به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، اگرچه در دکترین تهاجم هوایی غربی، پرنده‌های پشتیبانی مثل سوخت رسان‌ها، آواکس‌ها، مدل‌های جنگال دورایستا و شنود الکترونیک نقش مهمی در برنامه آن‌ها برای اجرا آفند هوایی ایفا می‌کنند، اما در مقابل این تفکر نیز، در سال‌های اخیر بحثی موسوم به Anti Access/Area Denial (A ۲/AD) تعریف شده که می‌توان به صورت ساده و کلی آن را «دکترین ضد دسترسی دشمن به مناطق خاص» ترجمه کرد. یکی از مباحث مهم در خصوص تاکتیک‌های ضد دسترسی در مقابله با آفند هوایی در دکترین غربی، نابودی یا عقب نگاه داشتن پلتفرم‌های پشتیبانی است که در بالا به آن‌ها اشاره شد.
در این شرایط حتی لازم نیست که پلتفرم مورد نظر نابود شود، بلکه کافی است که دورتر از شعاع عملیاتی و مورد نظر قرار گرفته و محدوده اخلال راداری یا سوخت رسانی به جنگنده‌های دشمن نیز کاهش پیدا کند که این مسئله خود در ادامه به کاهش تعداد سورتی‌های دشمن و در عین حال کمتر شدن فشار به جبهه خودی منجر خواهد شد.
نیروی هوافضای سپاه پاسداران در سال‌های اخیر قدم‌های بسیار مهمی را در بحث توسعه توان پدافند هوایی برداشته است که یکی از مهم‌ترین دستاورد در این بخش سامانه سوم خرداد بوده است. این سامانه که بنا به تحلیل برخی از کارشناسان خارجی به سامانه مشهور و مدرن بوک روسی شباهت دارد، امروز تبدیل به بخش مهمی از شبکه پدافند هوایی کشور ما شده و البته تقریبا یک سالی نیز از اولین استفاده عملیاتی و شکار موفق و شگفت انگیز پهپاد جاسوسی MQ-۴ C توسط این سامانه می‌گذرد. اما در روز‌های اخیر، سردار شبان فرمانده پدافند هوایی سپاه در مصاحبه خود از ورود سپاه به بحث توسعه سیستم‌های پدافندی برد بلند خبر داده است. سردار رضا شبان می‌گوید: «هم در سطح ارتفاع پست، ارتفاع متوسط و ارتفاع بالا نیازمند برخورداری از سامانه‌های پدافندی هستیم. این امروز نقطه شروعش انجام شده. در ارتفاع بالا و برد بلند هم که یکی از نیازمندی‌های ضروری پدافند هوایی است، طرح‌های بسیار خوبی وجود دارد که ان‌شاءالله در آینده نزدیک شاهد ورود سامانه‌های متنوعی در این بخش خواهیم بود.»
گزینه‌های سپاه چه خواهد بود؟
در بحث موشک‌های سطح به هوای برد بلند، معمولا سامانه‌هایی با برد درگیری ۱۵۰ کیلومتر به بالا در این رده قرار می‌گیرند. در کشور ما در حال حاضر سامانه‌های اس ۲۰۰، اس ۳۰۰ و باور ۳۷۳ در این کلاس حضور دارند. البته در جریان رونمایی از سامانه پدافند هوایی سوم خرداد با حضور فرماندهی معظم کل قوا در نمایشگاه هوافضای سپاه، صحبت‌هایی از مسلح شدن این سامانه به موشک‌هایی با برد ۲۰۰ کیلومتر نیز مطرح شده بود که می‌تواند یکی از گزینه‌های مدر نظر سپاه در این بخش باشد.
اما در جریان بازدید سال ۹۳ رهبر معظم انقلاب اسلامی از نمایشگاه دستاورد‌های هوافضای سپاه و با دقت به تصاویر منتشر شده از آن بازدید، سامانه‌ای ناشناخته به اسم علم الهدی نیز مشاهده می‌شد. شاید بتوان «علم الهدی» را مرموز‌ترین سامانه بومی پدافند هوایی ایران معرفی کرد. سبک طراحی رادار اصلی این سامانه شباهت‌های معناداری به یکی از معروف‌ترین رادار‌های پیشرفته دنیا در زمینه شناسایی اهداف پنهانکار یعنی رادار نبو (Nebo) و در واقع مدل یو ئی (UE) آن دارد. رادار علم الهدی یک رادار آرایه فازی کنترل آتش در باند VHF است که اولین رادار کنترل آتش در این باند محسوب می‌شود.
در بنر مربوط به این سامانه که در آن نمایشگاه دیده شد، اما یک نکته جالب وجود دارد. در این تصویر شاهد شلیک دو موشک هستیم که احتمالا مربوط به این سامانه هستند. یکی از موشک‌های احتمالا از سری طائر است که بر پایه سام شش توسعه پیدا کرده و دیگری به نظر یکی از موشک‌های خانواده فاتح ۱۱۰ است!
