به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، جمع‌آوری اسناد دفاع مقدس از ضرورت‌هایی است که باید نسبت به آن اهتمام داشته باشیم. تولید هر کالای فرهنگی در حوزه دفاع مقدس نیازمند رجوع به اسناد دفاع مقدس است تا ما را از خطر تحریف مصون بدارد. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به عنوان مهم‌ترین نهاد فعال در حوزه دفاع مقدس جمع‌آوری و انتشار اسناد دفاع مقدس را عهده‌دار است و همواره کوشیده تا به عنوان مرکزی برای مراجعه هنرمندان، نویسندگان، محققان و پژوهشگران عمل کند.
براین اساس، در آستانه هفته دفاع مقدس و در حاشیه بازدید سردار «علی محمد نایینی» رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس از «خبرگزاری دفاع مقدس»، گفت‌وگویی با وی در خصوص پیشینه، چشم‌انداز و برنامه‌های مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس انجام شد که قسمت اول آن‌را در ادامه می‌خوانید:
دفاع‌پرس: لطفا در مورد پیشینه و جایگاه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس توضیح دهید؟
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس یک پیشینه در دوران دفاع مقدس دارد که بر اساس یک عمل مبتکرانه توسط سپاه شکل گرفت. افرادی که بعدا به عنوان راوی نام گرفتند در طول جنگ تحمیلی کنار فرماندهان قرار گرفتند تا قابلیت‌های آنها را ثبت و ضبط کنند. این کار را دفتر سیاسی سپاه انجام می‌داد که در آن زمان یک مجموعه فعال به عنوان عضو فرهنگی سپاه بود. ماموریت اصلی آنها این بود که حوادث جنگ را با ابزارهایی که آن زمان در اختیار داشتند ثبت و ضبط کنند. تقریبا از ابتدای سال دوم جنگ این کار شروع و جلسات طرح ریزی عملیات‌ها، جلسات هدایت عملیات‌ها، نیز ثبت می‌شود.
آن زمان راوی‌ها در دفاتری که در اختیار داشتند مشاهدات خود را می‌نوشتند و نهایتا جایی که خلأ احساس میشد با فرماندهان گفتوگو انجام می‌دادند و اسناد مکتوب را جمع‌آوری می‌کردند. در تمام این جلسات طرح‌ریزی راویان حضور داشتند. گزارش شناسایی‌ها، وضعیت دشمن و گزارش و ثبت میشد. آمادگی رزمی نیروی خودی و یگان‌ها، نحوه و روش سازماندهی برای رزم، الگوهای مختلف طرح‌ریزی، بحث‌ها و مشکلات منطقه عملیاتی و نهایتا طرح مانور همگی ثبت می‌شدند. وقتی مشاهده می‌کنید می‌ببنید که همه دیدگاه‌های فرمانده‌هان ضبط شده و در قالب ۴۰ هزار ساعت فایل صوتی از دوران دفاع مقدس وجود دارد، در پایان هر عملیات یک گزارشی توسط همین راوی‌ها به عنوان گزارش عملیات نوشته شده که ما امروز با ۷۰۰ مجلد گزارش عملیات را در اختیار داریم که از ۸۰ صفحه تا ۸۰۰ صفحه محتوای گزارش این عملیات‌هاست.
علاوه بر این هزار و ۲۰۰ دفتر راوی در اختیار مرکز اسناد هست و ۱۸ گونه سند متنوع که بعد از دفاع مقدس سازماندهی و دسته بندی شده است. یک سامانه نیز تعریف شده و همه این اسناد وارد سامانه شده و بر اساس موضوع بندی‌هایی که انجام شده، محقق و پژوهشگر می‌تواند از آن استفاده کند. بعد از جنگ در کنار آن کارهای اسنادی حوزه پژوهش نیز فعال شده است. بر اساس اسناد دسته اول و بی‌مانندی که در اختیار این مرکز هست آثار پژوهشی مختلفی تولید شده است. در واقع بخش زیادی از اسناد گویا شده از جمله: روزشمارهایی که تاکنون منتشر شده، کتب نبردی، کتب تجزیه و تحلیل، اطلس‌های جنگ، همگی بر مبنای اسناد منحصر بفرد جنگ تحمیلی است که توسط مرکز اسناد منتشر شده است.
حدود ۲۰ شهید راوی مرکز اسناد در دوران دفاع مقدس تقدیم شده است
دفاع‌پرس: چشم‌انداز مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در خصوص بحث چشم‌انداز باید بگویم در حوزه دفاع مقدس مراکز مختلفی وجود دارد. اکثر مراکزی که الان فعالند مراکز ترویحی هستند یعنی فلسفه وجودی آنها ترویج و انتقال فرهنگ دفاع مقدس است. در قالب‌های مختلف اعم از رسانه‌ای و فرهنگی و هنری فعالیت می‌کنند که همه این فعالیت‌ها بسیار ضروری و ارزشمند است و کارهای قابل توجهی نیز تاکنون انجام شده است. اما وظیفه اصلی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس تاریخ نگاری اسنادی جنگ تحمیلی است. یعنی یک مرکز تحقیقات است به یک معنا و یک مرکز اسنادی به معنای دیگر، ولی دو عنوان مهم را در تعاریف خودش داراست؛ هم یک ساحت اسنادی و هم یک ساحت تحقیقاتی است که به لحاظ سرمایه‌ای که در اختیار دارد یک مرکز بی‌نظیر و منحصر بفرد است.
