استاد مطهری و بایسته‌های تبلیغ موفق و مؤثر دین در عصر حاضر

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، «حسینعلی رحمتی»، استاد فلسفه اخلاق در یادداشتی با عنوان استاد مطهری و بایسته‌های تبلیغ موفق و مؤثر دین در عصر حاضر به بررسی بایسته‌های تبلیغ موفق و مؤثر دین در عصر حاضر پرداخته است:

برای تبلیغ دین، احساس مسئولیت و تعهد، کافی نیست؛ بلکه اموری دیگر هم باید مورد توجه قرار گیرد که می‌توان آن‌ها را بایسته‌های امر تبلیغ دین نامید.

شهید مطهری به عنوان یک روحانی و مبلغ دینی، در برخی از آثار خود این نکته‌ها را یادآوری کرده و خود نیز کم و بیش به آن‌ها پابند بوده است. یکی از دلایل کامیابی او در تبلیغ دین به ویژه در عرصه‌های دانشگاهی و بین جوانان تحصیل‌کرده، توجه به نکته‌هایی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:

۱. استفاده از ابزار‌های تبلیغی جدید

استاد بر این باور بود که در بهره گیری از ابزار‌های که برای اطلاع رسانی و ارتباط درست شده است نباید دچار افراط و تفریط شد. «افراط به معنای استفاده کردن از وسایل نامشروع که قهرا نتیجه معکوس می‌دهد و تفریط به معنای جمود ورزیدن که آن هم باعث ضعف نیروی تبلیغی می‌شود و اگر کسی چنین کند با دست خویش، خودش را شکست داده است (اسلام و مقتضیات زمان، ج ۱، ص ۱۹۵؛ حماسه حسینی، ج ۱، ص ۳۴۱، ۳۴۲).

۲. تبلیغ عزیزانه دین

از سیره استاد در امر تبلیغ دین چنین به دست می‌آید که باید دین را به گونه‌ای عزتمند معرفی کرد، چرا که دین باعث عزت، سعادت و کرامت انسان می‌شود. بر همین مبناست که ایشان واقعه عاشورا، که یک واقعه دینی بود، را «حماسه» و عامل شخصیت یافتن جامعه اسلامی معرفی کرد (حماسه حسینی، ج ۱، ص ۱۶۱).

۳. تبلیغ معقول و دفاع منطقی از دین

شرطی که استاد برای موفقیت یک پیام و تبلیغ آن بیان می‌کند، عقلی بودن و قدرتمندی محتوایی پیام است (حماسه حسینی، ج ۱، ص ۲۱۱). ایشان یکی از دلایل دین گریزی غربیان را نبود یک مکتب فلسفی معقول و سازگار با علم از یک طرف، و تبلیغ برخی مطالب سست و کم مایه به عنوان دین از طرف دیگر می‌داند (اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ۱، مقدمه). به باور ایشان مبلغان و مدافعان دین نباید از ورود اندیشه‌های مخالف بهراسند بلکه باید خود را تقویت نمایند. ایشان معتقد است «هر مکتبی که به ایدئولوژی خود ایمان و اعتقاد و اعتماد داشته باشد، ناچار باید طرفدار آزادی اندیشه و آزادی تفکر باشد.» (پیرامون انقلاب اسلامی، ص ۹). وی همچنین تاکید کرده که بایستی از تبلیغ دین به گونه‌ای که گویی دین مخالف احساسات و غرایز انسانی و در تضاد با نیاز‌ها و زندگی دنیایی اوست پرهیز نمود. ایشان بی توجهی به این امر را یکی از دلایل دین گریزی افراد و جوامع می‌داند (علل گرایش به مادیگری، چاپ هشتم، ص ۲۱۸، ۲۲۱).

۴. بهره گیری از مبلغان با صلاحیت:

ایشان معتقد بود یکی از شرایط موفقیت یک پیام آن است که کسی که آن را تبلیغ می‌کند، انسانی صالح و شایسته باشد و این امر را یکی از عوامل موفقیت نهضت امام حسین (ع) می‌داند. از نگاه ایشان یک مبلغ دین باید دارای چند شرط باشد: ۱. اخلاص ۲. پرهیز از تکلیف کردن مردم به آنچه خود مبلغ به آن باور ندارد ۳. تواضع ۴. نرمی و ملاطفت با مخاطب ۵. شهامت و شجاعت ۶. رعایت عدالت بین مردمان ۷. انتخاب روش‌های صحیح ۸. داشتن صبر و استقامت ۹. آشنایی همه جانبه با مکتب ۱۰. مهارت در استفاده از ابزار تبلیغ (حماسه حسینی، ج ۱، ص ۲۱۱، ۳۴۸، ۳۵۳)

۵. توجه به انتشارات دینی

آسیب شناسی حوزه نشر دینی هر چند امروزه نیز کم و بیش مورد توجه برخی دست اندرکاران امر تبلیغ دین هست، ولی از چندین دهه پیش، کسانی، چون شهید مطهری به این امر توجه داشته و در مورد کمبود نشریات مناسب یا مشکلات و نواقص آثار موجود هشدار داده اند (از جمله در حماسه حسینی، ج ۲، ص ۱۵۷ و ۱۶۳).

۶. تلاش مضاعف حوزه‌های علمیه در امر تبلیغ دین:

شهید مطهری بار عمده تبلیغ دین را بر دوش حوزه‌های علمیه می‌داند لکن معتقد است که این نهاد دینی باید تلاش‌های خود را مضاعف، و نواقص را بر طرف کرده و بر نقاط قوت خود بیفزاید. ایشان در همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی با صراحت بیان می‌کند که روحانیت نباید به نقش خود در شکل گیری و پیروزی انقلاب دل خوش کند، بلکه باید به فکر آینده باشد و برای آن برنامه ریزی کند و ده‌ها برابر گذشته، خود را تجهیز کند. (پیرامون انقلاب اسلامی، ص ۱۴۲، ۱۴۶). بایسته است یادآوری کنیم خوشبختانه امروزه در حوزه‌های علمیه در راستای آرزو‌ها و آرمان‌های شهید مطهری قدم‌هایی ارزشمند برداشته شده است، هرچند تا رسیدن به وضع مطلوب، فاصله وجود دارد.

۷. مبارزه با تحریف‌ها و بدعت‌ها در دین

استاد مطهری با تمسک به حدیثی از پیامبر (ص)، نخستین وظیفه عالمان و مبلغان دینی را پیشگیری از تحریفات و مبارزه با خرافات می‌داند (حماسه حسینی، ج ۳، ص ۲۹۰ و ۲۹۳).

منبع: مهر

انتهای پیام/ 900