در نوبت پرتاب
و در نهایت؛ برابر آنچه از سوی وزیر ارتباطات اعلام شده، کشورمان در حال هماهنگی این موضوع است تا ماهواره‌ای را با پرتابگر داخلی یا با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی هرچه سریعتر در مدار زمین قرار دهد علاوه بر این دو ماهواره دیگر دانشگاهی نیز که ماهواره‌های سنجش از دور هستند، در مسیر پایانی برای پرتاب قرار دارند.
انتهای پیام/۲۳۱
