به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، رمضان، از گذشته تاکنون، در فرهنگ مردم از جایگاهی ممتاز برخوردار بوده و همواره آیین‌های ویژه‌ای در این ماه، در میان مردم کشورهای اسلامی برگزار می‌شود.
آداب‌ورسوم ماه مبارک رمضان از مسائل مهم در فرهنگ بومی هر منطقه است که به‌واسطه قدمت خود، از قداست ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی، بسیاری از این سنت‌های زیبا به بوته فراموشی سپرده‌شده‌اند و بسیاری دیگر نیز کم‌رنگ‌تر شده‌اند و ازآنجاکه این رسوم زمینه‌ساز همبستگی در جامعه به‌ویژه در میان آحاد ملل مسلمان است، اهمیت فراوانی نیز دارد.
از نیمه شعبان جنب‌وجوش خاصی برای به پیشواز رفتن ماه رمضان در میان مردم نواحی مختلف کشور مشاهده می‌شود و مسلمانان برای انجام فرایض دینی این ماه آماده می‌شوند، که در این میان در برخی مناطق استان قزوین آیین‌های دیده می‌شود که آشنایی با آن‌ها می‌تواند ما را با عمق ارادت مردم این دیار به این ماه مبارک آشنا کند.
آیین‌های قدیمی را حفظ کنیم
قبل از فرارسیدن این ماه، مردم نواحی گوناگون ایران ازجمله در قزوین به زدودن آلودگی از چهره خانه و محله خویش می‌پردازند، درواقع با نظافت و خانه‌تکانی به پیشواز بهار قرآن می‌روند تا بتوانند با فراغت و آسودگی خیال به انجام تکالیف دینی خویش بپردازند.
پاکیزگی تنها به محیط خانه محدود نمی‌شود و پیر و جوان با طیب خاطر در نظافت اماکن عمومی محله خود مشارکت و مساجد و تکایا را برای برگزاری مراسم ماه رمضان آماده می‌کنند.
ماه مبارک رمضان ارزشمندترین مقطع زمانی در طول سال است که خداوند روزه گرفتن را واجب کرده و رمضان در هر استانی با آداب‌ورسوم خاصی همراه است و مردم استان قزوین نیز آداب‌ورسوم خاصی در این ماه دارند که بیشتر آن‌ها به فراموشی سپرده شده است.
علی‌اصغر یوسف گمرکچی از قزوین پژوهان در این خصوص می‌گوید: مردم این خطه با لهجه قزوینی که حرف (ه) در پایان کلمات حذف می‌شود به این ماه «مامبارک» می‌گویند، و اولین چیزی که در قزوین مرسوم بوده به پیشواز ماه مبارک رمضان رفتن بوده که امروزه از یادها رفته است.
وی ادامه می‌دهد: در برخی از شهرهای کشور مراسم استقبال از ماه رمضان که برگزار می‌شد در هر شهری نامی داشت، مثلاً در شهر همدان به این مراسم «کلوخ‌اندازان» می‌گویند و در قزوین «گلخندانی» گفته می‌شود که آخرین جمعه ماه شعبان برگزار می‌شد و نگاه مردم قزوین به ماه رمضان مانند مسافری بود که یک سال سفرکرده لذا با روی خوش به استقبال آن می‌رفتند.
گمرکچی یادآور می‌شود: در این مراسم یکی از بزرگان محل افراد خانواده را به باغستان دعوت می‌کرد و در فصل سرما این مراسم در خانه برگزار می‌شد و ازآنجاکه در آن زمان رسانه‌های جمعی نبود در این مراسم مشخص می‌شد چه کسی مردم را برای سحر بیدار کند که معمولاً فردی باتجربه که از روی ستاره‌ها تشخیص می‌داد سحر شده این کار را انجام می‌داد و در این میان تعیین می‌شد چه کسی اذان بگوید و چه کسی مناجات خوانی کند.
