به گزارش دفاع پرس، کار مداحان در ماه محرم و در روزهای عزاداری امام حسین(ع) نمود بیشتری دارد و آنجا تأثیر نوایی که از حنجره مداحان بیرون میآید را به خوبی میتوان حس کرد. در دوران دفاع مقدس مداحان بنا به ماهیت کارشان در جبههها نقش مهمی بر عهده داشتند. آنها در روزهایی که مربوط به ولادت معصومین بود مسئول مداحی و شادکردن فضای جبهه میشدند یا در روزهای عزاداری امام حسین(ع) فضای جبهه را با خواندن اشعار و مدایحی درباره واقعه عاشورا گرم میکردند. نقش مداحان در سرودن و قرائت اشعار حماسی و تزریق روحیه به رزمندگان در دوران دفاع مقدس قابل انکار نیست.
به دلیل پیوند ریشههای مذهب شیعه با مداحی، در دوران جنگ تحمیلی شاهد بهره بردن رزمندگان اسلام از مداحیها و نوحهها بودیم. در فرهنگ عاشورایی ما نیز نوحهسرایی جایگاه ویژهای دارد و در بیشتر تعزیهها و سوگواریهای عاشورایی از نوحهها برای بیان احساسات درونی شیعیان بهره برده میشود. در نوحهها و مرثیهسراییهای دوران جنگ تحمیلی به دلیل نبود سازهای موسیقی، خواننده و آوازخوانی او نقش اصلی را ایفا میکرد.
در دوران دفاع مقدس بیشتر کسانی که در جبههها مدیحهسرایی میکردند یا نوایی را از ته دل میخواندند خیلی در کار موسیقی حرفهای نبودند و تنها با تکیه بر احساس و تواناییهای ذاتی خود میتوانستند قطعاتی تأثیرگذار را اجرا کنند. برای نخستین بار یک جوان اهوازی در حضور بنیانگذار جمهوری اسلامی، سبک جدیدی از موسیقی حماسی را بنیان نهاد که تا پیش از این سابقه چندانی نداشت. این موسیقی در ابتدا با فرم آشنای نوحهخوانی ارائه گردید، اما بهتدریج حالتی حماسی پیدا کرد، بهطوری که دیگر بیانگر غم و اندوهِ صرف نبود و مضامین دیگری را هم در برمیگرفت. نوحهخوان از یک طرف نوایی مهیج و برانگیزاننده میخواند و از سویی دیگر سربازان و رزمندگان بر سینه میزدند که تداعیکننده سوگواری مذهبی بود. سینهزنها سرضرب شعر را حفظ میکردند و همچنین صدای کوبش دستها، به نوعی نقش یک ساز کوبهای را بازی میکرد. در این حالت، اگر موضوع کلام در ارتباط با سوگواری پیشوایان مذهبی یا شهیدان جنگ بود، بهطور طبیعی سینه زدن جنبه عزا پیدا میکرد، اما وقتی کلام و آهنگ مرتبط با آن بیانی حماسی داشت، عمل سینه زدن جنبهای غیر از عزا و ماتم به خود میگرفت. نمونه آشنای این مدعا، نوحه «ای لشکر صاحبزمان» است که در آن موقع شور و شعف عجیبی در بین نیروهای رزمنده ایجاد میکرد و بیتردید این اقبال، مدیون ویژگیهای کلامی و موسیقایی اثر بود.
غلبه موسیقی مداحی و مرثیهخوانی بر انواع دیگر موسیقی، دقیقاً تا پایان دوران دفاع مقدس ادامه یافت و نمادهای شاخص آن حاج صادق آهنگران و حاج غلام کویتیپور، دو مداح اهل بیت(ع) هستند که در طول جنگ با ابداع و گاه الگوبرداری از آهنگهای محلی، کوره موسیقی جنگ را گرم نگه داشتند. آهنگران درباره نوع مداحی در زمان جنگ میگوید: در تمام طول دفاع مقدس هرگز کسی با ساز وارد میادین نبرد نشد. تمام طول جنگ همه ابزاری که در دست میگرفتیم، یک ورق نوحه بود و یک بلندگوی بوقی که گاهی هم آنقدر تیر و ترکش خورده بود که مثل آبکش سوراخ سوراخ بود. هشت سال به همین منوال گذشت. در طول هشت سال دفاع مقدس هیچکس با ساز و تنبور به جبهه نیامد و موسیقی جبهههای ما همان آوایی بود که از دل سوخته مداحان تلألؤ میکرد.
اما در کنار چهرههای شناخته شده، رزمندگان دیگری بودند که در عین گمنامی علاقه عجیبی به مداحی برای امام حسین داشتند و فضای جبهه را پر از صدای خوششان میکردند. صدای گرم و سوزناک شهیدان بهروز سلامی، احد کیانی، امیر مسعود تابش و علی سیفی و صدها شهید مداح دیگر تا ابد در گوش خسته زمان زمزمهکنان خواهد ماند.
منبع: جوان
