تبلیغ دین با امر به معروف فرق دارد/ با پوشش و زرق و برق‌های خدماتی جامعه دینی نمی‌شود

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی از جمله اموری است که امروزه با فراگیرشدن ابزارهای ارتباط جمعی بیش از پیش خود را نشان داده است. تبلیغ وسیله‌ای مهم برای پررنگ جلوه دادن هر موضوعی است؛ تبلیغی که گاه صحیح و صریح در جهت مثبت حرکت می‌کند یا تبلیغی که بی‌هیچ پایه و اساسی رنگ و بوی توطئه به خود می‌گیرد. 

اگر بخواهیم نگاهی تاریخی به تبلیغ داشته باشیم، حضرت خدیجه (س)، حضرت علی بن ابیطالب (ع)، عبدالمطلب (ع) و بسیاری از امامان و بزرگان از مبلغان اسلام بودند و امروز پرچم این تبلیغ به دست روحانیون و جوانان حزب اللهی رسیده است. 

به مناسبت فرارسیدن روز ملی «تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی»، حجت‌الاسلام «علی‌اصغر سهرابی» مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران، در گفت‌وگو با «باشگاه خبرنگاران جوان»، از مبانی تبلیغ اصولی و فرهنگ سازی آن در جامعه می‌گوید. شما می‌توانید مشروح این مصاحبه را در ادامه بخوانید:

فعالیت دستگاه‌های دینی باید در خدمت تبلیغ دین باشد

* حاج آقا به عنوان مطلع صحبت‌های‌مان برای ما از چیستی و بیان تبلیغ در جامعه بگویید.

تبلیغ از شئونات دستگاه روحانیت تلقی می شود؛ وظیفه این قشر از مومنان است که فرصتی را برای تفقه در دین بگذارند و معارف دین را برای مردم بیان کنند. البته این تلقی عمومی اولیه است که از مسئله تبلیغ داریم. برای تبلیغ شأن مستقلی نباید دیده شود. امروز ما در چه فضایی قرار داریم؛ انقلاب اسلامی در آغاز راه کاری  کرد که زمینه برای حرکت جمعی اقامه دین فراهم شود. ما در انقلاب اسلامی وارد عرصه جدیدی از تبلیغ شدیم که راهبری آن بر عهده روحانیت قرار گرفت. همان کسانی که راه تحقق دین را می‌دانند. درواقع شیوه و مَنِش دستگاه‌های تبلیغی باید پیاده کردن دین و در خدمت اسلام قرار گرفتن باشد.

* این در خدمت اسلام بودن تا چه اندازه کار تحقیقاتی و میدانی برای ترویج فرهنگ تبلیغ لازم دارد؟

پژوهش برای ما مهم است. البته امروز پژوهش به دور از زمان و تاریخ برایمان معنا ندارد؛ پژوهش بدون دین و تبلیغ برای ما اثر ندارد. در واقع پژوهش در دستگاه روحانیت باید در جهت اقامه دین به کار گرفته شود؛ چرا که چشم‌انداز تبلیغ در چگونگی و فعالیت‌های اقامه دین ارزیابی می‌شود.

 آن تصور اولیه که برخی می گویند ما فقط ابلاغ و تبیین می کنیم و مردم خود می دانند چه کاری انجام دهند، اقامه دین نیست. البته نقطه مقابلش هم این نیست که مردم را مجبور کنیم دین را بپذیرند؛ بلکه باید نگاه و حضور مردم را موثر بدانیم. اقامه دین فرآیند یک حرکت اجتماعی است و روحانیت راهبر این مسیر است؛ یعنی جامعه قبول می کند دین را وارد برنامه‌های خُرد و کلان کند و مسیری را باهم پیش بروند.

* و این در حکومت یا نظام اسلامی شکل گرفته است؟

نظام اسلامی یک ساختار سلبی نیست؛ حکومت اسلامی یک ساختار سلبی است که نظم و قانون دقیقی دارد و نمی شود در آن تخطی کرد، رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم فرمودند که ما از نظریه نظام انقلابی دفاع می‌کنیم. ایشان در ادامه درباره نظام انقلابی توضیح می‌دهند که نظم اجتماعی و سیاسی و جوشش های انقلابی را جمع می‌کند؛ یعنی این حرکت  انقلاب اسلامی (حرکت جمعی برای اقامه دین) آمده کالبدی به نام جمهوری اسلامی پیدا کرده است و روز به روز در آن تحولات جدیدی رقم می‌خورد. البته این تحولات را خود مردم رقم می‌زنند. مردم نسبتی با دین می‌گیرند و از آن در زندگی‌هایشان استفاده می‌کنند. این دین در اجتماع محقق می‌شود.

