گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس‌ـ رحیم محمدی؛ فرارسیدن سالروز شهادت آیت‌الله مرتضی مطهری که روز عقیدتی سیاسی در نیرو‌های مسلح نام‌گذاری شده است، بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام «علی سعیدی» رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا پیرامون فعالیت‌های عقیدتی سیاسی در نیرو‌های مسلح انجام دهیم که ماحصل آن در ادامه آمده است.
دفاع‌پرس: فلسفه وجودی دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا و به تبع آن نمایندگی ولی فقیه در سپاه و سازمان‌های عقیدتی سیاسی چیست و بر اساس چه اندیشه و اهدافی شروع به کار کردند؟
از برجستگی‌های نهاد‌ها و سازمان‌های نیرو‌های مسلح در جمهوری اسلامی ایران وجود مراکز ستادی است که مسئولیت سیاست‌گذاری، نظارت و هدایت را عهده‌دار هستند. این ویژگی‌ها، پیامد‌های بسیار زیادی دارد که ازجمله آن‌ها ایفای نقش تخصصی در بخش‌های زیرمجموعه، انسجام‌بخشی به مجموعه‌هایی که مأموریت‌های مشترک دارند، جلوگیری از اختلاف و تفرقه، بهره‌گیری بهینه از امکانات، رعایت اصل صرفه‌جویی، پیشگیری از موازی‌کاری و ایجاد شرایط مساعد برای تبادل اطلاعات و تجربیات است.
وجود نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان عقیدتی سیاسی در ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی انتظامی و وزارت دفاع از نقاط قوت و برجسته نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران است که نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در تامین نیاز‌های معرفتی، فرهنگی و معنوی در نیرو‌های مسلح داشته‌اند.
چون پیش‌بینی جایگاه ستادی در جهت سیاست‌گذاری، هماهنگی و نظارت به‌منظور معنویت‌افزایی و بصیرت دینی برای مجموعه نیرو‌های مسلح در راستای تحقق مأموریت‌های فوق، بسیار ضروری بود، دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا برای تحقق این موضوع شکل گرفت.
تاریخچه و مبدأ شکل‌گیری دفتر عقیدتی سیاسی به سال‌های اولیه پیروزی انقلاب برمی‌گردد. آن زمان عقیدتی سیاسی در کمیته انقلاب اسلامی، ژاندارمری، شهربانی، ارتش، وزارت دفاع و همچنین نمایندگی ولی فقیه در سپاه فعالیت داشتند که بنا به تدبیر حضرت امام (ره) مبنی بر ضرورت هماهنگی بین نهاد‌های فرهنگی مذکور، مقرر شد فردی عهده‌دار مسئولیت دفتری باشد که بین نهاد‌های مورد اشاره هماهنگی لازم را به وجود بیاورد.
بدین ترتیب بعد از رحلت امام خمینی (ره) با تدبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، دفتر عقیدتی سیاسی با مأموریت‌های مشخص تثبیت شد و در طول قریب به چهار دهه، دفتر عقیدتی سیاسی در ابعاد گوناگون با تحولی که در آن صورت گرفت، هم‌اکنون در ظرفیت‌های بالایی و در تعامل همه‌جانبه با ریاست ستاد کل نیرو‌های مسلح انجام وظیفه می‌کند.
دفاع‌پرس: با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی درخصوص نگاه به خانواده و کارکنان نیرو‌های مسلح، چه اقداماتی در این‌خصوص در سطح دفتر عقیدتی سیاسی و دیگر نهاد‌های عقیدتی سیاسی صورت گرفته است؟
از دیدگاه جامعه‌شناسان، نهاد خانواده کوچکترین هسته شکل‌دهنده جامعه به شمار می‌آید. کانون خانواده نقش تعیین‌کننده‌ای در تربیت نیروی مناسب و مطلوب جامعه را عهده‌دار است؛ البته در ترکیب ارکان خانواده گرچه مردان نقش سرپرستی را بر عهده دارند، اما جایگاه همسر و نقش خانم خانه در درون منزل، ساماندهی محیط زندگی و حاکمیت آرامش، در این ترکیب بسیار برجسته و تعیین کننده است.
