ماجرای تحریف نام اروندرود

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس ـ مصطفی خدابخشی؛ منطقه خاورمیانه به عنوان یکی از مهمترین و پرچالش‌ترین نقاط جهان در دهه 60 شاهد بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین جنگ تاریخ در یکصد سال اخیر بود. جنگی که طی آن اکثر کشورهای منطقه هجوم همه جانبه عراق به خاک ایران را حمایت کردند و رئوس بلوک شرق و غرب یعنی آمریکا و شوروی به عنوان حامیان اصلی عراق در این جنگ، تمام توان خود را برای به زیر کشیدن پرچم انقلاب نوپای ایران که مستقل از هرگونه وابستگی و با شعار نه شرقی و نه غربی پا به عرصه سیاست گذاشته بود؛ به کار گرفتند.

آشنایی با رویدادهای آن دوره از تاریخ پر فراز و نشیب ایران، یقینا می تواند کمک شایانی به سوالات بی شمار جوانان مبنی بر چرایی دشمنی غرب با کشور ما داشته باشد. کشوری که فعل خواستن را در به دست آوردن استقلال تعبیر کرد و با اتکا به جوانان خود سلسله عملیات هایی را به مرحله اجرا درآورد که بسیاری از کارشناسان نظامی تحقق آن ها را غیر ممکن می دانستند.

به منظور بررسی بیشتر چرایی، چگونگی ادامه و پایان جنگ می بایست به سلسله سوالاتی در این زمینه پاسخ داد. در مبحث قبل به موضوع آغاز حاکمیت مشترک ایران و عراق بر اروند رود با توجه به مفهوم تالوگ اشاره شد (از اینجا بخوانید) و در این شماره به یکی از نقاط اختلاف ایران و عراق یعنی اسم روخانه اروندرود که عراقی ها از آن به عنوان شط العرب نام می بردند اشاره خواهیم کرد.

از به هم پیوستن روهای دجله و فرات در خاک عراق، رود بزرگی پدید می آید که با گذشتن از بصره در نهر خیّن واقع در جنوب شلمچه وارد ایران می شود. عملا مرز ایران و عراق از همین نقطه ورود رودخانه آغاز می شود. این رودخانه که اروندرود نام دارد نهایتا به خلیج فارس می رسد.

بر اساس آمار طول این رودخانه به 175 کیلومتر رسیده  و عرضش از 120 متر تا 150 متر متغییر تخمین زده شده است. 81 کیلومتر از این رودخانه 175 کیلومتری مرز مشترک بین ایران و عراق است.

بر اساس آمار سازمان جغرافیایی عمق این رودخانه در بصره شش متر بوده و در منطقه فاو به 9 متر می رسد. با توجه به جزر و مدهای حاکم بر این رودخانه، کشتیرانی در آن مناسب است.

سرشاخه های اروندرود از ترکیه و ایران است و در مجموع می‌توان گفت که آب این رودخانه از پیوستن رودخانه های دجله، فرات، کارون، کرخه، زاب بزرگ، زاب کوچک، دیاله، کبور، سیروان و الوند تامین می شود.

رود کارون به عنوان یکی از بزرگترین رودخانه های ایران خود به تنهایی از نظر حجم آبی که وارد اروندرود می کند با دجله و فرات رقابت می کند.

در مورد حجم ورودی آب به اروندرود باید به این نکته اشاره کرد که ایران تامین کننده 67 درصد آب این رودخانه است.

آنچه که از منابع تاریخی به دست آمده این است که از سه هزار سال پیش رودی به نام اروندرود وجود نداشت. عراق در آن زمان جزئی از خاک ایران و زیر نظر پادشاهی ساسانی بود اما با پایان پادشاهی ساسانیان به دلیل عدم نگهداری صحیح از سدهای موجود در دجله و فرات این سدها دچار تخریب شدند که ما حصل آن پیوند دو رودخانه دجله و فرات بود. بر این اساس رودخانه اروندرود به این شکل ایجاد شد و تاریخچه آن به قبل از عهد اسلامی بر نمی گردد.

بر اساس مستندات تاریخی اروند رود نام قدیمی و ایرانی دجله است که این اسم به دفعات در مستندات و اسناد به کار رفته است. لذا با توجه به سبقه تاریخی اسم اروندرود، شط العرب یک اسم جدید بوده و از پشتوانه تاریخی برخوردار نیست.

دولت وقت عراق با توجه به موارد مطرح شده در یادداشت های قبل به شدت به دنبال تقابل با ایران بود بر همین اساس شط العرب را را جایگزین اروندرود کرد اما پس از سال 1337 همزمان با اولین بحران اروندرود مجددا نام اروندرود بر زبان‌ها افتاد و با وجود مخالفت دولت وقت عراق با این موضوع نهایتا مترادف با قرارداد 1975 دولت عراق رسما نام اروندرود را برای این رودخانه پذیرفت.

انتهای پیام/