گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس- آرش شایسته‌نیا؛ شمارگان روزنامه‌های سراسری کشور قابل تصور نیست. کانال تلگرامی کاوشگران روابط عمومی به نقل از «فرارو نیوز» شمارگان روزنامه ایران را ۴۰ هزار نسخه، روزنامه‌های جام جم و همشهری را هرکدام ۲۵ هزار نسخه، روزنامه‌های شرق و اعتماد را هرکدام شش هزار نسخه، کیهان را سه هزار و ۵۰۰ نسخه، آرمان را سه هزار نسخه و روزنامه‌های وطن امروز، ابتکار و رسالت را هم هرکدام یک هزار نسخه در روز اعلام کرده است و این آمار و ارقام «پایین» برای کشوری چون ایران با توجه به فراوانی مراکز آموزشی، علمی و تحقیقاتی از یک سو و یا جمعیت انبوه نوجوانان و جوانان، علاقمندان به مطالعه در رده‌های مختلف سنی و شغلی، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، دانشجویان مراکز و موسسات علمی و دانشگاهی، طلاب علوم دینی و یا حتی خیل عظیم دانش‌آموزان، بسیار قابل تأمل و بررسی است. هرچند نباید از آمار چاپ و انتشار هفته‌نامه‌ها، ماهنامه‌ها و حتی فصلنامه‌های سراسری و محلی غافل ماند.
با یک بررسی ساده و تحلیل موضوعی، شاید بتوان یکی از دلایل پایین بودن شمارگان رسانه‌های مکتوب در کشور را رشد بی‌رویه شبکه‌ها، گروه‌ها و یا کانال‌های تلگرامی در فضای مجازی دانست و بی‌راهه نباشد اگر یکی دیگر از عوامل اصلی پایین بودن شمارگان رسانه‌های مکتوب را در کشور، نرخ بالای خرید این دسته از رسانه‌ها دانست؛ آن‌گونه که دسته‌ای از مدیران مسئول نشریات مکتوب، رسانه خود را با افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت به بازار فروش عرضه کرده‌اند.
اما در واقع این تمام علل کاهش شمارگان رسانه‌های این مکتوب نیست و تنها می‌تواند سهم کوچکی در این وضعیت داشته باشد. دلایل متعددی برای مخاطب شدن از جانب مردم وجود دارد و به عبارت ساده‌تر، مردم به چند دلیل عمده از رسانه‌ها استفاده می‌کنند که تأمین اوقات فراغت؛ تأمین نیاز‌های اطلاعاتی و شناختی؛ تأمین نیاز‌های اجتماعی، هویت و گفتوگو با دیگران؛ تأمین نیاز‌های غیر اجتماعی و تأمین نیاز‌های مربوط به خود رسانه از آن جمله است؛ اما آن‌چه در این میان نباید فراموش شود، تبدیل مخاطبان رسانه‌ها به «مخاطبان سرسخت» است؛ این نوع مخاطب اگرچه در بذل توجه خود چندان گزینش‌گر نیست، اما در انتخاب رسانه و دریافت پیام آن، کار گزینش‌گری را انجام می‌دهد و به بیان ساده‌تر، به سختی هرنوع پیامی را از هر نوع رسانه‌ای دریافت می‌کند.
در روی دیگر سکه، کارکرد‌های رسانه‌هاست که خود می‌تواند عامل جاذبه مخاطبان باشد. کارکرد نظارتی، کارکرد آموزشی یا انتقال فرهنگ، کارکرد سرگرم‌سازی و پرکردن اوقات فراغت، کارکرد نوگرایی و توسعه، کارکرد همگن‌سازی، کارکرد راهنمایی و رهبری، کارکرد آگاه‌سازی، اعطای پایگاه اجتماعی، حمایت از هنجار‌های اجتماعی؛ (وظیفه اخلاقی) انتقال میراث‌های فرهنگی و اجتماعی از نسلی به نسل دیگر، کارکرد بیان عقاید، ایجاد همبستگی میان اجزای جامعه در پاسخ به نیاز‌های محیطی و در نهایت کارکرد تبلیغی از جمله کارکرد‌هایی است که از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران در عرصه علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه برای رسانه‌ها بیان شده است و بی‌شک چند کارکرد همچون کارکرد‌های نظارتی، آگاه‌سازی و بیان عقاید، بیش از سایرکارکرد‌ها مهم‌تر است.
