گروه اجتماعی دفاعپرس: یکی از مقوله‌های ویژه و مورد توجه امام راحل، مقوله جامعه است. در بینش اجتماعی و سیاسی حضرت امام جامعۀ خوب و بد وجود داشت که هرکدام دارای ویژگیهایی است. ایشان طالب جایگزینی جامعۀ بد به جامعۀ خوب بوده‌اند و جامعه مطلوب خود را «مدینه فاضله» می‌نامند و آن را یکی از مقاصد بزرگ انبیاء عظام در طول تاریخ حکومت اسلام می‌داند و در این راه وحدت را وسیله نیل به آن و ظلم و فساد را وسیله خرابی آن می‌داند.
«یکی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیاء عظام ـ سلام الله علیهم ـ که علاوه بر آنکه خود مقصود مستقل است وسیله پیشرفت مقاصد بزرگ و دخیل تام در تشکیل مدینه فاضله است، توحید کلمه و توحید عقیده است و اجتماع در مهام امور و جلوگیری از تعدیات ظالمانه ارباب تعدی است که مستلزم فساد بنی الانسان و خراب مدینه فاضله است و این مقصد بزرگ که مصلح اجتماعی و فردی است انجام نگیرد مگر در سایۀ وحدت نفوس و اتحاد هم و الفت و اخوت و صداقت قلبی و صفای باطنی و ظاهری و افراد جامعه به‌طوری شوند که نوع بنی آدم تشکیل یک شخص دهند و جمعیت به منزله یک شخص باشد و افراد به منزله اعضاء و اجزاء آن باشد و تمام کوشش ها و سعی ها حول یک مقصد بزرگ الهی و یک مهم عظیم عقلی که صلاح جمعیت و فرد است، چرخ زند.»
آسیب‌های جامعه
حضرت امام یکی از آسیب‌های مهم اجتماعی جامعه را در «عدم تشکیل حکومت حق» می‌دانند. ایشان در این خصوص می‌فرمایند:
«از اول مسلمین و اسلام گرفتار هواهای نفسانیه‌ای بوده‌اند و این گرفتاری‌ها که ما الآن داریم سرچشمه‌اش همان هواهای نفسانی بود که بعد از رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به‌واسطه آن هواها نگذاشتند، که حکومت حق تشکیل بشود. اگر گذاشته بودند که حکومتی که اسلام می خواهد، حاکمی را که خدای ـ تبارک و تعالی ـ امر به تعیینش فرموده است، رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ تعیین فرمود، اگر گذاشته بودند که آن تشکیلات پیش بیاید، حکومت حکومت اسلامی باشد، حاکم، حاکم منتخب منصوب من قبل الله تعالی باشد، آن وقت مردم می‌فهمیدند که اسلام چیست و معنی حکومت اسلامی چیست».
این یکی از جدی ترین آسیب‌های اجتماعی سیاسی است که جوامع اسلامی با آن روبه‌رو بوده و هستند؛ چنانکه حضرت امام می فرمایند:
«اینها همه برای این بود که ما قیّم و رئیس و تشکیلات رهبری نداشتیم.»
حضرت امام در تحلیل عمیق‌تر، علت این آسیب اجتماعی و سیاسی را معلول «هواهای نفسانی» و «ترک قیام برای خدا» می‌دانند. از عبارت ایشان می‌توان چنین نتیجه گرفت که هواهای نفسانی نگذاشتند حکومت حق تشکیل شود و علت گرفتاری‌های مسلمانان از نظر تاریخی همانا هواهای نفسانی است. آسیب‌شناسی شیعیان ایران در دورۀ متأخر در نظر امام شبیه به نظر ایشان در مورد آسیب‌شناسی تاریخی است. در این مورد نیز اساسی‌ترین آسیب در جامعه «غلبه حکومت باطل» و «عدم تشکیل حکومت حق» است که این امر اجتماعی سیاسی در «ترک قیام برای خدا»، «قیام برای نفس» و «قیام برای منافع شخصی» ریشه دارد.
از دیدگاه امام علل عدم تشکیل حکومت حق به شرح ذیل است:
1ـ علت درونی: هواهای نفسانی که مانع تشکیل حکومت حق شد و ترک قیام برای خدا که موجب استمرار باطل شد.
