به گزارش خبرنگار بین الملل دفاع پرس، هنگامیکه انقلابهای عربی صرف نظر از آنکه چه دستهایی در پس آن قرار داشتند و چه اهدافی به واسطه آنها دنبال میشد، پای به منطقه گذاشت، به باور بسیاری از ناظران و تحلیلگران «اردن» از جمله کشورهای منطقه بود که میبایست شاهد چنین تحولاتی باشد، انتظاری که تاکنون محقق نشده و تحقق آن همچنان در پرده ابهام قرار دارد.
عوامل چندی موجب شدند تا این دگرگونی در اردن به تاخیر بیفتد که گزارش زیر تلاش دارد، به مهمترین آنها اشاره کند.
- بیم و نگرانی معارضان
یکی از مهمترین ویژگیهای معارضان اردنی که موجب شد، انقلاب تحت هر عنوان در این کشور به تعویق بیفتد یا اصلا رخ ندهد، بیم و نگرانی معارضان و مخالفان این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای عربی است.
نگاهی به ساختار و ماهیت گروههای معارض در اردن نشان میدهد که آنها دارای بافت و ساختاری موزائیکی هستند و میتوان آنها را در 3 گروه اصلی با محوریت و مرجعیت سیاسی مشاهده کرد:
یک: جریانهای اسلامگرا که بالطبع اخوان المسلمین و جریانهای سلفی جهادی را در برمیگیرد
دو: جریانهای ملیگرا و عشایری
سه: نظامیان بازنشسته
همچون بسیاری از جریانها و گروههای معارض در کشورهای عربی، جریانها و گروههای معارض کشور اردن نیز اگرچه در یک هدف یعنی «انجام اصلاحات» با یکدیگر اتفاق نظر دارند، اما در معنا و مفهوم و جزئیات این اصلاحات با یکدیگر اختلاف نظر دارند، به این معنا در زمانیکه اخوان المسلمین به عنوان نماینده جریان اسلامگرا از براندازی نظام و تبدیل آن به مشروطه سلطنتی و حاکمیت مردم به عنوان اصلاحات در کشور سخن میگفت، جریان ملیگرا بسته پیشنهادی دولت برای اصلاحات را پذیرفت که در اصلاح قانون اساسی و برگزاری انتخابات نمود پیدا میکرد، تا در مقابل جریانهای عشایری خواهان پایان دادن به در حاشیه بودن آنها باشند.
تشدید شکاف بین معارضان
این اختلاف دیدگاهها خیلی زود موجب بروز اختلاف میان جریانها و گروههای معارض اردنی شد تا دومین مانع انقلاب و دگرگونی در اردن شکل بگیرد. عاملی که نظام به خوبی بر علیه این جریانها و گروهها از آن استفاده کرد و با یادآوری وضعیت سوریه به آنها، تاکید کرد که انقلاب آنها به چنین سرنوشتی دچار خواهد شد و این عاملی شد که اختلافات موجود میان جریانها و گروههای معارض را شدت بخشید.
در این میان حکومت اردن که به دقت اوضاع را زیر نظر داشت، در کنار تغذیه این اختلافات، به اتخاذ سیاستهای امنیتی نرم روی آورد. سیاستهایی که چندان در دستگاههای امنیتی واطلاعاتی کشورهای عربی کاربرد نداشتند، به همین دلیل از هرگونه تعامل حشونتبار با معترضان خودداری کرد که نقشی بسزا در فرونشاندن خشم معارضان داشت.
همچنین در قبال اعتصابها و تحصنها به جای استفاده از زور و قدرت به صبر و خویشتنداری امنیتی و رسانهای و تبلیغاتی روی آورد و در کنار آن به تبیین و تشریح اوضاع جاری در سوریه و امکان دچار شدن اردن به چنین سرنوشتی پرداخت.
اما این پایان تدابیر اتخاذ شده از سوی نظام اردن نبود، بلکه امان تلاش کرد، اصلاحاتی را در کشور به اجرا بگذارد که موجب کاهش خشم و غضب مردمی شود، به همین منظور طرح اصلاح قانون اساسی به صورت جزیی و تشکیل دادگاه قانون اساسی را ارائه داد که اعضای آن از شخصیتهای نزدیک به نظام بودند تا تمام عوامل فوق الذکر آبی بر آتش انقلاب اردن بریزند و آن را سرد کنند.
- گارد کهنهکار سلطنتی
اما این تنها عواملی نبودند که به فروکش کردن آتش انقلاب در اردن کمک کنند، بلکه در بررسی عوامل تاخیر انقلاب در اردن یا فروکش کردن آن باید از عامل تاثیرگذاری به نام «گارد کهنهکار سلطنتی» نیز نام برد. پیکرهای که از سازمانها و دستگاهها و دوایر متعددی تشکیل شده و نفوذی بسیار در تصمیم گیرندگان امور در اردن دارد و بر تمام آنها اشراف و نظارت دارد.
در شرایطی که انتظار میرفت، اردن به سمت انقلاب و دگرگونی سوق پیدا کند، این پیکره به جای حضور در میدان و نزدیک شدن به مخالفان و درگیر شدن با آنها، پشت پادشاه اردن قرار گرفت و تا جای ممکن صحنه را از حضور خود خالی کرد و همزمان با آن برای فرونشاندن خشم مردم، برخی از عناصر خود که تاریخ مصرف آنها به پایان رسیده بود، را به عنوان قربانی تقدیم مردم کرد و در این راه موفق نیز نشان داد.
به این ترتیب مشاهده میشود که گارد سلطنتی به جای درگیری با معارضان و کمک به آنها در برافروختن آتش اعتراضها، در نهایت ذکاوت و هوشیاری با معارضان تعامل کرد، به گونهای که در برخی موارد بیش از معارضان خواستار انجام اصلاحات شد.
- آتش زیر خاکستر
اگرچه عوامل فوق الذکر موجب شدند، تا انقلاب و اعتراضهای مردمی در اردن فروکش کند، اما این اعتراضها همچون آتش زیر خاکستر هستند و هر آن ممکن است، به بمبی خطرناک و درحال انفجار تبدیل شوند.
عدم محاکمه جدی عاملان فساد در کشور، رکود حاکم بر عرصه سیاسی، پارلمان ناکارآمد، تورم و بیکاری، نبود عدالت اجتماعی، تبعیض طبقاتی همه و همه عواملی هستند که میتواند، بار دیگر هریک از آنها به انگیزهای برای معرضان تبدیل شود و آنها را به قیام علیه حکومت وادارد، به ویژه آنکه هم اکنون اردن با تهدید بزرگی به نام گروه تروریستی تکفیری «داعش» نیز مواجه است که بارها در پیامها و تهدیدات خود اعلام کرده است که اردن از جمله اهداف آن خواهد بود و نشانههای دال بر نفوذ و فعالیت عناصر این گروه تکفیری در استانهای هم مرز با سوریه از جمله استان «معان» مشاهده شده است و این موجب میشود تا تمام ترفندهای بکار گرفته شده از سوی حکومت برای مقابله با اعتراضها و تنقلاب مردمی در این کشور با شکست مواجه شود.
بدون تردید حوادث و رخدادهای آینده بیش از پیش افقهای پیشروی اردن را آشکار و شفاف خواهد کرد.
انتهای پیام/ز