خانم خانه با تلفیق پنج هنر و تخصص یعنی هنر همسرداری، خانه‌داری، فرزند داری، فامیل‌داری و همسایه‌داری، نقش خود را در اداره کانون گرم خانواده و برقراری آسایش و نشاط برای اعضا به منصه ظهور می‌رساند.
نهاد خانواده در نیرو‌های مسلح و به‌طور خاص خانم خانه مسئولیت و نقش ویژه‌ای را برعهده دارد؛ زیرا با توجه به مسئولیت خطیر و متنوع فرماندهان و کادر نیرو‌های مسلح و نیز مأموریت‌های سنگینی که آن‌ها در دوران دفاع مقدس و پس از آن در صیانت از سرزمین، استقلال، انقلاب و دست‌آورد‌های آن و امنیت مردم داشته‌اند، مسئولیت اصلی اداره زندگی و تربیت فرزندان، متوجه همسر و خانم خانواده است.
نقش همسر و مادر فرزندان در دفاع مقدس و رنجی را که در فراغ مرد خانه متحمل شدند از بسیاری از همسران اسطوره به‌یادماندنی ساخته است. در دوران بیماری کرونا هم که سرپرست کانون خانواده قدری بیشتر حسب مأموریت‌ها در خانه بوده همچنان مسئولیت ایجاد توازن و آرامش بر عهده همسران قرار دارد؛ لذا با توجه به حساسیت‌ها و اهمیت خانواده، از دیرباز رهبر معظم انقلاب اسلامی بر اهمیت موضوع خانواده تأکید داشته‌اند. بدین ترتیب که همواره تاکید معظم له در احکام صادره به رئیس دفتر عقیدتی سیاسی و رؤسای سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نماینده ولی فقیه در سپاه در مورد توجه به خانواده، حاکی از نقش خانواده در پویایی و بالندگی و افزایش توانایی نیرو‌های مسلح است.
بر این اساس، آنچه در دوره اخیر در دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا مد نظر و در دستور کار قرار گرفته است، علاوه بر تأکید روی سیاستگذاری‌ها، دو طرح کلان طرح نظام خانواده با بیش از ۶۰ درصد پیشرفت و سبک زندگی ایرانی اسلامی نیرو‌های مسلح نیز در دست تهیه است.
دفاع‌پرس: سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه در اندیشه حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی از چه جایگاهی برخوردار هستند و این سازمان‌ها چه بستر‌های قانونی برای انجام قعالیت‌های نظارتی در مجموعه نیرو‌های مسلح دارند؟
شکل‌گیری و مدیریت مأموریت‌های دینی و معنوی با محوریت روحانیون متعهد و انقلابی با تدبیر و هدایت حضرت امام (ره) از عنایات و موهبت‌های الهی است.
حضور روحانیت وارسته در ارتش پس از پیروزی انقلاب و در دوره بازسازی و بازشناسی آن در عصر حاکمیت دینی و ورود دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه در شهربانی، ژاندارمری و کمیته‌ها پس از پیروزی انقلاب و ضرورت حاکمیت ارزش‌های دینی در این سه ارگان و ایفای نقش شخصیت‌های برجسته حوزوی در محوریت سپاه به‌عنوان نماینده حضرت امام در دوره شکل‌گیری سپاه و همین‌طور حضور روحانیون در وزارت دفاع از ضروریات آن دوره بود که علاوه بر ایفای نقش بسیار مهم در بازسازی، هدایت، نظارت، آرامش و ثبات در نیرو‌های مسلح، در تداوم حرکت انقلاب، مقابله با تهدیدات خارجی و بیان عملکرد جریان‌های داخلی، حضور روحانیون را در مجموعه نیرو‌های مسلح ضروری‌تر کرد.
به عبارت دیگر، حضور در دفاع مقدس و ایفای نقش بسیار مؤثر در ایجاد انگیزه و ارتقاء روحیه معنوی، صبر، مقاومت و تاثیرگذاری در پیروزی‌ها و تقدیم صد‌ها شهید، جانباز و آزاده از افتخارات و برجستگی‌های روحانیت به شمار می‌آید. شهادت آیت‌الله محلاتی نماینده حضرت امام (ره) در سپاه در مسیر حرکت به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، مهر تأییدی بر ایفای نقش ایثارگرانه روحانیت است.