با برگزاری مراسم «گلخندانی» مردم با شوق‌وذوق فراوان با انرژی روحی و جسمی به استقبال ماه رمضان می‌رفتند و در واقع این ماه را با خنده و شادی شروع می‌کردند. یکی دیگر از آداب مرسوم این ماه نیز افطاری دادن و کمک به مستمندان است.
گمرکچی اظهار کرد: در قزوین رسم بود قبل از پانزدهم ماه رمضان تولد امام حسن(ع) این مراسم صورت نمی‌گرفت، مهمانی افطاری همیشه از نیمه دوم ماه شروع می‌شد و افطاری‌ها نیز خیلی ساده و راحت بود، غذاها مقوی و بدون تجمل و تشریفات بود و افراد بیشتری به میهمانی دعوت می‌شدند.
وی ادامه می‌دهد: دستگیری از بینوایان یکی دیگر از کارهایی است که در این ماه صورت می‌گرفت به‌طوری‌که غذا به‌صورت خشکه شامل برنج، گوشت، نخود، لوبیا و مرغ خریداری و بین فقرا توزیع می‌شد.
روزه اولی‌ها جایزه می‌گرفتند
نوجوانان و روزه اولی‌ها نیز در این ماه آداب‌ورسوم خاصی داشتند به‌طوری‌که یکی دیگر از رسوم ماه رمضان در قزوین که به آن اهمیت داده می‌شد، توجه به نوجوانان و روزه اولی‌ها بود.
گمرکچی می‌گوید: در آن دوره به روزه اولی‌ها که روزه می‌گرفتند، جایزه می‌دادند، مثلاً می‌گفتند اگر روزه بگیرید فلان جایزه را می‌دهیم، جوایز آن موقع بزغاله، بره، مرغ، خروس و کلاه و برای دختران هم روسری و چارقد تعیین می‌کردند و روز عید فطر حتماً به وعده عمل می‌شد.
«پیرهن مراد» بر تن دختران دم بخت
گمرکچی تصریح می‌کند: قزوینی‌ها در روز ۲۶ ماه رمضان مصادف با به درک واصل شدن «ابن ملجم مرادی» مراسم بخت‌گشایی برگزار می‌کردند، یک بانوی سادات پول جمع می‌کرد و پارچه می‌خرید، پاره فروش هم هنگام قیچی زدن پارچه می‌گفت «حاجت‌روا شوید».
وی ادامه می‌دهد: پارچه را می‌آوردند در مسجد با ۶ نفر خانم با نخ و سوزن می‌دوختند و تا قبل از اذان مغرب به تن دختر موردنظر می‌کردند که اسم این آیین «پیرهن مراد» بود، معتقد بودند ماه رمضان سال آینده دختر ازدواج می‌کند که اگر این اتفاق می‌افتاد باید تمام تجهیزات پارچه جهیزیه خود را از همان بزازی بخرند که پارچه را خریدند.
این قزوین پژوه خاطرنشان کرد: این آداب‌ورسوم از یادها رفته و چیزی که مانده تجملات ماه رمضان است و مستمندان که اصل ماجرا بودند فراموش‌شده‌اند.
ماه رمضان علاوه بر این آداب‌ورسوم دارای آداب‌ورسوم معنوی و مذهبی نیز هست که در اغلب شهرها به آن توجه می‌شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی عباسی رئیس حوزه علمیه استان قزوین در این خصوص می‌گوید: یکی از مراسم این ماه مبارک غبارروبی مساجد است که موجب تطهیر روحیه و آماده شدن افراد برای استقبال از ماه رمضان می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: برپایی سفره‌های افطاری و رفتن به افطاری نیز یکی دیگر از آداب ماه رمضان است که موردتوجه قرار گرفته اما باید در این مراسم از تجمل و تشریفات پرهیز شود، همچنین توجه به فقرا نیز در این ماه بسیار تأکید شده است.
