در نوشتن زندگی مردان جنگ، سوژه‌ها را زخمی نکنیم/ نهادهای دولتی اغلب کتابهای ویترینی چاپ می‌کنند

زهرا مشتاق نویسنده کتاب " دلی که جا ماند" در گفتو گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس، اظهار کرد: در نوشتن کتاب جنگ، سعی کرده ام مصاحبه ها را خودم انجام دهم. زیرا برای من مهم بود در مصاحبه هایی که انجام می دهم، چه جزئیاتی را در مورد زندگی آنها بدانم. این روند در نوشتن کتاب کمک زیادی می کند.

وی افزود: نوشتن قصه زندگی شهید مهدی سید علی کرباسی نیز به همین منوال پیش رفت. خودم مصاحبه را انجام دادم. به نظرم انجام مصاحبه توسط نویسنده باعث می شود حس راوی بیشتر در کتاب نمایان شود.

 نویسنده کتاب "دلی که جاماند" خاطر نشان کرد: این کتاب، قصه زنی را روایت می کند، که مدام از همسر خود دور است و بعد از شهادت همسرش سختی های بسیاری را همراه با پسرش متحمل می شود.

مشتاق اضافه کرد: همه ی اینها تصاویری است که شما نمی توانید به آسانی از کنار ان عبور کنید و نا خودگاه موضوعات مهم در قصه بزرگ می شوند و به چشم می آیند. مثلاً وقتی که طاهره، همسر شهید کرباسی از شدت ناراحتی شهادت همسرش، سر خود را داخل فریزر می کند تا خنک شود، چیزی نیست که با قلم من بزرگ شود، بلکه اتفاق بزرگی است که نا خودآگاه بزرگ هم جلوه می کند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در متن نوعی بازی با کلمات رخ نداده و دچار پرگویی نشده اید، گفت: به نظرم وقتی متنی نوشته می شود، باید نوعی حس تعلیق در خواننده به وجود بیاورد. البته در این بین بعضی از چیزها سلیقه ای است و شاید ویراستاری پس از خواندن کتاب، تعداد زیادی از پاراگراف و صفحات را حذف کند. جاهایی از کتاب نیازمند فراز و فرودی  است که خواننده را تا انتها پای کتاب بنشاند.

مشتاق افزود: در حین نوشتن کتاب، نگران توصیفات بودم، اما وقتی خود را در جایگاه راوی قرار دادم، حس او را دریافت می کردم که اگر همسرم به جنگ می رفت من دچار چه حالی می شدم، همین گریه ها را میکردم، همین دلواپسی ها را داشتم. همین دلواپسی ها و قهر کردنها که در اکثر خاطرات همسران مردان جنگ می بینیم و می خوانیم، نشانه اعتراض است. اعتراضی بدون کلام به رفتن مرد که در اکثر داستانهای مردان جنگ دیده می شود.

نویسنده کتاب "دلی که جا ماند" تصریح کرد: این اعتراض به دور شدن اعضای افراد از یکدیگر است. شهادت در فرهنگ ما از جایگاه والایی برخوردار است، اما رویکرد دیگری که می شود به آن پرداخت دوری اعضا از یکدیگر است.

مشتاق در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وصیت نامههای گنجانده شده  از شهید در کتاب، خاطر نشان کرد: در قسمتهایی از کتاب، وصیت نامه های شهید گنجانده شده که شاید خارج از حوصله خواننده باشد. اما نوشتن این وصیت نامه ها به سبب دلبستگی های شدیدی است که نسبت به متن آنها دارم.

وی اذعان کرد: وقتی نویسنده شروع به نوشتن رمانی می کند که شخصیت های آن توسط فکر و تخیل است، می تواند آنها را به هر سمتی که می خواهد ببرد. اما وقتی در خصوص شخصیت های واقعی صحبت می کنیم، چنین محیطی برای تاختن نداریم.

نویسنده کتابهای دفاع مقدس، اظهار کرد: سعی می کنم وقتی در مورد شهدا می نویسم، سوژه را زخمی نکنم و همه اسناد را بنویسم. مگر قرار است چند بار در خصوص زندگی یک شهید کتابی نوشته شود که ما بخواهیم تکههایی از زندگی نامه وی را حذف کنیم.

