فیلم «مهران» روایتی از مهمان‌نوازی مردم یزد در زمان جنگ است

«رقیه توکلی» کارگردان فیلم سینمایی «مهران» در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع‌پرس در یزد اظهار داشت: فیلم «مهران» دومین فیلم سینمایی است که ساخته است. بعد از تولید بیش از ۳۰ فیلم کوتاه داستانی و مستند، فیلم سینمایی «مهران» را که داستان پسربچه‌ای به نام مهران است که در دهه ۶۰ میزبان یک سری جنگ‌زده از شهر مهران در یزد می‌شود را کارگردانی کرده است.

توکلی ادامه داد: مخاطبان این فیلم نوجوانان و بزرگسالان هستند البته به نظرم همه می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند، چون یک فضای شاد و ساده دارد. این فیلم می‌تواند جزو فیلم‌های دفاع مقدسی هم محسوب شود. ضمن اینکه حداقل من تاکنون فیلمی درباره آزادسازی شهر مهران ندیده‌ام. «مهران» هم هرچند مستقیما به موضوع جنگ نمی‌پردازد، اما به طور غیرمستقیم روایت‌گر برهه‌ای از دفاع‌مقدس است.

وی با بیان اینکه داستان فیلم در شهر یزد روایت می‌شود، مطرح کرد: در واقع، فیلم روایتی است از مهمان‌نوازی مردم یزد در زمان جنگ، چرا که یزد در آن زمان به‌طور مستقیم درگیر جنگ نبود و معمولاً وقتی شهری اشغال می‌شد مردم جنگ‌زده به شهر یزد می‌آمدند که ایمن‌تر از شهر‌های دیگر بود و حتی بسیاری از خانواده‌های جنگ‌زده در شهر یزد ماندگار شدند و دیگر به شهر خود بازنگشتند. یزد به طور مستقیم با جنگ ارتباط نداشته‌است، ولی رزمندگانی از این شهر به جبهه می‌رفتند به خاطر همین فضای زمان جنگ را در این فیلم می‌بینیم و آزادسازی شهر مهران روایت می‌شود. به این صورت که جنگ‌زده‌هایی به یزد می‌آیند و در این شهر مستقر می‌شوند. با توجه به اینکه در آن دوران یزد شهری ایمن بوده است عده‌ای به این شهر مهاجرت کردند حتی خیلی از آن‌ها در یزد ماندگار شدند.

توکلی ادامه داد: من کارگردان سینمای کودک و نوجوان نیستم و تاکنون به صورت تخصصی به این مسأله نپرداخته‌ام. البته بازیگران اصلی فیلم‌های اول کوتاهم نوجوانان و کودکان بودند، اما کسانی می‌توانند برای کودکان و نوجوانان فیلم‌های خوبی بسازند که شناخت خوبی از آن‌ها داشته باشند. من هم به خاطر اینکه ارتباط زیادی با این قشر دارم فکر می‌کنم در «مهران» تا حد زیادی توانسته‌ام از عهده این کار بربیایم.

کارگردان «مهران» اظهار کرد: همه ما دوران نوجوانی را گذرانده‌ایم و این سنین برای ما ناشناخته نیست. قصه‌ای که در «مهران» روایت می‌شود داستان یک سری نوجوانان دهه شصتی است که فضای آن‌ها برای من و همسن و سالانم ناشناخته نیست، اما نوجوانان الان می‌توانند با فیلم‌هایی مثل «مهران» با نوجوانان آن زمان، اندیشه هایشان و فضای زندگی آن‌ها آشنا شوند.

رقیه توکلی درباره رسیدن به ایده فیلم و تصمیم برای ساخت آن به عنوان دومین فیلم بلند سینمایی گفت: سال‌های اولی که فیلم کوتاه می‌ساختم شخصیت اصلی فیلم‌هایم یک پسربچه بود. در فیلم‌های بعدی این محوریت به شخصیت‌های زن تغییر کرد و فیلم‌های زنانه‌ای می‌ساختم. درواقع شرایط زندگی و مسیر زندگی بر نوع فیلمی که کار می‌کردم تاثیرگذار بود. حالا که نگاه می‌کنم متوجه می‌شوم در فیلم «مهران» هم آن پسربچه و هم آن شخصیت‌های زن حضور دارند و یک جور‌هایی ترکیب این شخصیت‌های اتفاق افتاده است. به غیر از این قصه فیلم مهران یک فضای بامزه و دوست داشتنی داشت که باعث شده بود من به سمت ساخت این فیلم تمایل پیدا کنم و درصدد نگارش و تولید آن باشم.