بنابراین فلسفه وجودی سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در نیرو‌های مسلح را می‌توان در چهار گرایش و رویکرد تربیتی از طریق ایجاد رابطه پدرانه، عاطفی و محبت‌آمیز با کارکنان و پایوران، الگو و اسوه بودن در مدیریت، نظم و انضباط، وقت‌گذاری و دیگر ویژگی‌های مدیریت اسلامی به مقتضای «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم»، انجام وظایف متعارف روحانیون ساکن در یک منطقه و شهر یعنی پاسخگویی به نیاز‌های شرعی روزمره آنان مانند سخنرانی، بیان احکام، پاسخگویی به سوالات، اقامه جماعت و انجام مأموریت‌های خاص که در تدبیر فرماندهی معظم کل قوا و یا قانون، تصدی و یا هدایت آن‌ها الزاماً می‌بایست توسط روحانیون انجام پذیرد، مانند انطباق مفاد آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها با موازین شرعی و فتاوا، آموزش عقیدتی، هدایت سیاسی، پژوهش‌های دینی و امثالهم، تعریف کرد.
دفاع‌پرس: عملکرد عقیدتی سیاسی‌ها در مجموعه‌های مختلف از ابتدای تشکیل تاکنون چه نتایج و دستاورد‌هایی را به همراه داشته است؟
همان‌طور که اشاره شد، عملکرد سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه در چهار گروه ایفای نقش به‌عنوان یک مربی دلسوز، ارائه تصویری از الگوی مدیریت دینی در نگرش، رفتار و عملکرد، انجام مأموریت‌های یک روحانی در یک منطقه و انجام وظایف سازمانی ویژه روحانیون قابل دسته‌بندی است. این چهار گروه مأموریت، در طول چهار دهه حضور روحانیون در نیرو‌های مسلح به‌عنوان تابلوی عملکرد روحانیت در جای‌جای مجموعه نمایان است.
حضور فعال در دفاع مقدس و اعزام روحانیون به یگان‌ها، پیش‌بینی دوره‌های کوتاه‌مدت توجیه سیاسی، مدیریت برنامه‌های دینی، مذهبی و دیگر مأموریت‌ها در دوران دفاع مقدس، برگزاری دوره‌های آموزش عقیدتی در مقاطع مقدماتی و رسته‌ای در مراکز آموزشی، دافوس و دانشگاه‌ها، پیش‌بینی کلاس‌های آموزشی و توجیه سیاسی، فعالیت‌های گسترده قرآنی از آموزش روخوانی تا حفظ و فهم قرآن کریم، انجام مأموریت‌های تبلیغی و مدیریت مراسم ملی، مذهبی و دیگر اقدامات، بخشی از عملکرد نهاد‌های مذکور است.
تربیت ده‌ها هزار مربی قرآن از بین نیرو‌های وظیفه، تربیت صد‌ها و هزاران حافظ قرآن از ۱۰جزء تا حفظ کل قرآن در بین پایوران، خانواده‌ها و فرزندان، تربیت هزاران مربی عقیدتی و بهره‌گیری از آن‌ها در دوره‌های آموزشی، پژوهش در موضوعات گوناگون دینی و انتشار هزاران عنوان کتاب در موضوعات روزآمد و مبتلابه جامعه و پاسخ به شبهات، حضور در فضای مجازی و تولید نرم‌افزار‌های کاربردی برای استفاده خانواده‌ها، از دیگر خدمات سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه است.
دفاع‌پرس: باتوجه به تقارن هفته عقیدتی سیاسی با ایام شهادت استاد شهید مطهری، مهمترین کار‌های صورت پذیرفته درخصوص تربیت معنوی عقیدتی و ارتقاء بصیرت سیاسی کارکنان نیرو‌های مسلح چه بوده است؟
شخصیت شهید مطهری در تابلوی انقلاب و نظام اسلامی به‌عنوان نماد یک فیلسوف، محقق، صاحب‌نظر، مبتکر و خلاق با جامعیت لازم در اساسی‌ترین موضوعات و مسائل اسلام ثبت شده است؛ جامعیت آثار آن بزرگوار بیانگر عمق و ژرف‌اندیشی و ژرف‌نگری، دوراندیشی نسبت به آسیب‌ها، تهدیدشناسی دینی و پاسخگویی به‌هنگام و شجاعانه است.
