آسمانی امن برای کشور با چشمان تیزبین رادارهای ایرانی

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس به نقل از «باشگاه خبرنگاران جوان»، رادار‌ها دستگاه‌های رادیویی هستند که برای مشاهده، تشخیص یا آشکارسازی اجسام و نیز اندازه‌گیری برخی ویژگی‌های آن‌ها به کمک موج‌های رادیویی به کار می‌روند. کاربرد اولیه رادار و محل پیدایش و رشد آن در صنایع نظامی و هوانوردی بوده‌است. رادار‌های نظامی برای کاربرد‌های نظارت، ردیابی هدف، هدایت و ناوبری، و دیدن از پشت موانع ساخته می‌شوند. کاربرد‌های غیرنظامی رادار در سیستم‌های تصویربرداری ماهواره‌ای، هدایت کشتی و هواپیما، هواشناسی، کنترل ترافیک و اتومبیل‌های هوشمند است.

رادار‌های به کار رفته در صنایع نظامی، جزئی از سیستم‌های پد‌افند هوایی نیرو‌های نظامی کشور‌های دنیا هستند که وظیفه رصد و شناسایی دشمن را دارند و به محض شناسایی، موقعیت دشمن را به سامانه‌های دفاعی و پدافندی مخابره می‌کنند؛ هر کدام از این رادار‌ها نیز مربوط به شناسایی ادواتی است که از سوی دشمن برای حمله استفاده می‌شود.

کشورمان ۴۰ رادار پدافندی دارد که هر کدام کارآیی‌های خاص خودشان را در اعلام خبر حمله دشمن به سامانه‌های دفاعی دارند. گروه دفاعی باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد برای آشنایی هر چه بیشتر با این رادارها، طی گزارش‌هایی به معرفی این رادار‌های بپردازد.

* رادار مطلع الفجر

مطلع الفجر در رده رادار‌های سه بعدی متوسط به بالا قرار می‌گیرد که در باند VHF در سال ۹۰ در رژه نیرو‌های مسلح رونمایی شد. از این رادار ۲ نوع توسط متخصصان داخلی ساخته شده، نوع ۱ آن جزو اولین رادار‌های کشور محسوب می‌شود که توانایی آن در شناسایی یا کشف اهداف پنهان‌کار است.

آنتن‌های این رادار به صورت یاگی یا شاخه‌ای هستند، وقتی این رادار بر روی کانتینر در حال حرکت است، آنتن‌های رادار به صورت جمع شده در سقف کانتینر قرار دارند و با رسیدن به ناحیه مورد نظر باز می‌شوند؛ محدوده پوشش این را‌دار ۳۶۰ درجه است که برد آن در حدود ۳۰۰ کیلومتر برآورده شده است، البته تا ارتفاع ۲۰ کیلومتر بالاتر از سقف پروازی بسیاری از هواپیما ها‌ی نظامی؛ علاوه بر این مطلع الفجر قابلیت ردگیری همزمان ۱۰۰ هدف و نگهداری سابقه اهداف را دارد.

نوع دوم این رادار سال ۹۲ و توسط متخصصان دانشگاه صنعتی اصفهان و شرکت صاایران طراحی و توسعه داده شده است.

مطلع الفجر ۲

اوایل آذرماه ۹۰ بود که رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌وگو با رسانه‌ها خبر از آغاز طراحی و اجرای طرحی با نام مطلع الفجر داده و گفت که اجرای این طرح پژوهشی با نام مطلع الفجر از ۲ سال پیش با تلاش پژوهشگران پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) این دانشگاه شروع شد. وی همچنین، طرح رادار نیمه هادی میان برد را یکی از مهمترین طرح‌های دفاعی کشور برشمرد و گفت که این طرح یکی از ۱۵ طرح پژوهشی برتر امسال کشور شناخته شده است.

رادار مطلع‌الفجر ۲ در صنایع الکترونیک ایران (صاایران) و با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان، متخصصان داخلی و پس از استفاده‌های عملیاتی از رادار مطلع الفجر-۱ در تمرین‌ها و رزمایش‌های گوناگون و نقاط مختلف کشور تصمیم گرفتند تا به منظور بهسازی و ارتقا در این سامانه نوع دوم آن با تکنولوژی به روزتر و با قابللیت‌های بیشتر نسبت به نمونه اول طراحی و ساخته شود.

این نمونه یک رادار متحرک برد بلند مراقبت هوایی و هشدار زودهنگام در باند VHF است که می‌تواند به طور مستقل عمل کرده و یا به عنوان بخشی از یک سامانه پدافندی و البته جزئی از شبکه یکپارچه پدافند هوایی باشد.

این نوع قابل استفاده در تمام شرایط آب و هوایی و یک رادار مدرن با پردازش کوهرنت و با اجزای تماماً بهره‌مند از نیمه هادی‌ها است که می‌تواند اهداف هوایی را تا برد ۴۸۰ کیلومتر و همچنین اهداف با سطح مقطع پایین را آشکارسازی و ردگیری کند.