وی با اشاره به مسیر نگارش فیلم‌نامه و تولید فیلم و هم چنین رسیدن به حال و هوای دهه شصت شهر یزد در فیلم «مهران» افزود: فیلم‌نامه فیلم «مادری» که اولین فیلم سینمایی من بود را به تنهایی نوشتم، اما برای فیلم «مهران» بر اساس تجربه‌ای که به دست آوره بودم تصمیم گرفتم از حضور یک همکار فیلم‌نامه نویس برای نگارش فیلم‌نامه بهره ببرم و دراین مسیر با «فرشاد رضایی» از فارغ التحصیلان ادبیات نمایشی دانشکده هنر‌های زیبا آشنا شدم. ایشان کمک بسیاری به من کردند و در نهایت با کمک هم فیلم‌نامه مهران را به نتیجه رساندیم. به دلیل تعریف داستان در دهه شصت و حضور عنصر فوتبال در فیلم نیاز به تحقیقات به خصوص درباره یک جام جهانی فوتبال که در آن سال‌ها برگزار شده بود و جود داشت و رضایی بیشتر کار تحقیق در این زمینه‌ها را برعهده داشت.

توکلی ادامه داد: برای بحث تولید هم فیلم‌نامه را به بنیاد سینمایی فارابی ارائه کردم و در شورای کودک و نوجوان بنیاد، فیلم‌نامه تصویب شد و بعد از آن «پیرهادی» پیشنهاد تولید فیلم را پذیرفت و به تهیه کنندگی ایشان تولید فیلم را پیش بردیم. برای بحث فضاسازی فیلم و تبدیل محیط به یک لوکشین در دهه شصت هم از آن جایی که دست ما  برای هزینه کردن باز نبود فیلم را با قیمت خیلی مناسب تولید کردیم و برای فضاسازی سعی کردیم بیشتر از اطرافیان و دوستانمان کمک بگیریم تا فضای آن سال‌های یزد را شکل بدهیم و هم چنین از لوکیشن‌های دست نخورده قدیمی یزد استفاده کنیم تا به آن چیزی که در فیلم نامه آمده بود برسیم.

کارگردان فیلم «مهران» درباره پرداختن به مقوله جنگ از زاویه که قبلا کمتر به آن پرداخته شده است گفت: این فیلم به جنگ می‌پردازد، اما هیچ جنگی در فیلم دیده نمی‌شود. پدر شخصیت اصلی ما رزمنده پزشکی است که در شهر مهران خدمت می‌کند و به دلایلی به یزد سفر می‌کنند. شهر یزد به صورت مستقیم با جنگ ارتباط نداشته و رابطه یزد با جنگ غیر مستقیم بوده است به این صورت که یا جوانان به جبهه اعزام می‌شدند و یا در پشت جبهه بانوان برای رزمنده‌ها وسایل و خوراکی‌های مختلفی را ارسال می‌کردند. شهر یزد به طور کلی یکی از شهر‌های امن در دوران جنگ بوده و خیلی از خانواده از شهر‌های جنگ زده به این شهر می‌آمدند و حتی خیلی از این خانواده‌ها بعد از جنگ در یزد ماندگار شدند. در واقع تصویر جنگ در فیلم مهران روایت خانواده‌ها و شهری است که در ظاهر به صورت مستقیم درگیر جنگ نیست، اما در حقیقت کاملا با جنگ پیوند خورده است.

