به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس، به مناسبت دومین روز از هفته دفاع مقدس، مرکز اسناد و تحقیقات جنگ سپاه جلسه نقد کتاب «دیپلماسی ایران وقطعنامه۵۹۸» اثر ایرج همتی و داود صفایی فسخودی را برگزار کرد لذا آنچه در ادامه آمده بخش هایی از مطالب مطرح شده در این جلسه است که توسط خبرنگار خبرگزاری دفاع مقدس تهیه شده است.
* شروع مذاکرات در ژنو چهره ای متفاوت از دو کشو را نشان می داد
ایرج همتی یکی از نویسندگان «دیپلماسی ایران و قطعنامه۵۹۸» در جلسه نقد این کتاب که در محل مرکز اسناد و تحقیقات سپاه برگزار شد، با اشاره به اینکه الگوهای غیر عمل گرا دستاوردهای بسیاری را نصیب ایران می کند، گفت: در اواخر جنگ تحمیلی تلاش های کشورهای اروپایی با همکاری سازمان های بین المللی بر آن بودند تا هرچه سریعتر به نزاع عراق و ایران خاتمه دهند اما نحوه مقررات مربوط به آتش بس و شروع مذاکرات در ژنو به گونه ای بود که چهره ای متفاوت از دو کشو را نشان می داد زیرا عراق در صدد کسب امتیازات فرا قانونی و ایران به دنبال تثبیت امتیازات قانونی بود.
وی سپس درباره یکی از رویکردهای مثبت بازیگران بین المللی در بازسازی چهره ایران، افزود: بعد از پایان جنگ تحمیلی آرام آرام کشورهای حامی عراق در جنگ این کشور با ایران، نشانه هایی از بی اعتمادی ظاهر می شود که اولین این رویداد در حمله عراق به کویت و اشغال این کشور بود لذا حمله نیروهای ائتلافی به عراق و سقوط صدام، باعث افزایش و تقویت وجهه بین المللی ایران می شود.
همتی با بیان اینکه جایگاه بین المللی عراق با حمله به کویت و اقدام نیروهای ائتلافی علیه عراق، به شدت تضعیف شد، ادامه داد: تلاش برای فهم برخی مطالب تاریخی ایران موجب می شود تا از بازنگری موارد مشابه آن در آینده جلوگیری شود.
* وزارت امور خارجه نسبت به تحولات داخلی عراق کوتاهی داشته است
در ادامه این برنامه کیوان حسینی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز ابتدا با اشاره به اینکه کتاب «دیپلماسی ایران وقطعنامه۵۹۸» از بعد علمی کار خوبی است، عنوان کرد: از جمله نقطه مثبت قلم نویسنده های این کتاب می توان به موضوعاتی مانند بی پرده بودن، کوتاهی وزارت امور خارجه نسبت به تحولات داخلی عراق، عدم بهره گیری از شورای امنیت سازمان ملل، اختلافات سیاسی میان طیف های سیاسی کشور، ویژگی های شخصیتی افرادی هم چون رجایی خراسانی، اشاره کرد.
وی در بیان نقد این کتاب هم گفت: در بیان نقد کتاب نیز می توان به مواردی هم چون نداشتن الگویی مشخص در نگارش کتاب، پیچیدگی فرضیه، ناهماهنگی در بیان موضوعات که نمونه آن را می توان در صفحات ۴۰ و ۴۳ مشاهده کرد، فارسی بودن بیشتر منابع مورد استفاده، نداشتن مقدمه در ابتدای هر فصل و روان نبودن برخی مطالب عنوان شده، اشاره کرد.
