«لهوف» همه مقاتل قبل از خود را تحت‌الشعاع قرار داد

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، «ابوالقاسم علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن طاووس حلّی» ملقب به «رضی الدین» و مشهور به «سید بن طاووس» از علمای بزرگ شیعه در قرن ششم هجری است.

ابن طاووس در زمان هلاکوخان، نقابت شیعیان را بر عهده داشت و به سبب سجایای اخلاقی به «جمال العارفین» معروف شد. «أللُّهوف عَلى قَتْلَىِ الطُّفوف» یا «ألمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف» مشهور به «لُهوف»، از مهمترین تالیفات این فقیه بزرگ است.

این کتاب در بیان مصائب واقعه کربلا نوشته شده است. مولف، این کتاب را به منظور استفاده مسافران عتبات و زائران امام حسین (ع)، به صورت مختصر نوشته و به همین سبب، سلسله اسناد روایات را حذف و تنها آخرین راوی یا منبع روایت را ذکر کرده است.

لهوف به بخش‌هایی چون مقدمه شامل مطالبی در عظمت واقعه عاشورا، مقام امام حسین (ع) و فضیلت گریه و عزاداری برای آن حضرت، مسلک اول؛ پیرامون مسائل قبل از شروع واقعه عاشورا که از ولادت امام تا وقایع روز عاشورا را شامل می‌شود. مسلک دوم؛ شامل وقایع روز عاشورا تا شهادت امام (ع) و مسلک سوم؛ وقایع بعد از شهادت امام از فرستادن سرِ شهدا به کوفه و اسارات اهل بیت و بازگشت آنان به مدینه تقسیم شده است.

مولف در این کتاب از نقل مطالب اغراق‌آمیز که در کتب دیگر وجود داشته، خودداری کرده است. این کتاب همچنین مطالبی دارد که پیش‌تر در مقاتل نیامده است، مانند نامه امام حسین (ع) به بنی هاشم و خبر دادن آن حضرت از شهادت خویش با جمله «اِن الله شاء ان یرانی قتیلاً» و برخی از گزارش‌های دیگر که گفته شده شهرت این مطالب در آن دوره به اضافه باور‌های شیعی همچون علم غیب امام، سبب شده مؤلف این گزارش‌ها را تاریخی تلقی و در کتاب خود ذکر کند.

در میان مقاتل متعدد که از بزرگان شیعه به جای مانده لهوف سید ابن طاووس از اعتباری ویژه برخوردار است. اگر در مقام قیاس بخواهیم ارزش‌های این کتاب را دریابیم باید به جایگاه کتاب «مفاتیح الجنان» در مقابل کتاب‌های ادعیه دیگر اشاره کنیم. با وجود تعدد کتاب‌هایی که درباره دعا نوشته و جمع آوری شده هیچ کتابی همپای «مفاتیح الجنان» نیست.

مقام معظم رهبری در بیانات خطبه‌های نماز جمعه تهران (۱۳۷۴/۰۳/۱۳) فرمودند: «کتاب معروف «لهوف» از سیّد علی‌ بن‌ موسی‌ بن‌ جعفر بن‌ طاووس است. در تعبیرات منبری‌های ما عین عبارات این کتاب - مثل روایت - خوانده می‌شود؛ از بس متقن و مهم است. مؤلّف کتاب، آدم ثقه‌ای است. این‌طور نیست که برای گریه‌ گرفتن و مثلاً گرم کردن مجلس بخواهد حرفی بزند؛ نه. عباراتش عبارات متقنی است.»

ایشان در جای دیگری اشاره کردند: «این سید بن طاووس مورد احترام همه است، استاد فقهای بسیار بزرگی است؛ خودش ادیب و شاعر و شخصیت خیلی برجسته‌ای است. ایشان اوّلین مقتل بسیار معتبر و موجز را نوشت. البته قبل از ایشان مقاتل زیادی است. استادشان ـ ابن نَما ـ مقتل دارد، «شیخ طوسی» مقتل دارد، دیگران هم دارند. مقتل‌های زیادی قبل از ایشان نوشته شد؛ اما وقتی «لهوف» آمد، تقریباً همه آن مقاتل، تحت‌الشعاع قرار گرفت. این مقتل بسیار خوبی است؛ چون عبارات، خیلی خوب و دقیق و خلاصه انتخاب شده است» (بیانات ۱۳۷۷/۰۲/۱۸)

بدین لحاظ اثر ارزشمند سید بن طاووس در میان مقاتل دیگر اعتبار و جایگاه ویژه‌ای دارد. نگاه حقیقت جوی مولف و دقت در نقل روایات موثق در کنار پرهیز از داستان پردازی‌های معمول «لهوف» را به یکی از مستندترین مقاتل در موضوع شهادت امام حسین (ع) قرار داده است.

مقام معظم رهبری چنان‌که اشاره شد، بر مطالعه این کتاب توسط عزاداران حسینی و بخصوص مداحان و سخنرانان تاکید فراوان دارند. معظم‌له در مواردی که اقدام به مقتل خوانی کردند از «لهوف» بهره گرفته‌اند. همچنین تاکید فراوان داشتند که روضه خوانان، شاعران و مداحان هنگام نقل روایت در خصوص شهادت امام حسین (ع) و یارانش منبع و سندی که از آن استفاده کرده‌اند را برای مخاطب معرفی کنند. این نکته حاوی دو محور اصلی است اول اینکه مداحان به منابع دسته اول رجوع کنند و ثانیا مردم را نیز به مطالعه این کتاب‌ها ترغیب کنند.

نکته حائز اهمیت در خصوص کتاب «لهوف» سادگی بیان و اختصار در نقل روایت است که مطالعه اثر را برای عموم مخاطبان آسان و سهل کرده است.

انتهای پیام/ 161