توکلی با بیان اینکه اکثر فیلم‌هایش را در یزد جلوی دوربین می‌برد به امکانات این شهر برای مسئله فیلم سازی اشاره کرد و گفت: من اهل یزد و عاشق یزد هستم و تقریباً اکثر فیلم‌های کوتاه و هم چنین فیلم بلند اولم یعنی «مادری» را مثل فیلم «مهران» در یزد ساختم. به نظرم هنوز پتانسیل بسیار زیادی برای کار در یزد وجود دارد و با وجود ساخت این تعداد فیلم هنوز سیراب نشده‌ام و همیشه به خودم یادآوری می‌کنم که اگر من که اهل یزد هستم در این شهر فیلم نسازم چه کسی قرار هست در یزد فیلم‌سازی کند؟

وی ادامه داد: البته از شهر‌های دیگر کارگردان‌هایی به یزد می‌آیند و فیلم می‌سازند، اما هیچ کدام از این فیلم‌ها به نگاه من و دیگر فیلم‌سازان یزدی که بومی این شهر هستیم نزدیک نشده است. علاوه بر اینکه به نظر می‌رسد فیلم‌ساز وقتی در شهر خودش فیلم می‌سازد امکاناتی برایش فراهم است که شاید در جای دیگری مهیا نباشد. در کل احساس می‌کنم با توجه به شناختم از شهر یزد این شهر پتانسیل تبدیل شدن به شهرک سینمایی دارد و می‌شود فیلم‌های بیشتری در آن تولید کرد.

توکلی درباره استفاده از عوامل یزدی برای فیلم «مهران» گفت: به غیر از خود یزد و امکانات آن برای فیلم سازی، مسئله دیگری که در این فیلم در بحث انتخاب عوامل مدنظر قرار دادیم این بود که سعی کردیم از افراد متخصص بومی استفاده کنیم و اکثر عوامل فیلم را از همشهریان خودم و همکاران یزدی انتخاب کردیم و این هم در نوع خودش تجربه‌ای بود که یک فیلم بلند سینمایی با عوامل بومی شهر یزد ساخته شد.

توکلی در پاسخ به این سؤال که برای کودک و نوجوان امروز که جنگ و فضای دهه ۶۰ را تجربه نکرده است، چطور این فضا را ترسیم کرده، اظهار کرد: درست است که کودک و نوجوان امروز آن فضا را ندیده است، اما ما می‌توانیم از طریق سینما آن حس و حال را به بچه‌های امروز نشان دهیم و غیرمستقیم روی آن کار کنیم. بچه‌های امروز بسیار متفاوت هستند و می‌توانند از طریق سینما مرام و مسلک نوجوانان دهه ۶۰ را ببینند. تلاش کردم در «مهران» به نوجوانان بپردازم و مشتاقم که ببینم نوجوان امروز چه واکنشی نسبت به آن نشان می‌دهند. فیلم در عین جدی بودن طنز خاصی دارد که فضای سرگرم‌کننده‌ای را برای نوجوانان ایجاد می‌کند.

کارگردان «مهران» با اشاره به ساخت فیلم کوتاه دفاع مقدس «ساعت شش» ادامه داد: فیلم مهران را کاملا دلی ساختم و هدفم صرفاً دفاع مقدس نبود، ولی با حال و هوای جنگ و دهه ۶۰ روایت شد. فیلم کوتاه «ساعت شش» فیلم کوتاهی است در رابطه با دفاع مقدس ساخته‌ام.

او در ادامه درباره بازسازی فضا‌های بیرونی مربوط به دهه ۶۰ در فیلم نیز گفت: من این فیلم را با عوامل بومی در یزد ساختم. در شهرستان عمدتاً عوامل حرفه‌ای سینما چندان حضور ندارند، به همین دلیل به‌عنوان کارگردان بیشتر درگیر چالش و حضور در مسائل مختلف فیلم مانند طراحی صحنه، لباس و تولید بودم که هم سختی‌های مختص به خود را داشت و هم این که لذت و اعتمادبه‌نفس برای من به همراه داشت. اما در شهر یزد فضا‌هایی هست که دست‌نخورده باقی مانده‌اند. در واقع یزد را می‌توان شهرک سینمایی دانست که می‌شود در آن از دهه‌های مختلف تاریخی فیلم ساخت. با وجود آنکه انتظار می‌رفت ارگان‌های مختلفی به ما کمک کنند، اما این اتفاق رخ نداد.  

رقیه توکلی در پایان گفت: تاکنون هیچ حمایتی از مسئولان ندیدیم و مشکلات خیلی زیادی در رابطه با ساخت فیلم داشتیم که امیدواریم با کمک مسئولان و حمایت از کارگردانان جوان راهی برای پیشرفت صنعت سینمای استان باز شود.

انتهای پیام/