تبلیغ دین نیازمند اراده جمعی است

* تا امروز چه اندازه موفق بوده‌ایم و راهکارهای اقامه دین در جامعه امروز چیست؟

با پوشش و زرق و برق های خدماتی جامعه دینی نمی‌شود؛ بلکه با اراده جمعی این مهم اتفاق می‌افتد. دستگاه تبلیغی ما امروز باید در فضای اراده جمعی و ایثار مردمی حرکت کند و بتواند مردم را برای این اراده جمعی آماده کند. تا مردم اراده نکنند، این اتفاق نمی افتد و دین در جامعه محقق نمی‌شود. 

* لازمه فراهم کردن این اتفاقات در چیست؟

هرچقدر فعالیت و تولیدات رسانه‌ای ما بیشتر شود، فرهنگ این اراده جمعی بیشتر می‌شود. ما باید روی یک نقطه تمرکز کنیم و آن هم پدیده اراده جمعی است. جامعه آرمانی که مردم ما امروز تصور می‌کنند، اساسا آرمانی است که براساس اراده جمعی شکل می‌گیرد. «واعتصمو بحبل الله جمیعا»؛ ملت ما انتخاب کرده که به صورت جمعی به سمت خدا حرکت کند. 

با توجه به صحبت‌هایی که بیان شد، آیا سازمان تبلیغات خاصه در بخش استان تهران، آیا برنامه خاصی برای جوشش این اراده جمعی تبیین کرده یا فقط در حد یک منبر و گفت‌وگو قرار است پیش برود؟

گفت‌وگو مهم است و یکی از ابزارهای در دسترس که ما بتوانیم با مخاطب خود گفت‌وگو کنیم، همین منبر است؛ ولی مسئله مهمی که ما روی آن فکر می‌کنیم، مسئله مردمی کردن تبلیغ دین است. به این معنی که هر کس به اندازه توان و علمی که از دین دارد می‌تواند دانسته خود را عمومی کند. مصداق این صحبت امر به معروف است و هرکسی که معروفی را می‌داند و خلأ آن را احساس می‌کند، وظیفه دارد آن را بیان نماید.  در تبلیغ دین هم این جریان وجود دارد؛ ما اگر بخواهیم گامی بزرگ در تبلیغ دین برداریم، ابتدای امر باید یک حرکت جمعی دینی درمیان مردم رقم بزنیم و رویکردی که همه مردم در آن موثر باشند را در جامعه به میزان آگاهی و توانمندی آن‌ها فراگیر کنیم. 

* راهبری و راه اندازی این جریان وظیفه شماست؟ 

این جریان را فقط از شئون روحانیت نبینید؛ یک نفر در هیئت و مسجد خود یا خود شما در رسانه اصل وظیفه‌تان همین تبلیغ دین است. به عقیده من روحیه مبلغی باید در جامعه گسترش پیدا کند و حتی هر خانم خانه‌داری که گوشه خانه نشسته تبلیغ دین را یکی از وظایف خود بداند.

هرکس می‌تواند به اندازه رسالتش در تبلیغ دین سهیم باشد

سوال من اینجاست که سازمان تبلیغات برای توسعه تبلیغ چه کاری در دست اقدام دارد؟ امروزه عصر تکنولوژی است و شما هر روز با یک نرم‌افزارهای جدید مواجه هستید. آیا برنامه‌ای برای استفاده از ابزارهای نوین در تبلیغ دین دارید؟

خروجی که ما در صحنه داریم باید این باشد که هسته فعالیت های فرهنگی و تبلیغی را بین مردم شکل دهیم که این می‌تواند در بستر فضای مجازی یا فضای حقیقی باشد. درواقع ما روی روابط شکل گرفته مردم سرمایه گذاری می‌کنیم؛ به این معنا که هر کس به میزان رسالتی که احساس می‌کند، تبلیغ خود را آغاز کند. 

