چگونه آمریکا سازمان ملل را جایگزین پلیس جهانی کرد؟

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، بعد از این که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا توییت کرد که موشک ها در حال آمدن هستند، کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه حملات هوایی خود را علیه سوریه آغاز کردند. این حمله در حالی که هیچ تحقیق بین المللی در خصوص اتهام حمله شیمیایی دولت سوریه صورت نگرفته و مجوزی از سازمان ملل صادر نشده بود.

ایالات متحده همواره علاقه مند است خودش را به عنوان محافظ اصلی نظمِ قانون محور بین المللی جلوه دهد و کشورهای چین و روسیه را برای تلاش در جهت نقض یا تغییر این نظم سرزنش می کند. در هفته گذشته «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد به شورای امنیت گفت که واشنگتن قصد دارد بدون حضور یا با حضور سازمان ملل اقداماتی را در سوریه انجام دهد. نماینده روسیه نیز در پاسخ به او گفت که تا کنون غرب از سازمان ملل متحد به عنوان ابزاری جهت ماجراجویی های نظامی اش استفاده کرده است و حمله به لیبی در سال 2011 را یادآور شد که بدون مجوز شورای امنیت و به قصد تغییر رژیم این کشور انجام شد.

جرج دبلیو بوش در سال 2003 به کلی سازمان ملل را به سخره گرفت و به عراق حمله کرد. قبل از او بیل کلینتون در قالب ناتو جنگ 78 روزه ای را علیه یوگوسلاوی به راه انداخت. این چنین رفتارهایی در سال 1991 غیر قابل تصور بود چرا که آمریکا مجبور بود برای خارج کردن نیروهای عراقی از کویت ثابت کند که فصل پنج منشور سازمان ملل متحد – در راستای نقض صلح و امنیت نظام بین الملل- نقض شده است. حال طی هشت سال بعد چه اتفاقی افتاد؟ برای پاسخ به این سوال باید مروری دوباره به جنگ بوسنی بیندازیم.

در سال 1992 توافق سیاسی بین صرب ها، کروات ها و مسلمانان بوسنی انجام شد و آمریکا از در خواست استقلال آن ها حمایت کرد. پس از آن مبارزاتی در امتداد خطوط قومی و مذهبی آغاز شد. در آن زمان بیل کلینتون باور داشت که ترکیبی از حملات هوایی و دریایی به مسلمانان بوسنی بخشی از راه حل است. طی سه سال بعد ناتو به تدریج نقش مهمی را در یوگوسلاوی سابق و تحت عنوان اقدامات بشردوستانه ایفا کرد. طی این فرآیند در آوریل 1993 شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه 819 را به تصویب رساند. بر اساس این قطعنامه باید شهری از صربستان در شرق بوسنی به عنوان منطقه آزاد و امن بدون هیچ اقدام مسلحانه و خصومت آمیزی ایجاد می شد. مفهوم منطقه امن در می 1993 طی قطعنامه 824 گسترده تر شد و برخی شهرهای دیگر که همه آن ها مسلمان نشین بودند به آن اضافه شد. در آوریل 1993 ناتو خواستار محافظت از آسمان بوسنی شد و قطعنامه 1992 پرواز تمام جنگنده های نظمی را بر فراز اسمان بوسنی ممنوع کرد. تحت فشارهای های آمریکا، سازمان ملل متحد قطعنامه 836 را تصویب و به ناتو مجوز داد تا از حریم هوایی محافظت نماید.

این مسائل در جولای 1995 بعد از این که نیروهای نظامی صرب بوسنی به صربستان و منطقه زپا وارد شدند کنار گذاشته شد و صربستان مورد اتهام نسل کشی قرار گرفته بود. در 21 جولای طی کنفرانسی در لندن پطروس غالی دبیر کل وقت سازمان ملل متحد به فرمانده نظامی سازمان ملل اختیار مستقیم داد تا از ناتو در خواست حملات هوایی را علیه صربستان بدهد.

در اوت 1995 کرواسی حمله تمام عیاری علیه مناطق صرب نشین که تحت قرار داد صلح 1992 بودند، انجام داد. صلح بانان سازمان ملل اقدامی برای توقف این حمله انجام ندادند و هیچ حمله هوایی صورت نگرفت در مقابل در 30 اوت ناتو حملاتی را علیه صرب های بوسنی انجام داد. کروات ها و مسلمانان بوسنی تهاجم خود را بر روی زمین شروع کردند و طی سه هفته 400 حمله و هزار بمب انجام شد. پیرو این ماجرا ایالات متحده و نه سازمان ملل مذاکرات صلح را در ایالت اوهایو آغاز کرد و نتیجه این صلح مبتنی بر تجزیه یوگوسلاوی همچنان پا برجاست.

بدین ترتیب آمریکا خود هم نقش مجری و هم قاضی و هم هیئت منصفه را بازی کرد و سازمان ملل متحد در حمله 1999 که ناتو به رهبری آمریکا انجام داد و منجر به اشغال کوزوو شد هیچ نقشی ایفا نکرد. این اقدام نقض آشکار قانون اساسی آمریکا، منشور ناتو منشور سازمان ملل متحد بود. این اقدام بعد ها و در سال 2008 منجر به جدایی کوزوو از صربستان و حمایت آمریکا از اعلامیه استقلال آن ها شد.

این مسئله بسیار شگفت آور است که تقریبا اغلب طرح ها برای مداخله در سوریه در طول دوره باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا بر ایجاد مناطق امن و حملات هوایی –همان طور که در جنگ بوسنی مطرح بود- متمرکز شده است و تا کنون سخنی از دیگر حملات نشده است. سوال اینجاست که اگر نسخه یوگوسلاوی موفقیت آمیز بود چرا آمریکا در جنگ های بعدی مثل جنگ عراق و افغانستان از آن استفاده نکرد و استراتژی را تغییر داد؟

بعد از جنگ عراق، جهان به دنبال آن چیزی نیست که رسانه های آمریکا و مقامات دولتی و رسمی واشنگتن دنبال می کند. به ویژه روسیه که بر تقابل با جنگ علیه تروریست ها در سوریه و به در خواست دولت قانونی این کشور و نه آن چه سربازان آمریکا در عملیات اخیر به دنبال آن بودند، اصرار دارد.

نویسنده: نبوجسا ملیک، مقاله نویس و مترجم حوزه سیاست خارجی، فارغ التحصیل تاریخ و روابط بین الملل از دانشگاه آیووا آمریکا

منبع: فارس