اکنون این سوال مطرح است که رسانه‌های (مکتوب) کشور در بیان کدام یک از کارکرد‌های اشاره شده موفق بوده و توانسته‌اند با توجه به آن در جلب نظر و جذب مخاطب حداکثری خود عمل نمایند.
مطابق اصل ۲۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشریه‌ها و مطبوعات در بیان مطالب آزاد هستند و برهمین اساس نویسندگان مطبوعات تلاش می‌کنند تا با حفظ مبانی و ارزش‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، حفظ امنیت ملی، حقوق عمومی و رعایت خط قرمز‌ها، به فعالیت بپردازند؛ اما از آن‌جا که در زمینه تعریف جرم مطبوعاتی و تعیین مصادیق آن اختلاف نظر‌های وسیعی بین حقوقدانان و صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه وجود دارد؛ رسانه‌ها در راستای کارکرد‌ها و ارائه عملکرد خود به خصوص کارکرد‌های نظارتی، آگاه‌سازی، بیان عقاید، ایجاد همبستگی میان اجزای جامعه با مشکل فراوان روبه‌رو شده تا آن‌جا که تا مرحله توقیف موقت و یا حتی دائمی پیش خواهند رفت؛ اما نباید از نظر دور داشت که بخش بزرگی از کشف تخلفات کلان مالی در کشور و در حوزه‌های مختلف بانکی، بازار ارز و سکه، مرهون افشاگری رسانه‌هاست.
از آن جایی که ریاست معظم قوه قضائیه، حجت‌الاسلام و المسلمین رییسی از ابتدای انتصاب خود از سوی مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) عزم جدی خود را در برخورد با جرائم خرد و کلان کشور و اصلاح امور مطعوف کرده است و حتی در نشست خود با دانشجویان مردم را بهترین ناظران علیه فساد دانسته و بیان می‌کند که هرجا به مردم اعتماد کردیم و مردم را به میدان آوردیم، آن جا حوزه موفقیت ما بوده است و حتی وعده تشویق اعلام‌کنندگان فساد را می‌دهد، بی‌شک راه روشنی فراروی رسانه‌ها در حوزه وظایف نظارتی و آگاه‌سازی آنان قرار می‌دهد و این مهم آن‌جا شکل روشن‌تری به خود می‌گیرد که با مسوولان مطبوعات و فعالان رسانه‌ای با گرایش‌های مختلف سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا دیدار کرده و با آنان به گفتوگو می‌نشیند؛ اتفاقی که برای اولین‌بار روی می‌دهد.
رییس قوه قضائیه در این دیدار با تاکید بر این که این قوه خود را موظف به حمایت از آزادی رسانه‌ها و مطبوعات می‌داند؛ اعلام می‌کند قوه قضائیه از کسانی که علیه این قوه حرفی زدند و احیاناً کیفر خواستی برای‌شان صادر شده است، گذشت می‌کند. ما می‌گوییم به نحوی عمل شود که آن خط قرمز‌هایی که قانون برای حفظ آزادی قرار داده و حفظ رسانه و مطبوعات در گرو آن خطوط قرمز است، رعایت شود؛ و این خود از نشانه‌ها‌ی تغییر رویکرد در این قوه است و با توجه به همین تغییر و تحول رویکرد در قوه قضائیه که به‌دنبال تغییر در ریاست آن صورت گرفته است، می‌توان به این نتیجه دست یافت که رسانه‌ها از این پس در سایه‌سار حمایت‌های معنوی دستگاه قضایی می‌توانند به‌صورت حرفه‌ای به کار و فعالیت قانونمند خود مشغول شده و با بیان خواسته‌های مخاطبان خود، به ادامه حیات خود امیدوارتر شوند.
انتهای پیام/