عباسی با اشاره به روزه «کله‌گنجشکی» خاطرنشان می‌کند: روزه کله‌گنجشکی به معنی روزه نیمه است که کودکان سحری می‌خورند و دعا می‌خوانند و تا نزدیک ظهر چیزی نمی‌خورند که این روزه جنبه تربیتی معنوی دارد و از آداب‌ورسوم ماه رمضان محسوب می‌شود.
وی یادآور می‌شود: رمضان ماه تزکیه، خودسازی و ماه بندگی خداست و آداب مختلفی که در این ماه پیش‌بینی‌شده برای این است که زمینه بندگی را فراهم کند.
رمضان در همه نقاط ایران حال و هوای معنوی دارد
ماه رمضان برای مسلمانان تنها یک آیین مذهبی ویژه نیست، یک فرهنگ است که در درون هر فرد مسلمان فارغ از رنگ و نژاد، نهادینه شده است.
شیرازی‌ها آخرین جمعه قبل از ماه مبارک رمضان را «کلوک اندازون» می‌گویند در این روز رسم است اگر ماه رمضان در تابستان افتاده باشد مردم دسته‌دسته به گردشگاه‌های اطراف شهر مثل باغ‌های سرسبز قصردشت و مکان‌های دیدنی شیراز می‌روند و آن روز را به‌خوبی و خوشی به شام می‌رسانند.
در یزد آیین کلوخ‌اندازان دارند که ازجمله آداب‌ورسومی است که مردمان مؤمن یزد با انجام آن به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند.
در آذربایجان شرقی هم‌زمان با ماه رمضان دو سنت قاباخلاما و کیسه دوزی با گذشت قرن‌ها همچنان پابرجاست و به‌خصوص «قاباخلاما» با جدیت اجرا می‌شود.
برای افطار در گیلان نیز رسم‌هایی وجود دارد، افطاری دادن به‌عنوان نذری و دعوت از خویشاوندان عروس یا داماد، بخصوص در دوران نامزدی تقریباً در تمام نقاط استان گیلان در ماه مبارک رمضان معمول است و در برخی مناطق و روستاها «احسان آش» و «افطار آشی» رسم است.
«روزه قلاغی» همدانی‌ها از آیین‌های استقبال از رمضان است که روزهای اول، پانزدهم و آخر ماه شعبان را روزه می‌گیرند.
مردم استان مازندران ماه مبارک رمضان را با حضور روزه اولی‌ها بر سر سفره افطار متبرک می‌کنند. کسانی که در مازندران برای نخستین بار به سن تکلیف می‌رسند و روزه می‌گیرند تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها به‌عنوان «روزه‌سری» هدیه‌ای نگیرند، افطار نمی‌کنند و معمولاً این هدایا شامل چادرنماز و طلاجات برای دختران، پول و انواع نقره قدیمی برای پسران است.
آیین «الله رمضونی» در کرمان مراسمی است با عنوان کلیدزنی در شب‌های ماه مبارک که در آن زنی داخل یک سینی آینه، سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار داده به منازل اهل محل می‌رود و خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری‌شده را به مستمندان می‌دهد.
افطاری به نیازمندان، سحرخوانی و رمضان خوانی از آیین‌ها و آداب‌ورسوم ماه مبارک رمضان در سیستان و بلوچستان است.
همه این آیین‌ها برای عمل به فریضه‌ای الهی و خودسازی و نزدیک شدن به معبود است که در همه این آیین‌ها در کنار دعا و نیایش و عبادت توجه به هم نوع و نیازمندان هم دیده شده است.
در ماه رمضان همه با یک نیت و اعمالی خداپسندانه به میهمانی پروردگار می‌روند تا سعادت دنیا و آخرت خود را تضمین کنند.
اهمیتی ندارد با چه آداب‌ورسومی رمضان را برگزار می‌کنید مهم آن است که پس از خروج از این ماه از گناه و لغزش دور شده و با تهذیب نفس بیشتری در مسیر الهی گام برداریم و نیازمندان را فراموش نکنیم. التماس دعا.
منبع: مهر
