گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: یمن سرزمینی که ما امروز آن را کشوری جنگ‌زده و فقیر می‌بینیم، بر اساس یافته‌های باستانی، بیش از ۷ هزار سال قدمت دارد. کشوری با حدود ۲۰۰ جزیره در مسیر تنگه مهم باب‌المندب، حاشیه خلیج عدن و دریای سرخ که منحصر به فرد در تولید و فرآوری قهوه می‌باشد. شاید کمتر کسی بداند که این سرزمین نه به خاطر ذخائر نفتی و معدنی خدادادی‌اش، که به علت کیفیت بالای قهوه‌هایش شهرت جهانی دارد. در سوره نمل قرآن کریم و ذیل داستان حضرت سلیمان نبی (ع) و ملکه بلقیس، نام این سرزمین آورده شده است. در کنار صنعا پایتخت یمن، شهر مأرب همان دیار باستانی سبا، مشهورترین شهر یمن می‌باشد. شهری که به فرمان الهی با سیلی بزرگ، عذاب شدند و هنوز آثار آن در جای جای این شهر قابل رؤیت است.
در زمان پیامبر مکرم اسلام (ص)، خالد بن ولید و معاذ بن جبل برای دعوت یمانیان به اسلام وارد این سرزمین شدند، اما در کار خود موفق نبودند تا آنکه حضرت علی (ع) به عنوان فرستاده ویژه پیامبر (ص) عازم یمن شد. تحت تاثیر گفتار نافذ ایشان، ابتدا بزرگ‌ترین قبیله آن زمان یمنی‌ها یعنی قبیله «حمدان» به اسلام گروید و سپس سایر قبایل نیز متقاعد به پذیرش اسلام شدند. بدین ترتیب یمنی‌ها بدون هیچ مقاومتی دین مبین اسلام را پذیرفتند.
دوران صدر اسلام را به ویژه پس از وفات پیامبر اسلام (ص) باید دوران نقش‌آفرینی یمنی‌ها یاد کرد. آن‌ها بودند که هسته اولیه شیعیان را بعد از ماجرای سقیفه ایجاد نمودند و با ناراحتی از غصب خلافت، اعلام نمودند که تنها مطیع اهل بیت علیه السلام هستند. در پی گسترش سرزمین‌های اسلامی، برخی از قبایل آن‌ها در شهر‌های بصره و کوفه ساکن شدند و در تلاش برای پذیرش خلافت توسط حضرت علی (ع) به قولی اولین بار مالک اشتر نخعی با وی بیعت نمود. مقداد بن اسود کندی، مالک اشتر نخعی، هانی بن عُروه، حجر بن عدی، عمرو بن حمق خزاعی و کمیل بن زیاد یمانی‌هایی بودند که بعد‌ها نامشان در تاریخ تشیع جاودان گشت. در دوران امام حسن علیه السلام بیشتر یمانیان از موافقان مقابله با معاویه بودند و در دوران امام حسین (ع) طبق منابع موثق، شماری از یاران آن حضرت را در حماسه جاویدان عاشورا تشکیل می‌دادند. آن‌ها همچنین در قیام مختار ثقفی و سایر قیام‌های توابین بیشترین نقش را داشتند.
یمنی‌ها در به قدرت رسیدن عباسیان با حکومت امویان جنگیدند. بعد از سقوط امویان سرزمین یمن تا یک قرن تحت حاکمیت بنی‌عباس بود تا آنکه یحیی بن حسین بن قاسم، حکومت مستقل شیعیان زیدیه یمن را در سال ۲۸۰ قمری (حدود سال ۸۹۳ میلادی) پایه‌گذاری کرد. از آن تاریخ به بعد حاکمان و امامان زیدی با وجود کشمکش‌های فراوان و گاهی تحت تاثیر امپراطوری عثمانی، به جز مقطع کوتاهی تا سال ۱۷۵۰ میلادی در راس قدرت باقی ماندند. گرفتاری زیدیه به نزاع داخلی باعث شد تا حاکمیت این سرزمین از حدود سال‌های ۱۷۵۰ تا شروع جنگ جهانی اول به مدت دو قرن به دست ترکان عثمانی بیفتد. با شکست عثمانی‌ها در جنگ اول جهانی، یمن به مدت ۴ سال تحت قیمومیت انگلیسی‌ها بود و مجددا از سال ۱۹۲۲ تا ۱۹۶۲ حکومت به دست امامان زیدی افتاد. امام یحیی، امام احمد، و بعد امام محمد بدر طی این سال‌ها در یمن حکومت می‌کنند. امام محمد بدر در سال ۱۹۶۲ با کودتای عبدالله السلال، فرمانده ارتش خود که از سوی جمال عبدالناصر پشتیبانی می‌شد، برکنار گردید و یمن تا سال ۱۹۷۰ بین جمهوری‌خواهان ناصری و زیدی‌ها درگیر جنگ داخلی شد. در آن سال‌ها عربستان سعودی از شیعیان زیدی در برابر جمهوری‌خواهان ناصری حمایت می‌کرد تا آنکه با توافق، یمن به دو نیمه جمهوری عربی (یمن شمالی) و جمهوری دمکراتیک (یمن جنوبی) تقسیم شد. طی ۳ دهه از ۱۹۶۲ تا ۱۹۹۰، عربستان سعودی از یک سو و مصر و اتحاد جماهیر شوروی از سویی دیگر، سیل کمک‌های تسلیحاتی و مالی خود را در اختیار گروه‌های یمنی قرار می‌دادند. سال ۱۹۹۰ با فروپاشی شوروی، گروه‌های مارکسیستی یمن جنوبی که تنها حامی خود را از دست داده بودند، طی پیمانی به اتحاد با یمن شمالی و تشکیل جمهوری یمن رضایت دادند. چند سال بعد نیز جنگ خونینی بین آن‌ها شکل می‌گیرد که با غلبه شمالی‌ها اتحاد باقی می‌ماند.