از لحاظ اسنادی و از منظر پژوهشگرها و محقق‌ها و آثار پژوهشی که منتشر کرده آن را متفاوت از سایر مراکز پژوهشی و تحقیقاتی قرار داده است. علتش هم مبتنی بر اسناد دسته اولی است که در اختیار داشته است. نکته‌ای که می خواهم اینجا عنوان کنم این است که تلاش‌های فراوانی شده که جای تقدیر و تشکر از همه محققین و پژوهشگران در این مرکز هست. حدود ۲۰ شهید راوی مرکز در دوران دفاع مقدس تقدیم شده که در به‌وجود آوردن این ثروت ملی نقش داشته‌اند و باید از آنها یاد شود. اما وقتی نگاه می‌کنیم به نسبت تحولاتی که ما داریم و نیازهایی که مطرح است، نیاز به یک حرکت پرشتاب احساس می‌شود.
در واقع این مرکز بیشتر از این می‌توانست نقش آفرین باشد. در دوره جدید منابع ما افزایش پیدا کرده، ساختار مرکز تغییر کرده و هدف این است که مرکز اسناد در تاریخ نگاری هشت سال جنگ تحمیلی متوقف نشود. بلکه تاریخ نگاری سپاه در عرصه‌های جدید و در نبردهای جدید در عملیات‌های جاری با بهره‌گیری از تجربیات دوران دفاع مقدس بپردازد. بنابراین با اصلاح ساختار، راهبردها و ماموریت‌ها، مرکز به یک مرکز اسنادی و تحقیقاتی با هدف ثبت و ضبط تمام تحولات و رویدادها و حوادث و نبردهای جدید به‌ویژه در عرصه مقاومت تبدیل شود. قرار است ارتباط طولی به لحاظ ساختاری در مرکز ایجاد بشود و به موضوع ثبت وقایع تاریخ نگاری در همه عرصه‌های ماموریتی سپاه بپردازد. به طور طبیعی ورود به حوادث و نبردهای بعد از جنگ تحمیلی معنایش این نیست که دفاع مقدس که اصلی‌ترین کار مرکز است و اسناد غنی و پرباری هم در اختیار دارد از «اصل‌بودنش» کاسته بشود.
تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۸۰۰ اثر جدید پژوهشی منتشر می‌کنیم
دفاع‌پرس: یعنی آثار پژوهشی جدید هم در دستور کار مرکز اسناد قرار دارد؟
ما برآوردمان این است که در یک افق چشم‌اندازی در قالب برنامه پنج سال ششم، تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۸۰۰ اثر جدید پژوهشی منتشر کنیم. یعنی مجموع سوالات و مساله‌های موجود و موضوعات پژوهشی در قالب یک نظام پژوهشی را کار کردیم و به این رسیدیم که ۸۰۰ عنوان اثر جدید نیاز است که باید کار بشود، برخی از این پژوهش‌ها ممکن است چهار سال طول بکشد. اما این عناوین احصا شده و بر این باوریم که با توسعه ظرفیت‌هایی که به‌وجود آمده به این هدف برسیم. اگر دو سال پیش در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ۸۰ پروژه تحقیقاتی قرارداد داشتیم امروز ۴۰۰ عنوان پروژه تحقیقاتی داریم و اگر قبلا به طور متوسط ۱۵ اثر رونمایی میشد الان بیش از ۵۰ اثر جدید در سال رونمایی می‌شود. در هفته دفاع مقدس حدود ۱۰۰ اثر جدید اسنادی و تحقیقاتی خواهیم داشت.
بنابراین جهت‌گیری ما بر گرفته از تاکیدی است که سال گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد کار ضربتی در حوزه دفاع مقدس و کار صد برابری در این حوزه است. برای همین مجموع ظرفیت‌های ادبی و پژوهشی را فعال کردیم. اگر در گذشته با ۵۰ نویسنده ارتباط داشتیم، الان حدود ۱۵۰ محقق و پژوهشگر و نویسنده در مرکز فعال هستند همه این ها پروژه دارند و فعال هستند تا دوسال قبل تعداد روز شمار مرکز ۲۶ عنوان روز شمار تولید و منتشر شد، ان شاالله تا هفته دفاع مقدس تعداد رپز شمارها به ۴۰ عنوان می‌رسد و تا پایان برنامه پنج ساله ششم تلاش می‌کنیم تمام روز شمارهای دوران دفاع مقدس آماده بشود. بنابراین در حوزه پویا سازی اسناد جنگ تحمیلی یک حرکت گسترده و پرشتابی را شروع کردیم که اسنادی که وجود دارد بخصوص اسناد صوتی کامل پیاده شود و در قالب کتاب‌های اسنادی برای محقق و پژوهشگر و نویسنده قابل بهره برداری باشد.
آن چیزی که تا الان کار شده تقریبا ۱۵ تا ۲۰ اثر اسنادی جنگ تحمیلی است. به نظر می‌رسد تا یکی دو سال آینده این عدد را به ۶۰ عنوان ارتقاء بدهیم. در حوزه پژوهش هم در هر بخشی دقیقا تعریف کردیم. هدف ابن است که عدد کارهای پژوهشی و تحقیقاتی ما به لحاظ کمی ده‌ها برابر بشود. به لحاظ محتوایی هم کارهای اسنادی جدیدی که تولید می‌شود به بسیاری از حوادث مهم خواهد پرداخت، یعنی تمام نبردهای اصلی دوران دفاع مقدس که تقریبا ۲۷ عملیات را شامل می‌شود، امیدواریم تا سال ۱۴۰۰ بتوانیم آنها را برای انتشار آماده کنیم. البته مراحل پژوهش تعدادی از این عملیات‌ها انجام و منتشر شده است.
ادامه دارد...