ویژگی‌های فنی

مطلع الفجر با توجه به ماهیت فرکانسی آن، می‌تواند اهداف مقطعی پایین رادار مانند هواپیما‌های مخفی و موشک‌های کروز را با دقت کم در محدوده‌های کوتاه‌تر تشخیص دهد. محدوده رادار ۴۸۰ کیلومتر (۳۰۰ مایل) است و از دو کانال جداگانه برای تشخیص استفاده می‌کند و در پشت کامیون‌های سنگین برای افزایش تحرک نصب می‌شود.

قابلیت کدینگ بر اساس الگو‌های بومی با احتمال کشف پائین، شبکه عیب یابی خودکار، قابلیت پرش فرکانسی هم به صورت تصادفی و هم تابع الگوریتم مورد نظر در کنار طراحی مدولار (ماژولار) و امکان گسترش از دیگر ویژگی‌های قابل ذکر سامانه مطلع الفجر-۱ است. این رادار قابلیت عملکرد شبانه روزی داشته و کاربری و تعمیر و نگهداری آن آسان است.

همچنین قابلیت جهش فرکانسی تا ۱۰۰ پله، برخورداری از سامانه‌های ضدجنگ الکترونیک، امکان استفاده به صورت شبیه ساز آموزشی و قابلیت ردگیری همزمان ۱۰۰ هدف و نگهداری سابقه اهداف از دیگر توانمندی‌های این رادار است.

تمامی تجهیزات مطلع فجر همچون مکانیزم‌های استقرار، سامانه‌های پردازش و کنترل نمایشگر‌های کاربران، ادوات مخابراتی و سامانه تولید برق در داخل یک تریلر جابجا می‌شود. دیگر توانایی این رادار تجهیزشدن به مباحث مربوط به جنگال است که باعث ایجاد پایداری خوب و قابل قبول و تقویت عملکرد این سامانه می‌شود. دیگر ویژگی مفید و کاربردی مطلع الفجر، توانایی عملکردی و بدون توقف طی شبانه روز است. همچنین، مطلع الفجر از نظر آموزش، استفاده و نحوه تعمیر و نگهداری در رده رادار‌های کم هزینه و با کاربری آسان قرار می‌گیرد.

طول موج این رادار بالا بوده (فرکانس پایین) که قابلیت کشف اهداف پنهانکار (رادار گریز) را به خوبی فراهم می‌کند. مواد جاذب امواج راداری که در هواپیمای پنهانکار استفاده می‌شود طول موج بالا را بازگشت داده و در نتیجه کشور‌هایی که به چنین رادار‌هایی دسترسی دارند از فاصله مناسبی موفق به کشف چنین هواپیما‌های ارزشمندی می‌شوند.

نتایج استفاده از چنین روشی تنها توانایی تشخیص کوچکترین تفاوت سرعت اهداف بوده که ناشی از اختلاف سیگنال‌های بازگشتی است؛ در مطلعفجر ۲ از ۳۲ آنتن در دو طبقه به فاصله حدود ۲ تا ۴ متر و در هر طبقه دو ردیف استفاده شده و هر ردیف ۸ آنتن بطور متقارن حول استوانه نگهدارنده قرار گرفته است؛ بنابراین ارتفاع نهایی آنتن‌ها از سطح زمین باید به حدود ۱۲ تا ۱۴ متر رسیده باشد که در افزایش پوشش‌دهی ارتفاع پایین و نزدیک به سطح زمین مؤثر است.

محدوده پوشش رادار مطلع الفجر ۲

مطلع الفجر در رسانه‌های خارجی

پایگاه خبری ایران پراجکت در گزارشی به بررسی این سامانه راداری پرداخته و ضمن اعلام خبر رونمایی این سامانه به تشریح ویژگی‌های این سامانه پرداخته است.

پایگاه خبری رولوی هم طی گزارشی با اعلام خبر رونمایی این رادار ویژگی‌های این سامانه را توضیح داده و از توانمندی‌های این سامانه ساخت داخل سخن گفته است.

رادار عصر

کشورمان ۴۰ رادار پدافندی دارد که هر کدام کارآیی‌های خاص خودشان را در اعلام خبر حمله دشمن به سامانه‌های دفاعی دارند. گروه دفاعی باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد برای آشنایی هر چه بیشتر با این رادارها، طی گزارش‌هایی به معرفی این رادار‌های بپردازد.

رادار عصر بر روی ناوشکن جمهوری اسلامی ایران جماران

در دومین گزارش از این مجموعه به بررسی رادار ایرانی عصر می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.

