به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس به نقل از مشرق، پهپاد‌های تجاری بخصوص در اندازه‌های کوچک چند سالی است که در اکثر کشور‌های جهان از جمله ایران، در تعداد بالایی به فروش رسیده و در اختیار اقشار مختلف جامعه قرار دارد. به مانند هر پدیده یا وسیله دیگری بخصوص از نوع پرنده و کوچک، توسعه و رونق استفاده از این پهپاد‌های تجاری کوچک دارای نکات مثبت و منفی است بخصوص آنکه قابلیت پروازی و حمل محموله‌هایی در اشکال و انواع مختلف می‌تواند اثرات منفی این سیستم‌ها را شدیداً پر رنگ کند. یکی از ساده‌ترین موارد سوء استفاده از پرنده‌های بدون سرنشین کوچک در گونه‌های تجاری، تصویر برداری از حریم‌های ممنوعه و مجالس خصوصی افراد است که در سال‌های اخیر در بسیاری از نقاط جهان جنجالی شده است چراکه این پهپاد‌های کوچک توان حمل دوربین‌هایی با قابلیت تهیه تصویر با کیفیت بسیار بالا را داشته و می‌توان از آن‌ها در بحث نقض حریم خصوصی بهره برد.
مسئله دیگر، پرواز‌های غیر مجاز این پرنده‌ها در مکان‌هایی مثل فرودگاه‌ها است. در چند سال اخیر موارد متعددی از پرواز این پرنده‌های بدون سرنشین در نزدیکی هواپیما‌های در حال بلند شدن از زمین یا در حال فرود گزارش شده که ممکن بوده با برخورد باعث بروز یک فاجعه انسانی شوند. موارد بسیاری از تعلیق عملیات‌های پروازی نیز به دلیل دیده شدن این هواپیما‌ها در دنیا گزارش شده است. فرودگاه‌هایی در لندن و دوبی از جمله قربانیان حضور این گونه پهپاد‌های تجاری بودند. یادمان نرفته که چند سال پیش حضور دو فروند پهپاد در منطقه‌ای ممنوعه بر فراز تهران باعث واکنش پدافند و حتی شلیک توپ‌های ضد هوایی شد.
مسئله خطرناک‌تر نیز استفاده نظامی از این پرنده‌های بدون سرنشین است. این مسئله خصوصاً در منطقه خاورمیانه توسط گروه تروریستی داعش در سال‌های اخیر شدیداً باب ش. د. از این پهپادها می‌توان به عنوان حامل مواد منفجره استفاده کرد و از آن‌ها در نقش بمب افکن یا پرنده انتحاری بهره برد. حمله یکی از این پهپاد‌های مسلح به یک گروه از مردم در یک مراسم یا یک محله شلوغ یا حمله آن‌ها به نیروگاه‌ها یا پادگان‌های نظامی می‌تواند اثرات بسیار مخرب و غیر قابل جبران را داشته باشد.
مشکل مقابله با این پهپادها چیست؟
مقابله با پهپادی مثل سری پردیتور یا هرمس به نوعی شبیه به مقابله با هر وسیله پرنده بزرگ دیگری است. این پهپادها در ارتفاع متوسط یا بالا پرواز کرده و سطح مقطع راداری مشخصی دارند و می‌توان با انواع رادار یا سیستم‌های شناسایی اپتیکی و توپ یا موشک‌های ضد هوایی آن‌ها را هدف قرار داد. اما پهپاد‌های تجاری کوچک و کوادکوپتر‌ها در ارتفاعی بسیار کمتر - در بسیاری از اوقات بین ۱۰۰ الی ۳۰۰ متر از سطح زمین - پرواز کرده، اندازه آن‌ها بسیار کوچک بوده و شناسایی آن‌ها با امواج رادار یا سامانه‌های اپتیکی نظامی که برای رهگیری پهپاد یا هواپیما‌هایی با استاندارد‌های نظامی تنظیم شده است، امری بسیار مشکل -اگر نگوییم غیرممکن- خواهد بود.
در بحث درگیری و انهدام اینگونه وسایل نیز خصوصاً در سناریو‌هایی که این وسایل پرنده کوچک بر فراز مناطق مسکونی پرواز می‌کنند، مسلماً برخورد سخت و نابودی وسیله پرنده مورد نظر خالی از خطر نخواهد بود. در میدان جنگ هم نیرو‌های درگیر در صورت رو به رو شدن به این گونه از پهپادها، سلاحی برای مقابله با آن‌ها در اختیار ندارند.