آیا فاتح ۱۱۰ به شکار آواکس‌ها می‌رود؟
در این تصویر موشکی شبیه به سری فاتح ۱۱۰ دیده می‌شود، ولی سوال بزرگ اینجاست که آیا می‌توان این موشک زمین به زمین را تبدیل به یک شکارچی هواپیما کرد؟ علاقمندان به مسائل نظامی می‌دانند که خانواده موشک‌های فاتح ۱۱۰ دقیق‌ترین موشک‌های بالستیک تاکتیکی حال حاضر کشور ما و یکی از نمونه‌های ویژه در دنیا محسوب می‌شود و در چندین مرحله نیز سابقه استفاده عملیاتی از آن‌ها وجود دارد که نتایج آن با حیرت و شگفتی جهانیان همراه بوده است. ولی نابود کردن یک هدف هوایی و بهره بردن از یک موشک برای آن نقش نیازمند یک طراحی متفاوت است. در این جاست که مسئله اصلی به ذهن می‌آید. مشخصا با موشکی با طراحی و بر پایه خانواده فاتح نمی‌توان به جنگ جنگنده‌های پیشرفته و شدیدا مانور پذیر نسل جدید رفت، ولی با کمی تحول در طراحی مثل اضافه کردن بالک‌های کنترلی و کنترل کردن گاز‌های خروجی موتور می‌توان این سلاح را در نقش A ۲/AD یا همان (Anti Access/Area Denial) به کار برد.
با این فرض، می‌توان یک تیر از موشک‌های سری فاتح ۱۱۰ را تصور کرد که بالک‌هایی به بدنه آن اضافه شده و در بخش جلویی آن نیز به دلیل قطر بیشتر، یک رادار جستجوگر صفحه تخت بزرگتر نسبت به نمونه‌های عادی موشک‌های سام نصب شده باشد. فراموش نکنید که قطر موشک‌های سری فاتح ۱۱۰ حدود ۶۱۰ میلی متر است و فضای بسیار بزرگی را برای نصب انواع جستجوگر‌ها در اختیار کاربر قرار می‌دهد. در عین حال با توسعه نسل جدید مواد الیاف پیشرفته برای ساخت بدنه و سیستم پیشران که در موشک رعد ۵۰۰ شاهد آن بودیم شاهد کاهش وزن و افزایش تحرک این موشک خواهیم بود که فاکتور مهمی حتی برای موشک‌های ضد هوایی بزرگ و برد بلند نیز است.
موشک فاتح ۱۱۰ - به اندازه موشک در مقایسه با گونه‌های ضد هوایی دقت کنید
هدف این سلاح نیز پرنده‌های نظامی بزرگ و عمدتا ۴ موتوره با سطح مقطع راداری بالا است که مانور پذیر نبوده و در فواصل دورتر به اجرای عملیات می‌پردازند. در عین حال امکان نصب سیستم‌های اپتیکی تصویر ساز بزرگ نیز روی دماغه این موشک‌ها نیز ممکن است تا هدف گیری اپتیکی را نیز بتواند برای آن انجام دهد. رصد این اهداف در فواصل دور بسیار ساده‌تر بوده و با توجه به قابلیت نصب جستجوگر‌های بزرگتر و تواناتر می‌توان اهداف را شناسایی و روی آن‌ها قفل انجام داد. برای این کلاس از موشک‌ها قدرت مانور آنچنان مهم نیست، چون اهداف آن‌ها نیز مانور پذیر نیستند، ولی آنچه برای این کلاس از موشک‌ها مهم است، برد و سرعت بالاست.
برای رسیدن به این امر یا موتور‌های نسل جدید نیاز است که در اندازه‌های موشک‌های هوا به هوای معمول قرار بگیرد یا در سناریو‌های A ۲/AD و مقابله با اهدافی مثل آواکس‌ها و سوخت رسان ها، یک پیشران و طراحی مورد استفاده در موشک‌های زمین به زمین که نیروی کافی برای طی این مسافت‌ها در سرعت بالا را داشته باشد. توجه داشته باشید که برای نمونه در دنیای امروز موشک‌هایی مثل سری ۴۰ N ۶ E برای سری اس ۴۰۰ با برد ۴۰۰ کیلومتر نیز وجود دارند، ولی به جهت توانایی درگیری با طیف بیشتر اهداف، گزینه‌ای سخت‌تر و گران‌تر برای توسعه یا خرید هستند.
در صورت صحت این مسئله مشخصا موشک مورد نظر سپاه در برد بالای ۲۰۰ کیلومتر و احتمالا در کلاس ۳۰۰ الی ۴۰۰ کیلومتر قرار خواهد گرفت. دستیابی به موشک‌های برد بلند ضد هوایی زمین پایه با برد بیش از ۲۰۰ کیلومتر و در نقش ضد پلتفرم‌های پروازی پشتیبانی مثل آواکس‌ها و سوخت رسان‌ها مشخصا یکی از لبه‌های فناوری و حوزه‌های خاص در عرصه موشک‌های ضد هوایی است که به طور رسمی فقط در جهان امروز در اختیار نیروهای مسلح سه کشور آمریکا، روسیه و چین قرار گرفته است. در هر صورت باید منتظر ماند و مشاهده کرد که در جریان رونمایی از سامانه پدافند برد بلند سپاه، آیا شاهد موشک فاتح ضد هوایی خواهیم بود یا خیر.
منبع: مشرق
انتهای پیام/ 341