* رادار ایرانی عصر

رادار عصر اولین رادار سه‌بُعدی آرایه فازی بردبلند ایران است که به دست متخصصان داخلی کشورمان در نیروی دریایی ارتش و وزارت دفاع طراحی و تولید شده است. روز چهارشنبه ۶ آذر ۹۲ رونمایی شده و هم اکنون نیز در یگان‌های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته و در حال انجام ماموریت است.

رادار عصر

جدیدترین نسخه رادار عصر بر روی ناوشکن‌های جماران (کلاس موج ۱) و دماوند (کلاس موج ۲) نصب شده است تا این ناوشکن‌ها قدرت بیشتری در شناسایی پرنده‌های مختلف داشته باشند.

ویژگی‌های فنی

رادار عصر قادر است اهداف را تا شعاع ۲۰۰ کیلومتری شناسایی و کشف کند. قابلیت کشف و رهگیری اهداف هوایی و سطحی، توانایی رهگیری ۱۰۰ هدف به‌صورت همزمان و مقابله با جنگ الکترونیک از جمله مهمترین ویژگی‌های این رادار به شمار می‌رود.

این رادار نخستین رادار سه بعدی آرایه فازیساخت صنایع دفاعی کشورمان است که اهداف مورد نظر را تا شعاع ۲۰۰ کیلومتر کشف می‌کند. از ویژگی‌های این رادار، قابلیت کشف و رهگیری اهداف هوایی و سطحی، توانایی رهگیری ۱۰۰ هدف به‌طور همزمان، مقابله با جنگ الکترونیک و کاهش توان مصرفی است. رادار عصر قابلیت تفکیک اهداف را ارتقا داده است.

سیستم مانیتورینگ رادار عصر

به گفته مقامات نظامی کشورمان رادار عصر برای منطقه مدار ۱۰ درجه ساخته شده‌است. این رادار دید نیروی دریایی ارتش را افزایش داده و توانایی شناسایی انواع موشک‌های کروز را دارد. این رادار می‌تواند دوست و دشمن را تشخیص دهد. این رادار هم در سواحل قابل استفاده است و هم بر روی شناور‌ها نصب می‌شود.

رونمایی از رادار عصر

رادار بومی عصر روز چهارشنبه ششم آذرماه ۹۲ به عنوان جدیدترین سامانه راداری آرایه فازی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با حضور امیر سرتیپ موسوی جانشین فرمانده کل ارتش و امیر دریادار سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش رونمایی شد.

امیر دریادار سیاری در مراسم رونمایی از رادار ایرانی عصر

تست و عملیاتی شدن

امیر دریادار غلام‌زاده رئیس جهاد خودکفایی نیروی دریایی ارتش دوازدهمین روز شهریورماه ۹۲ در حاشیه اولین همایش فناوری‌های نوین دریایی که در نوشهر در حال برگزاری است، با حضور در جمع خبرنگاران از تست جدیدترین رادار دریایی برد بلند آرایه فازی با نام «عصر» خبر داد و گفت که این رادار که به دست متخصصان صنعت دفاعی و نیروی دریایی ساخته شده هم‌اکنون تحت آزمایش است و بر روی برخی ناو‌های نیروی دریایی نصب خواهد شد.

این سخنان نشان از آزمایش این رادار دوماه پیش از روز رونمایی آن دارد که در همان سال‌ها با وجود تشدید تحریم‌ها نشان از اقتدار و خودکفایی نیرو‌های مسلح دارد.

رادار عصر در رسانه‌های خارجی

پایگاه خبری ترندنیوز متعلق به جمهوری آذربایجان روز سوم سپتامبر ۲۰۱۳ در مطلبی به بررسی این موشک پرداخته و خبر رونمایی از آن را با عنوان ازمایش نخستین رادار برد بلند دریایی ایران به نقل از امیر دریادار غلام زاده اعلام کرده است.

* کلام آخر

تولید داخل بودن انواع رادار‌های میانبرد و دوربرد برای ایجاد یک پوشش کامل در نواحی مختلف بسیار راه گشا بوده و تمامی مسیر‌های ورودی به کشور و شیار‌هایی که برای نفوذ مهاجمین خطرناکی، چون موشک‌های کروز و تسلیحات هواپرتاب دورایستا استفاده می‌شود به طور دائم زیر نظر خواهد بود.

جمهوری اسلامی ایران همانند دیگر کشور‌های دنیا حافظ منافع ملی خود است و برای تحقق این امر از هیچ تلاشی فروگذار نیست؛ همانطور که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود تهدیدات و دسیسه‌های دشمن قد خم نکرده و در صنعت نظامی با ساخت تجهیزات بومی جزء ارتش‌های قدرتمند دنیا محسوب می‌شود. نظام جمهوری اسلامی ایران این روند را ادامه می‌دهد تا پیشرفت‌های وسیع‌تری در ساخت رادار‌ها و تجهیزات نظامی در مقابل تهدید‌ها داشته باشد.