نزاجا به دنبال برخورد بی صدا با پهپاد‌های مزاحم
در بحث برخورد با پهپاد‌های پایین پرواز تجاری برخی از کشور‌های دنیا ایده استفاده از شات گان‌ها را با تعداد بالای ساچمه مطرح کردند که ایده‌ای پر سر و صدا و البته خطرناک در محله‌های شلوغ است. استفاده از توپ‌های ضد هوایی و موشک‌های دوش پرتاب هم در برخی از موارد پیشنهاد شده که مشخصاً استفاده از آن‌ها در محیط‌های شهری با، اما و اگر‌های زیادی رو به رو است. در اینجا بحث مقابله الکترونیکی منجر به اخلال مطرح می‌شود که راه حلی ارزان، بی سر و صدا و البته بی خطر برای رفع تهدید پهپاد‌های تجاری به شمار می‌رود.
بروز تهدیدات مختلف در سال‌های اخیر که در بالا به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره شد و البته مورد برخورد با پهپاد‌های مزاحم، به سرعت باعث ایجاد توسعه سیستم‌های مقابله نرم با این تهدید در نیرو‌های مسلح شد که در این بحث نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران پیش قدم بوده است.
در یکی از اولین قدم ها، اواخر سال ۱۳۹۵ از یک سیستم اخلالگر ضد پهپاد که قابل حمل توسط یک نیروی پیاده است رونمایی شد. این سامانه دارای بردی در حدود ۳ کیلومتر بوده و در محدوده باند S. و فرکانس ۲.۳ الی ۲.۵ گیگاهرتز با توان تشعشی ۳۰ وات فعالیت می‌کرد. فرکانس ۲.۳ الی ۲.۵ گیگاهرتز از جمله طول فرکانس‌هایی هست که برای ارسال تصویر به صورت زنده به یک گیرنده دیگر مثل یک ایستگاه زمینی ارسال می‌شود و با اخلال این فرکانس‌ها می‌توان عملکرد پهپاد مورد نظر را مختل کرد.
اما ۳۱ فروردین ماه امسال دستاورد‌های جدید نیروی زمینی ارتش رونمایی شد که در بین آن‌ها دو سیستم خاص برای مقابله با پهپاد‌های کوچک وجود داشت. یکی سیستم اخلال گر شاهین، بر اساس پروژه شاهد، که به نسبت جمر قبلی نیروی زمینی از اندازه بزرگتری برخوردار بوده و البته اطلاعات دقیقی درباره آن ارائه نشده است. این نکته درباره این سیستم اعلام شده که توان اخلال بر روی امواج ماهواره‌ای جی پی اس و گلوناس را دارد.
بیشتر پهپاد‌های تجاری برای مسیر یابی از سامانه جی پی اس بهره می‌برند و اخلال در این امواج باعث از کار افتادن این پهپادها می‌شود. سیستم تامین انرژی و ایجاد کننده سیگنال‌های اخلال گر به مانند یک کوله پشتی در پشت کاربر قرار گرفته و سیستم ارسال کننده امواج نیز تقریباً به شکل یک سلاح انفرادی طراحی و ساخته شده است.
در مواقعی شاید استفاده از اخلالگر هم به دلایلی ممکن نباشد. برای نمونه در فضایی که سیستم‌های مخابراتی یا ارتباطی دیگری نیز فعال بوده و استفاده از اخلالگر می‌تواند منجر به توقف عملکرد آن‌ها نیز شود. جهاد خودکفایی نزاجا برای این شرایط هم خود را آماده کرده و یک سامانه مناسب هم با قابلیت پرتاب از سلاح ژ. -۳ و هم قابلیت حمله با یک پهپاد را توسعه داده است. این سیستم در حقیقت یک پرتاب کننده تور است که ۱۵۰ متر برد دارد. این سیستم مثل یک نارنجک تفنگی درون یک محفظه در جلوی تفنگ ژ. -۳ نصب شده و به سمت هدف تور را پرتاب می‌کند. این تور باعث اخلال در عملیات پروازی پهپاد شده و باعث سقوط آن می‌شود.
یک نوع سیستم پهپادی مجهز به تور هم توسط متخصصان نیروی زمینی ارتش توسعه پیدا کرده که در آن، یک پهپاد خود حامل تور بوده و به شکار پهپاد دیگر می‌رود. این پرنده مجهز به دو لانچر پرتاب تور با برد پرتاب ۲۰ متر بوده و مساحت تور‌های پرتاب شده ۱۲ متر مربع است.
استفاده از تور روشی تقریباً جدید است که در برخی از کشور‌هایی دنیا در کنار روش جالب استفاده از پرنده‌های شکاری مثل عقاب برای شکار پهپاد‌های مزاحم به کار گرفته می‌شود. به همین خاطر، آنچه از این دو طرح جدید می‌توان متوجه شد آن است که نیرو‌های مسلح بخصوص مجموعه نیروی زمینی ارتش بحث مقابله با پهپاد‌های تجاری را جدی گرفته و راه حل‌های مناسب و عملی را برای این مسئله عرضه کرده است؛ موضوعی که بسیاری از نیرو‌های مسلح دنیا برای حل آن به سراغ معدود شرکت‌های غربی رفته و دست به دامن آن‌ها شده‌اند.
انتهای پیام/ 112