در قدم اول قشر مذهبی جامعه باید بازگشتی به روابط شکل گرفته خود داشته باشند. ما در فضاهای مذهبی رفاقت و گروه هایی داریم که این تغییر تفکر باید در آنها شکل بگیرد؛ ما باید روابط خودمان را گسترده‌تر کنیم. در حال حاضر ما روی ایده‌های جوانان تمرکز کرده‌ایم که آن‌ها طرح‌های خودشان را مطرح کنند و با همراهی ما به فعل تبدیل شوند. 

* این جوانان را چگونه شناسایی می‌کنید؟

لزومی ندارد که ما آن‌ها را پیدا کنیم و به صورت سازمانی آن‌ها را ساماندهی کنیم؛ این رویکردی است که باید در جامعه فرهنگ سازی شود. به این شکل که من بچه مذهبی روابطم را با قشر خاکستری جامعه بیشتر کنم و آن فرد و گروهی که از فضای اصلی جامعه دور است را آگاه سازم. در لایه اول بحث گفتمان سازی و در مرتبه‌های بعدی جریان سازی است که باید شکل بگیرد. باید کمک کنیم جریان‌های دینی بیش از پیش فراگیر شوند.

تبلیغ دین با امر به معروف متفاوت است

حاج آقا چنین صحبت‌هایی را حاج آقا محبی دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در نمایشگاه قرآن داشتند که امر به معروف را دربین مردم باید نهادینه کرد. اینکه مردم ما تبلیغ دین را با مقوله امر به معروف اشتباه می‌گیرند و تصور می‌کنند اگر فردی امر به معروف کرد، یعنی تبلیغ دین کرده است. 

ما روی روابط دینی و تحکیم این روابط تاکید داریم. من عرض نکردم که کار تبلیغ دینی امر به معروف است؛ بلکه اشاره کردم فهم دین و تبلیغ دین یک کار جمعی و مردمی است. ما باید روی روابط شکل گرفته سرمایه گذاری کنیم.

جایگاه روحانیت در این دیدگاهی که شما می‌گویید، کجاست و اساسا روحانیت در این اراده جمعی چه نقشی دارد؟

اگر رویکرد ما این باشد که یک جریان انسانی و اجتماعی را برای تحقق دین رقم بزنیم، دغدغه مبلغ ما هم طبیعتاً به این سمت سوق پیدا می‌کند. وقتی خرد جمعی شکل بگیرد، روحانیت  هم نه روی منبر بلکه به میان مردم می‌آید. ما اگر حرفی بالای منبر می‌زنیم، روی خودمان هم اثرگذار است. بین مردم هم این باور وجود دارد؛ وقتی مردم تفکر و اندیشه‌ای را با هم در میان می‌گذارند، درون خودشان هم اثر دارد. 

دستگاه تبلیغی ما باید بتواند خودش را راهبر این جریان انسانی بداند، نه به عنوان گوش شنوایی که فقط این صحبت‌ها را مطرح کند، بلکه دستگاه تبلیغی ما باید به عنوان یک نیروی موثر و اراده مجتمع شده برای تحقق دینداری عمل و هویت جمعی را تقویت کند. همه دغدغه خروجی سازمان تبلیغات این است که همه نهادها و حوزه‌های دینی را پای کار بیاورد تا نگاهمان به ترویج دینداری مردمی و جمعی معطوف شود.

* تمام این اتفاقات خوب هست؛ شما به عنوان مدیرکل سازمان تبلیغات استان تهران، چه کاری برای اجرایی کردن آن در دست دارید؟ 

برای اینکه این نگاه‌ها محقق شود نیاز به پژوهش کردن و مطالعه داریم. در پژوهشگاه باقرالعلوم که در قم و تهران شعبه دارد، پای کار آمده ایم و پژوهش‌های خود را به این سمت کشیده ایم. قدم بعدی آموزش مبلغانی  است که قرار است در این جریان انسانی حضور داشته باشند. ما دوست داریم مردم همه در یک تشکل مردمی پای این رویکرد و آرمان بیایند؛ البته این حرف به معنای تشکیل یک حزب، آرمان یا گروه نیست بلکه روی صحبت ما ساختن یک جامعه است که هیچ بالا و پایین و جهت گیری تشکیلاتی و حزبی ندارد. 

انتهای پیام/ 113