2ـ علت بیرونی: استعمارگران و زمامداران وابسته
با توجه به مطالب فوق به بعضی از آسیب‌های اجتماعی مورد تأکید امام اشاره می‌شود:
1ـ تبلیغ جدایی دین از سیاست
یکی از اساسی‌ترین آسیب‌های ناشی از تبلیغات استعماری غرب، تبلیغ جدایی دین از سیاست است؛ تلاش در این راه که اداره کشور به دور از ارزش‌ها و هنجارهای دینی انجام گیرد و به مرور فرهنگ دینی از زندگی اجتماعی، سیاسی مردم کنار گذاشته شود و عالمان دینی در این امر دخالتی نداشته باشد.
از دیدگاه امام این تبلیغ (آسیب) متعلق به همه قرون است که با آسیب‌های «وجود هواهای نفسانی»، «ترک قیام برای خدا» و «عدم تشکیل حکومت حق» همپایه است.
2ـ تبلیغ علیه اسلام
به دنبال اولین آسیب که در واقع تبلیغ جدایی دین از زندگی، اجتماعی سیاسی است و به‌منظور تعمیق بخشیدن به آن، آسیب دیگری ایجاد شده تا اصل اسلام را نه‌تنها از دایره زندگی سیاسی و اجتماعی، بلکه از کل اندیشه و عمل انسان بیرون کند و آن «تبلیغ علیه اسلام» بود.
3- ازخودباختگی و ناامیدی
ناچیز و خوار شمردن مکتب و فرهنگ یک مردم و تزریق مکاتب و فرهنگ‌های دیگر به جای آن، ممکن است در شرایط خاصی منجر به «ازخودباختگی» شود. حضرت امام این آسیب را بسیار جدی و مهمّ می‌دانند. در این رابطه روح «یأس و ناامیدی» در انحطاط جوامع نیز بسیار مؤثر است.
4- سلب معنویات از جامعه
جامعه مورد نظر حضرت امام، جامعه‌ای مذهبی است که دارای ارزش‌های معنوی خود است. ایشان اساس ارزش‌های معنوی را اسلام می‌دانند. به هر حال، با وجود آسیب‌هایی که قبلاً طرح شد و جامعه «ازخودباخته» به تدریج از ارزش‌های معنوی و فرهنگ خود فاصله می‌گیرد و در نهایت آن‌ها را از دست می‌دهد. حضرت امام این آسیب را از جدی‌ترین آسیب‌های اجتماعی و سیاسی می‌دانند در این‌خصوص می‌فرمایند:
5- رواج گرایش به فساد
یکی از آسیب‌هایی که از طریق تبلیغات انجام می‌گیرد، ترویج فساد و ارتشاء است که موجبات فساد در جامعه را به طرق مختلف مهیّا می‌شود.
ویژگی‌های جامعه سالم
حضرت امام در این‌خصوص می‌فرمایند:
متفکرین جامعه‌شناس در بررسی آسیب‌های اجتماعی تصویری از خصوصیات و ویژگی‌های جامعه سالم را ارائه می‌دهند که فهم آسیب‌شناس و ارائه راه حل‌ها از نظر هر متفکر به شناخت تصورش از جامعۀ مطلوب و سالم خود است در این قسمت ویژگی‌های مطلوب جامعه سالم از دیدگاه امام خمینی بیان می‌شود:
1- تبدیل شدن به انسان اسلامی
امام خمینی وضعیت قابل قبول و سالم برای یک جامعه را زمانی می‌دانند که مردم آن جامعه به «انسان اسلامی» تبدیل شوند از دیدگاه ایشان برای تبدیل شدن، انسان‌های اسلامی سه مرحله وجود دارد:
الف) اسلامی شدن عقاید
ب) اسلامی شدن اخلاق
ج) اسلامی شدن عمل
حضرت امام در این مورد می فرمایند:
پیروزی این نیست که ما فقط طاغوت را از بین ببریم، پیروزی اصیل آن است که ما بتوانیم متبدل بشویم به یک موجود انسانی، الهی، اسلامی که همه کارهایمان، همه عقایدمان، همه اخلاقمان، همه اسلامی باشد.
انتهای پیام/ 241
