ماجرای کاهش ۱۰ درصدی بودجه فرهنگ چیست؟

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، «علی‌اصغر کاراندیش» معاون حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح امروز در همایش مدیران استانی صندوق اعتباری هنر اشاره‌ای به وضعیت بودجه فرهنگی کشور کرده است که به نظر زنگ خطری برای حوزه فرهنگ و هنر کشور است.

براساس اخبار منتشره، کاراندیش با اشاره به مشکلات اقتصادی کشور و مسائلی که دولت از لحاظ بودجه با آن‌ها دست به گریبان است، گفته «در سال قبل از ردیف اصلی بودجه وزارت ارشاد حدود ۸۲ درصد تخصیص یافت و همین مسئله باعث شد فعالیت‌های ما ۶۰ درصد کاهش پیدا کند. امسال حدود ۲۵ درصد بودجه در ۶ ماهه ابتدایی اختصاص پیدا کرده و از قرار معلوم تا پایان سال به حدود ۷۰ درصد خواهد رسید. یعنی تا پایان سال نهایتا ۷۰ درصد بودجه اختصاص پیدا خواهد کرد.»

این صحبت‌های آقای کاراندیش در حالی بیان می‌شود که وضعیت بودجه فرهنگی دستگاه‌های مربوطه در این روز‌ها وخیم است. بسیاری از برنامه‌های فرهنگی از جمله جشنواره‌ها با مشکل تأمین بودجه روبه‌رو شده‌اند. برای مثال طبق آمار رسمی وزارت ارشاد، تنها در حوزه تئاتر با کاهش چشمگیر تولیدات در سال ۱۳۹۷ روبه‌رو بوده‌ایم که این وضعیت در سال ۱۳۹۸ به نظر شدیدتر هم خواهد بود.

در ابتدای امسال، علی‌اصغر کاراندیش اقدام به تصویب قانون برداشت ۱۰ درصدی از گیشه کنسرت‌های موسیقی، با حمایت کمیسیون اقتصادی مجلس کرد. مسأله‌ای که با اعتراض هنرمندان همراه بود؛ اما قانون مشهور به ۱۰ درصد هم‌اکنون به مسیر خود ادامه می‌دهد. هر چند الیاس حضرتی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس پس از اعتراضات از بازنگری این قانون در سال ۱۳۹۹ سخن گفته است؛ اما هنوز روشن نیست با وجود نزدیک بودن انتخابات مجلس این قانون دولتی به کجا ختم می‌شود.

فارغ از اینکه تخصیص بودجه مصوب مجلس در حوزه فرهنگ در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال گذشته با کاهش چشمگیری - از ۸۲ درصد به ۷۰ درصد - روبه‌رو بوده است، ماجرا زمانی تلخ‌تر می‌شود که کاراندیش در جلسه مذکور اعلام کرده است «براساس چشم‌اندازی که موجود است و برنامه‌ریزی صورت گرفته و همچنین به دلیل مشکلات دولت در فروش نفت، تحریم اقتصادی و مسائلی دیگر بودجه و اعتبار بخش فرهنگ در سال آینده ۱۰ درصد کاهش اعتبار خواهد داشت.»

با توجه به اینکه وزارت ارشاد توانایی جذب کامل بودجه تخصیصی را ندارد و این مسأله در صدارت سیدعباس صالحی سیر منفی داشته است، به نظر می‌رسد تأثیر این ۱۰ درصد در بودجه سال آینده بیشتر هم باشد. به عبارتی شیب منفی بودجه تخصیصی در کاهش بودجه سال ۱۳۹۹ ضرب می‌شود.

البته کاهش توجه دولت به مقوله فرهنگ در دو سال گذشته بیشتر از کاهش بودجه بوده است. با وجود معافیت‌های مالیاتی در ادوار مختلف به تازگی سازمان مالیاتی کشور، در پیش‌نویس اصلاح لایحه مالیاتی اقدام به حذف بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات کرده است که در صورت تصویب در مجلس، منجر به حذف مشوق‌های فرهنگی و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه‌های فرهنگی می‌شود. با حذف این بند، از این پس هر فعالیت هنری و فرهنگی مشمول مالیات می‌شود که این رقم می‌تواند ۲۵ تا ۳۰ درصد درآمد فرهنگی را شامل شود. به عبارتی در حالی که دولت از سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگی شانه خالی می‌کند، از سوی دیگر تلاش می‌کند بدون در نظر گرفتن وضعیت فعالان فرهنگی از آنان تغذیه مالی کند.

این مسأله را نیز باید در نظر گرفت در سال جاری بخش فرهنگی با کاهش درآمد چشمگیری روبه‌رو بوده است. تنها در دو هفته گذشته گیشه تئاتر با کاهش ۷۰ درصدی مواجه شده است و گزارش‌های از کاهش فروش ۹۰ درصدی بلیت سینما خبر می‌دهند.

بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۸ برابر با ۸,۶۸۴,۹۶۰ میلیون ریال است که از این رقم ۶,۰۷۹,۴۷۲ ریال تأمین خواهد شد. رقم بودجه مصوب برای سال ۱۳۹۷ برابر با ۸,۰۵۲,۷۲۶ میلیون ریال بوده است که در طبق گفته کاراندیش، ۶,۶۰۳,۲۳۵ میلیون ریال از آن تأمین شده است. با دقت می‌توان دریافت وزارت ارشاد در دریافت بودجه تخصیص با افت فاحشی روبه‌رو بوده است. طبق این ارقام در واقع در سال ۱۳۹۸ بودجه فرهنگی در وزارت ارشاد با افت ۸ درصدی روبه‌رو بوده است.

برای درک وخامت ماجرا کافی است بدانیم طبق خبر مرکز آمار کشور، از آبان ۱۳۹۷ تا آبان ۱۳۹۸، میانگین شاخص قیمت‌ها با ۴۰ درصد افزایش همراه بوده است. یعنی باید ۴۰ درصد را با ۸ درصد افت بودجه ضرب شود تا کاهش رقم بودجه در یک سال گذشته بیشتر درک شود.

با توجه به تصمیمات مالی دولت در حوزه فرهنگ و عدم‌شفافیت مالی در یک سال گذشته به نظر می‌رسد سال ۱۳۹۹ سال سختی برای اهالی فرهنگ و هنر باشد.

منبع: تسنیم