مشتاق ادامه داد: در کتابهای مربوط به شهدا، در مورد شخصیتی صحبت می کنید که وجود داشته و این مهم است که شما بتوانید نوع عقاید، افکار و امال و آرزوهای او را در قالب کلمات گنجانده و منتقل کنید.

وی با اشاره به دست نوشتههای شهید مهدی کرباسی خاطر نشان کرد: شهید کرباسی اهل نوشتن بود و دست نوشته های بسیاری داشت و با قلم مردانهی خود به توصیف اتفاقات پرداخته است. سعی کردهام قدری از مردانگی وخشکی لحن او بکاهم و  لحن قلم را به روند و بافت قصه نزدیک کنم.

مشتاق ادامه داد: وقتی در مورد زندگی آدم به خصوصی کتاب می نویسید، شما مجبورید که تسلیم نوع روایت و ایدئولوژی او شوید. به معنای دیگر شخص بر شما دیکته می شود و این شما هستید که به عنوان نویسنده باید این دیکته را به رشته تحریر درآورید. شاید راوی قصه گوی خوبی نباشد اما روایت های جالبی در زندگی او رخ داده که قابلیت قصه دار شدن را دارد.

نویسنده کتاب "دلی که جاماند" اضافه کرد: گاهی اوقات با خواندن کتابی در مورد زندگی ادما های جنگ، فکر می کنید که چقدر فضا سیاسی و شعاری است، اما این واقعیت ها است و نمی توان نادیده گرفت. چون عقیده اکثر این ادم ها همین بوده است. شاید نویسنده و ماخطب با خیلی از عقاید موافق نباشد، اما نمی توان آنها را نادیده گرفت و یا حذف کرد.

وی تشریح کرد: در این نوع نوشتن شما با داستان واقعی یک زندگی مواجه هستید و باید تسلیم شرایط شوید. در واقع نویسنده در خصوص یک زندگی باید طوری بنوید که معرف عقاید وی شود.

مشتاق با اشاره به چاپ کتاب " دلی که جاماند" ادامه داد: در این کتاب هم مانند هر کتاب دیگری نواقصی از جمله غلط های املایی وجود دارد. اما ان چیزی که باعث ناراحتی من شد، چاپ فصل اول به جای مقدمه بود که امیدوارم در چاپ های بعدی این مشکل رفع شود.

نویسنده کتاب " دریاقلی" با انتقاد از چاپ کتابهایی با طراحی های سطح پایین، تاکید کرد: نهادهای بسیاری وجود دارند که برای چاپ کتاب هزینه های هنگفتی می کنند، اما در نهایت کتابی با فونت، صفحه آرایی و طرح جلدی در سطح پایین تولید می شود که به متن اصلی کتاب لطمه وارد می کند.

مشتاق ادامه داد: طرح جلد کتاب "دلی که جاماند" از جمله طراحی هایی است که شاید خیلی مناسب نباشد. ما نسبت به بودجه ای که برای انتشار یک کتاب صرف می کنیم، مسئول هستیم. نهادهای دولتی اغلب کتابهایی چاپ می کنند، که ویترینی هستند و صرفاً  به آمار کمی خود اضافه می کنند. این در صورتی است که تعداد زیادی از این کتابها مخاطب و خواننده ای ندارد.

وی در پایان سخنان خود، بر توزیع نامناسب  توزیع کتاب در میان انتشاراتی ها تاکید کرد و گفت:  ما چاپ و نشر کتابهای جنگ را تنها در انتشاراتی های تخصصی جنگ می یابیم و توزیع مناسبی برای توزیع این کتابها در سطح گسترده دیده نمی شود.

یاداور می شود کتاب " دلی که جاماند" به قلم زهرا مشتاق به رشته تحریر درآمده است. این کتاب مروری بر زندگینامه شهید دکتر مهدی سید علی کرباسی است که در مجموعه «طبیبان قدسی» از سوی سازمان بسیج جامعه پزشکی در 171 صفحه به چاپ رسیده است.

گفت و گو از مهدیس میرزایی

انتهای پیام/