گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس ـ احسان یعقوبی؛ شهریور سال ۱۳۵۷ را شاید بتوان یکی از ماه‌های پرتلاطم در کشور نامید که اتفاقات رخ‌داده در این ماه و تشدید مبارزات مردم انقلابی با رژیم منحوس پهلوی، زمینه را برای سقوط این رژیم سفاک و مورد حمایت استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا فراهم کرد.
ارتش محمدرضا پهلوی تقریباً از این ماه به بعد با توجه به عزم جدی مبارزان برای سرنگونی رژیم، حکومت نظامی را رسماً اعلام کرد، اما مردم برای رسیدن به اهداف مورد نظر امام خمینی (ره) که بر مبنای ارزش‌های اسلامی بود حتی حاضر به فدا کردن جان خود بودند، چراکه به این نتیجه رسیده بودند که آن‌ها در جبهه حق و رژیم پهلوی در جبهه باطل قرار دارد؛ بنابراین حربه حکومت نظامی محمدرضا پهلوی در آن دوران برای مقابله با مبارزان، نه تنها نتیجه نداد بلکه ورق را به نفع انقلابیون برگرداند و عزم و اراده آن‌ها را برای سقوط رژیم پهلوی تقویت کرد.
همان‌طور که گفته شد، مبارزات و تظاهرات ضد حکومتی در شهریور ماه سال ۱۳۵۷ به اوج خود رسیده بود و کوچکترین تجمعی در کشور به‌ویژه تهران، به تظاهرات ضدحکومتی تبدیل می‌شد. یکی از این راهپیمایی‌ها، تجمعی بود که در سیزدهم شهریور ماه آن سال و همزمان با روز عید فطر در بلندی‌های قیطریه تهران برگزار شد که اتفاقاً به راهپیمایی ضد رژیم پهلوی تبدیل شد و بعد از آن روز بود که هر روز به‌رغم سرکوب شدید مردم، تظاهراتی در نقاط مختلف تهران برگزار می‌شد، اما مهمترین تظاهراتی که منجر به کشتار مردم بی‌گناه شد، در هفدهم شهریور ماه شکل گرفت که به‌دلیل کشتار مردم بی‌گناه، به جمعه سیاه معروف شد.
در این روز مردم به‌رغم حکومت نظامی، برای اقامه نماز جمعه به سمت میدان ژاله تهران حرکت کردند تا در نماز به امامت علامه یحیی نوری که نقش مهمی در آغاز تظاهرات در این روز داشت، شرکت کنند. مردم بدون ترس از نظامیان مستقر در مسیر‌های مواصلاتی به میدان ژاله، به سمت این میدان درحال حرکت بودند، اما بعد از تراکم جمعیت در این میدان، ناگهان نظامیان شروع به تیراندازی به سمت مردم بی‌گناه کردند و فردای آن روز تعداد کشته‌ها ۸۷ نفر و زخمی‌ها حدود ۲۵۰ نفر از سوی فرمانداری اعلام شد. ولی آمار دقیق که از سوی مخالفان رژیم پهلوی اعلام شد، چیزی بیش از چهار هزار شهید بود.
این کشتار ناجوانمردانه با اینکه خون بسیاری از عزیزان این مرز و بوم را روی زمین ریخت، اما آتش این خون‌ها دامن رژیم پهلوی را گرفت و در اراده محمدرضا شاه برای رویارویی و مقابله با مردم تزلزل ایجاد کرد و یکی دیگر از نتایج این قیام، این بود که شیوه‌هایی نظیر سرکوب گسترده و کشتار مردم هرگز برای انقلابیونی که تصمیم خود را گرفته بودند، جواب نمی‌دهد و مردم به‌دلیل نبود عدالت و فساد گسترده در خاندان پهلوی به ستوه آمده بودند و حتی حکومت نظامی که ارتش در تهران برقرار کرده بود، به هیچ وجه نتیجه نداد و اتفاقاً به ضرر رژیم حاکم تمام شد. چراکه ارتش با کشتار مردم، روز‌به‌روز فاصله‌اش با مردم را بیشتر می‌کرد.
بنابراین قیام ۱۷ شهریور به نقطه عطفی در مبارزات ملت ایران با رژیم پهلوی تبدیل شد، به‌طوری که کشتار مردم در میدان ژاله موجب شد تا مردم در حرکتی که به رهبری بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده‌اند، مصمم‌تر شوند، لذا قیام مردم در این روز زمینه سقوط رژیم منحوس پهلوی را تا حدودی فراهم کرد که در نهایت این مهم، در ۲۲ بهمن ماه همان سال رخ داد و انقلابی بر پایه قوانین اسلام روی کار آمد که امروزه به‌عنوان الگو برای آزادی‌خواهان جهان از آن یاد می‌شود.
انتهای پیام/ 117