انتخاب ۱۲ اردیبهشت سالروز شهادت استاد مطهری به‌عنوان روز عقیدتی سیاسی حکایت از تناسب بین اسم و مسما دارد؛ زیرا سپاه تبلور و تجسم یک نهاد فکری، عقیدتی، معنوی و انقلابی است که برخاسته از انقلاب و برای انقلاب است.
رسالت و مأموریت این نهاد که پاسداری از انقلاب و دستاورد‌های آن است، اقتضاء دارد که فرماندهان و آحاد پاسداران، از دانش و بنیه اعتقادی و معنوی عمیق و استوار برخوردار بوده و نگرش، رفتار و عملکرد مجموعه سپاه و خانواده آنان منطبق با معیار و شاخص‌های دینی باشد. عملکرد سپاه و بسیج در مقابله با غائله‌ها در آغازین سال‌های پیروزی انقلاب و نقش این نهاد در دفاع مقدس در عرصه گوناگون بیان‌کننده عمق و گستره ظرفیت آن است.
حضور شخصیتی روحانی به‌عنوان نماینده ولی فقیه در سپاه از افتخارات ویژه این نهاد محسوب می‌شود؛ حضور روحانیون متعهد و انقلابی در این نهاد و اجرای برنامه‌های گسترده و بهره‌گیری از ۱۰ هزار صندلی آموزشی و بیش از ۱۰ هزار هادی سیاسی، وجود پژوهشگاه، دانشکده تربیت استاد و مربی، پژوهش و انتشار هزاران عنوان پژوهشی و تربیتی و وجود هزاران استاد و مربی، بیان‌کننده ظرفیت حوزه نمایندگی ولی فقیه در سپاه است.
البته دیگر ارکان نیرو‌های مسلح مانند ارتش، وزارت دفاع و نیروی انتظامی هم خوشبختانه همه ارزش‌های دینی و معنوی را داشته و نماد نیرو‌های مسلح مکتبی هستند. سازمان‌های عقیدتی و سیاسی با تمام توان در ارتقاء معنویت و بصیرت در مجموعه قلمرو و مأموریت‌های محوله ایفای نقش می‌کنند، اما سپاه به لحاظ نوع مأموریت‌ها، متفاوت از دیگر نیرو‌ها باید از شاخص‌های خاص و ویژه‌ای برخوردار باشد.
دفاع‌پرس: با توجه به شیوع ویروس منحوس کرونا، لطفاً درباره اقدامات تبلیغی و جهادی صورت گرفته توسط سازمان‌های عقیدتی سیاسی در مجموعه‌های نیرو‌های مسلح، توضیح دهید.
ازجمله برجستگی‌ها و ابتکارات در جمهوری اسلامی ایران تبدیل تهدید‌ها به فرصت و جستجو کردن راه‌های خروج از موانع و مشکلات و جاده‌های مناسب برای انجام مأموریت‌ها بوده است؛ تجربه موفقی که در جمهوری اسلامی ایران در مقاطع مختلف و به‌ویژه در نیرو‌های مسلح به دفعات دیده شده است.
کرونا اعم از این که دست‌ساز بشر یا جهش طبیعی ویروس‌ها باشد، بسیاری از کار‌ها و مأموریت‌های جاری را با مشکل مواجه کرده است و هنر هر دستگاه این است که بتواند مأموریت‌ها را از راه‌های دیگر به انجام برساند؛ نیرو‌های مسلح در پی متغیر‌های تأثیرگذار در عرصه‌های گوناگون با دست زدن به ابتکارات نوین، شرایط را برای انجام مأموریت و پاسخگویی به فرماندهی معظم کل قوا فراهم کردند.
سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه که بیشتر به فضا و عرصه حقیقی تکیه داشته و از طریق حضوری و چهره به چهره به انجام مأموریت می‌پردازند، پس از مواجه شدن با پدیده کرونا زمینه کوچ کردن به فضای مجازی با رعایت مسائل حفاظتی و ورود در این عرصه را فراهم کرده و با برنامه‌ریزی‌های متنوع و محتوای معرفت‌افزا، بصیرت دینی را از طریق فضای مجازی و نرم‌افزار‌های کاربردی به درون خانه‌ها منتقل کردند که با استقبال خوب خانواده‌ها مواجه شده است.
تداوم تجربه‌آموزی و بهره‌گیری از فضای مجازی می‌تواند رکن مکمل برنامه‌های عرصه حقیقی پس از عبور از کرونا باشد. ورود در عرصه‌های مجازی نشان داد که می‌توان با هزینه‌های کمتری محتوا‌ها را به درون خانه‌ها منتقل کرد؛ بنابراین در ماه مبارک رمضان هم با توجه به ادامه محدودیت‌ها در تجمعات، همچنان بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی در دستور کار سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه قرار دارد.
دفاع‌پرس: لطفاً اقدامات دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا و به تبع آن نمایندگی ولی فقیه و سازمان عقیدتی سیاسی در جهت ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی را در سطح نیرو‌های تابعه تشریح بفرمایید.
سبک زندگی اسلامی و یا سبک زندگی ایرانی اسلامی از دغدغه‌های همیشگی رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است؛ به نحوی که ایشان در سفرشان به استان خراسان شمالی به‌طور تفصیلی بسیاری از آسیب‌ها را در قالب سوال بیان فرمودند.
واقعیت این است که انبیاء به‌ویژه پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) ساماندهی سبک زندگی مردم در چارچوب شریعت و آیین مقدس اسلام را انجام دادند؛ پیامبر اسلام (ص) توانستند با سیاست‌ها و راهبردها، جامعه جاهلی را متحول و سبک زندگی مردم را در محدوده مکتب اسلام ساماندهی کنند. ازجمله رسالت‌های حاکمیت دینی و مأموریت‌های دولت اسلامی، ایجاد زمینه جامعه اسلامی با پیاده‌سازی مبانی، اصول و موازین دینی در قالب سبک زندگی مردم است.
نیرو‌های مسلح با توجه به ویژگی‌ها و مأموریت‌ها، بیش از دیگر اقشار جامعه نیاز به سبک زندگی در چارچوب اسلام و شریعت دارند؛ گرچه تابه‌حال گام‌هایی در این زمینه برداشته شده است، اما خروجی آن متناسب با نیاز نیرو‌های مسلح نیست.
بر این اساس، دو طرح در دستور کار عقیدتی سیاسی قرار دارد که عبارتند از تدوین نظام خانواده که کار‌های مطالعاتی آن به اتمام رسیده و سبک زندگی ایرانی اسلامی نیرو‌های مسلح که در دست تهیه است؛ بنابراین امیدواریم با تکمیل این دو طرح، زمینه دستیابی به یک الگو و مدل کلان فراهم شود.
دفاع‌پرس: جایگاه سازمان‌های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه را در ارتقاء منزلت اجتماعی نیرو‌های مسلح چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ارتقاء منزلت یک شخص، نهاد و سازمان قراردادی نیست، جوهره و ماهیت عملکردی و درخشش در مقاطع و عرصه‌های گوناگون در ارائه ابتکارات و خدمات، زمینه ارتقاء منزلت را فراهم می‌کند. نیرو‌های مسلح اعم از ارتش، سپاه و دیگر نیرو‌ها در عرصه‌های کارکردی و ارائه مأموریت‌های کلان، زمینه‌ساز ارتقاء منزلت خود می‌شوند.
مأموریت روابط عمومی در سازمان‌های عقیدتی سیاسی این است که با معرفی دستاورد‌های نیرو‌های مسلح و برجسته کردن ابتکارات و خلاقیت‌ها و پاسخگویی به شبهات و رسانه‌های بیگانه، منزلت نیرو‌های مسلح را ارتقاء بخشند.
انتهای پیام/ 231