* کتاب از نظر روند پژوهشی، کتاب موفقی است
سپس یحیی فوزی از اساتید دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) نیز به عنوان منتقد بعدی «دیپلماسی ایران و قطعنامه۵۹۸»، کتاب را قابل ارزش معرفی کرد و بیان داشت: کتاب از نظر نگاه به کل رویداد بسیار مفید است و این باعث می شود خواننده با مسایل ریز موضوع قطعنامه آشنا شود به همین خاطر کتاب از نظر روند پژوهشی، کتاب موفقی است اما با این حال مشخص نیست در بخش تحلیل دنبال چه موضوعی است. به عنوان مثال اینکه در زمان جنگ، دیپلماسی ضعیف بوده و بعد از جنگ قوی شدیم از جمله موضوعاتی است که در این تحقیق نمی توان برای آن جواب مشخصی پیدا کرد.
وی افزود: در این کتاب آمده چون در جنگ تحمیلی آرمان گرا بودیم، نتوانستیم از دیپلماسی استفاده کنیم به عبارت دیگر چون اعتقادی به سازمان ملل نداشتیم و تنها از این سازمان به عنوان تریبون استفاده می کردیم.
فوزی سپس در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه آیا قطعنامه ۵۹۸ محصول دیپلماسی ایران بود یا خیر، بیان داشت: برخی افراد عنوان می کنند که در پذیرش قطعنامه نقش داشتند در حالی که پذیرش قطعنامه محصول فشارهای خارجی و سازمان های بین المللی بود.
این منتقد کتاب تصریح کرد: در بخشی از کتاب عنوان شده در قبول متجاوز بودن عراق توسط سازمان ملل، معامله ای صورت گرفته یعنی ما تعدادی از گروگان های خارجی که در لبنان اسیر بودند را با رایزنی ها آزاد کردیم و در مقابل سازمان ملل هم برای جبران این اقدام ایران، به نوعی حق ایران را در متجاوز بودن عراق قبول کرد.
* قطعنامه ۵۹۸ ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل به تصویب رسیده است
در ادامه جلسه داود صفایی فسخودی یکی از نویسندگان این کتاب در توضیحی با اظهار این مطلب که سیاست خارجی ایران در سال های ۵۹ تا ۶۷ سیاست درهای باز بوده، عنوان کرد: در پیش نویس قطعنامه ۵۹۸ که به مسئولیت آغازگر منازعه اشاره شده، مفهوم آغازگر منازعه به مسئولیت منازعه تبدیل شد و این مفهومی دو پهلو را بیان می کندکه می تواند شامل ایران و عراق شود اما هنر دیپلماسی ایران باعث شد مسئولیت منازعه تماماً متوجه عراق شود بنابر این معامله به معنای معامله ای که رایج است، صورت نگرفته است.
وی افزود: قطعنامه ۴۷۹ که در سال ۱۳۵۹ به تصویب رسید در مقایسه با قطعنامه ۵۹۸ نشان می دهد بسیاری از خواسته های ایران در این قطعنامه آمده است ولی قطعنامه ۴۷۹ قطعنامه ای است که کاملا علیه ایران است.
فسخودی ادامه داد: قطعنامه ۵۹۸ ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل به تصویب رسیده است یعنی قبول این قطعنامه الزام آور است و در صورت نپذیرفتن، شورای امنیت سازمان ملل می تواند اجازه استفاده از قوه قهریه را به نیروهای ائتلافی تحت لوای پرچم سازمان ملل بدهد. در حالی که قطعنامه های قبلی الزامی در پذیرش آنها بدین شکل وجود نداشت.
* مدل الگوی جنگ ما در جبهه ها، مدل جنگ محدود بود
همتی نویسنده دیگر این کتاب نیز با قبول برخی انتقادها، از رفع ایرادات موجود در چاپ های بعدی خبر داد و گفت: وضعیت ما در جنگ از نظر ایده آل ها این است که وضعیتی به طرف مقابل تحمیل شود تا تمام خواسته های ما را پشت میز مذاکره بپذیرند اما این در حالی است که مدل الگوی جنگ ما در جبهه ها، مدل جنگ محدود است و این با مدل و الگوی سیاسی که به دنبال آن بودیم، تطبیق ندارد.
انتهای پیام/
تهیه گزارش از رحیم محمدی
