گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: ایالت متحده آمریکا پس از آنکه در پیشبرد قطعنامه ضدایرانی خود برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت درج شده و قرار است ۲۷ مهرماه به پایان برسد، شکست سنگین و تحقیرآمیزی را متحمل شد؛ تصمیم گرفته است با متوسل به زور و دور زدن قوانین بین‌الملل به‌طور یک جانبه مکانیسم ماشه را که در برجام برای حل اختلاف پیش‌بینی شده است، فعال کند.
اما سوال اینجاست که کدام یک از طرفین برجام می‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند؛ آیا آمریکایی‌ها که دو سال پیش به‌صورت رسمی از برجام خارج شده‌اند، می‌توانند از این مکانسیم استفاده کنند؟
همانطور که در متن برجام آمده است، مکانیسم ماشه (Snapback) در راستای حل‌اختلاف پیش‌بینی شده در برجام، فرآیندی است که اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند؛ البته طرفی که می‌خواهد از این مکانیسم استفاده کند، نباید از برجام خارج شده باشد.
کمیسیون مشترک برجام، در چارچوب برجام و با هدف نظارت بر اجرای آن تاسیس شده است. اگر در بازه زمانی ۳۵ روزه، موضوع شکایت آنگونه که شاکی می‌خواهد حل و بررسی نشود، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به‌عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات برجام در نظر بگیرد. همچنین شاکی می‌تواند با آگاه‌سازی شورای امنیت سازمان ملل درباره حل نشدن موضوع شکایت، عدم اجرای چشمگیر آن را متضمن شود. پس از آن، شورای امنیت نیز ۳۰ روز فرصت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آنها قطعنامه صادر کند.
اگر در این مدت، شورای امنیت نتواند در این خصوص قطعنامه صادر کند، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام برقرار شده بودند، به‌طور اتوماتیک بازمی‌گردند. به این ساز و کار، مکانیسم ماشه (Snapback) یا بازگشت سریع تحریم‌ها هم می‌گویند.
با وجود اینکه آمریکا با خروج از برجام یکی از طرف‌های برجام محسوب نمی‌شود؛ اما مدعی است که از حق به کارگیری مکانیسم ماشه طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد برخوردار است و می‌تواند از ایران به اتهام نقض اساسی این توافق شکایت کند که شکایت کرده است.
بر همین اساس «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا عصر پنج‌شنبه به وقت محلی به مقر سازمان ملل متحد در نیویورک رفت تا در دیدار با «دیجانی» سفیر و نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل که ریاست دوره‌ای شورای امنیت را برعهده دارد، درخواست دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا را برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران ارائه دهد.
منابع دیپلماتیک در سازمان ملل نیز گفته‌اند با توجه به مخالفت‌های شدید در شورای امنیت با تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران رئیس دوره‌ای این شورا احتمالاً پیش‌نویس قطعنامه‌ای را که خواستار رأی‌گیری بر سر «ادامه لغو تحریم‌ها علیه ایران» است ارائه نخواهد کرد.
علاوه بر این هیچ یک از اعضای برجام که عضو شورای امنیت هم هستند، با تفسیر یکجانبه و قلدرمآبانه آمریکا در فعال سازی اسنپ بک، موافق نیستند و این مساله باعث بروز اختلاف شدید در این شورا شده است.
سه کشور اروپایی عضو برجام که از متحدان سنتی آمریکا به شمار می‌روند نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کردند که از اقدام آمریکا برای به کارگیری مکانیسم ماشه علیه ایران حمایت نمی‌کنند. آنها با اشاره به ضرورت حفظ فرآیندها و سازوکارهای که اساس چندجانبه‌گرایی است تصریح کردند که ما از تمام اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌خواهیم تا از هر اقدامی که باعث تعمیق اختلافات در شورا می‌شود و یا پیامدهای منفی جدی در پی دارد پرهیز کنند.
«ژانگ جون» سفیر چین در سازمان ملل متحد نیز می‌گوید: «اکثریت اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد معتقدند که آمریکا حق بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را ندارد و تلاش این کشور محکوم به شکست است.»
وزارت خارجه روسیه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که «آمریکایی‌ها پیش‌تر در تصویب قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران شکست خورد و حالا درحالی در تلاش برای بازگرداندن تمامی تحریم‌ها علیه تهران هستند که دو سال پیش از توافق برجام خارج شده بود؛ لذا اقدامات آنها علیه ایران و تلاش برای فعال کردن مکانیسم ماشه اشتباه است و راه به جایی نخواهند برد.
«جان بولتون» مشاور پیشین امنیت ملی دونالد ترامپ که به داشتن مواضع ضد ایرانی تندی مشهور است نیز به تصمیم آمریکا برای به کارگیری مکانیسم ماشه اعتراض کرده و هشدار داده که «واشنگتن با این کار اعتبار حق وتوی خود در شورای امنیت را تضعیف خواهد کرد.»
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص اقدام غیرقانونی ایالات متحده آمریکا برای سوء استفاده از ساز و کار‌های مندرج در توافق هسته‌ای برای احیای تحریم‌های ایران، تأکید کرده است که «آمریکا هیچ حقی برای تلاش در جهت احیای تحریم‌ها ندارد و از همین رو این اقدام آمریکا باید از سوی شورا و جامعه بین‌المللی رد شود.
وی معتقد است که موضع خطرناک و غیرقانونی ایالات متحده قواعد جاافتاده حقوق بین‌الملل و رویه‌هایی را که در طول چند قرن شکل گرفته تا جهان ما را از هرج و مرج مصون بدارد، نادیده گرفته است. توجیهات ایالات متحده برای محق کردن خود در احیای قطعنامه‌های لغو شده پیشین، فاقد هرگونه «اعتبار یا مشروعیت» بوده و ضروری است که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد رد شود. ضروری است که جامعه بین‌الملل در خصوص چنین سوء استفاده‌ای از روند‌های شورای امنیت هوشیار باشد. ایران به شورا توصیه می‌کند که این سوءاستفاده از روند - که تبعاتی جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی خواهد داشت - را متوقف کند. جمهوری اسلامی ایران بر اساس دلایل روشن و متقن، بر این عقیده است که ایالات متحده از هیچ حقی برای اعمال دوباره بند‌های قطعنامه‌های لغوشده برخوردار نیست.»
آمریکا بازی خطرناکی علیه جمهوری اسلامی ایران شروع کرده است. ایران یک کشور تأثیرگذار در منطقه محسوب می‌شود، هیچ کشوری در مناسبات خود نمی‌تواند ایران را نادیده بگیرد، کما اینکه این روزها در خود آمریکا این کشور یک موضوع مهم است؛ پس جمهوری اسلامی ایران در مقابل اقدامات آمریکایی‌ها ساکت نمی‌ماند؛ چون سناریوهای مختلفی را بررسی کرده و در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه متناسب با منافع ملی کشور هر فعالیتی که لازم باشد را انجام خواهد داد.
البته مهم‌ترین مسئله در جنگ ایران با دولت ترامپ در عرصه حقوقی پرداختن به افکار عمومی در داخل و خارج از ایران است؛ نباید هر پیروزی مقطعی را پیروزی نهایی قلمداد کرد و معیشت مردم به مسائلی چون دعواهای حقوقی کشور در شورای امنیت گره بخورد.
انتهای پیام/ 411