عقاید زیدیه
غریب به نیمی از مردمان یمن سنی شافعی، ۴۰ درصد زیدی و مابقی شیعیان اسماعیلی، اثنی عشری و مسیحیان هستند. مذهب شیعه هم مثل اهل سنت دارای فرقه‌هایی است که زیدیه یکی از آن فرق به شمار می‌رود. زیدیان منسوب به زید ابن زین‌العابدین (ع) هستند. پیروان زیدی معتقدند که امام باید از نسل سادات حسنی یا حسینی باشد و بیشتر آنان بر این باورند که پس از امام حسین (ع)، حسن مثنی فرزند امام حسن مجتبی (ع)، امام چهارم بوده است و حضرت سجاد (ع) را به عنوان پیشوای علم و معرفت می‌شناسند. اما برخی دیگر نیز امام سجاد (ع) را امام چهارم می‌دانند. در هر صورت از نظر تمامی زیدیان امام پنجم، شهید زید ابن سجاد (ع) است در حالی که وی هیچ‌گاه خود را امام خطاب نکرد. زید در دوران حکومت هشام ابن عبدالملک قیام کرد و به شهادت رسید. پس از شهادت وی شیعیانی که معتقد به قیام سیف بودند وی را امام نامیدند و از این پس بود که فرقه زیدیه بنیان نهاده شد. با آنکه زیدیان به چند فرقه عمده تقسیم شده‌اند، اما از مهمترین ویژگی‌های آن‌ها اعتقاد به قیام و مبارزه است و آن را از شروط اصلی امامت می‌دانند؛ بنابراین تقیّه از نظر آن‌ها جایز نیست. مذهب زیدی و شیعه دوازده امامی در فقه بسیار به هم نزدیک هستند و نهاد‌های مشترک متعددی در یمن ایجاد نموده‌اند.
حوثی‌ها
حوثی‌ها در واقع از فرق هادویه و جارویه شیعیان زیدی هستند که بیشتر در شهر صعده سکونت دارند. آن‌ها پس از وقایع سال ۱۹۶۲ تلاش گسترده‌ای کردند تا زیدیان دوباره به عرصه قدرت برگردند. داستان حوثی‌ها در سال‌های اخیر به زندگی نامه سید بدرالدین الحوثی نواده اولین حاکم و امام زیدیان (هادی یحیی بن حسین) گره خورده است. سید بدرالدین، فقیه، عالم و بزرگ خاندان حوثی‌ها بود و با وجودی که زیدیان در مقطعی از تاریخ خود از حمایت عربستان سعودی بهره‌مند بودند، وی تلاش می‌کرد تا با تشکیل مدارس علمی و نوشتن کتاب با تفکرات وهابیت و سلفی‌گری مقابله کند. او حتی بعد از اتحاد یمن در سال ۱۹۹۰ تشکل «جوانان مومن» یمن را برای مقابله با وهابیون عربستان ایجاد نمود. تشکلی که به مهمترین رویداد سال‌های اخیر یمن تبدیل گشت و از طریق آن دامنه نفوذ حوثی‌ها در این سرزمین گسترش یافت و بعد‌ها پسران سید مسئولیت آن را به عهده گرفتند. حسین، یحیی و عبدالملک ۳ فرزند بنام وی هستند. او در خلال جنگ‌های داخلی یمن شمالی و جنوبی در سال ۱۹۹۴ در حالی که به خاطر اختلافات با علی عبدالله صالح، هدف ترور بود، پس از سفری کوتاه به عربستان، مصر و سوریه، عازم ایران و شهر قم شد. طی این سفر سید بدرالدین به همراه پسرش حسین تا سال ۲۰۰۲ در حوزه علمیه تحصیل کردند. البته حسین سال ۱۹۸۶ نیز به ایران آمده بود و از نزدیک با امام خمینی (ره) دیدار داشت و در جنگ تحمیلی جانب ایران را گرفت. آن‌ها همواره تحت تاثیر شخصیت امام خمینی (ره) بودند به گونه‌ای که حسین الحوثی کتابی با عنوان تاثیر اندیشه‌های امام خمینی بر خود نوشته است. شیفتگی وی به شخصیت امام (ره) مثل ارتباط سید حسن نصرالله با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بود. در تمامی سخنرانی‌ها به الگوبرداری از جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کرد و اندیشه‌های امام (ره) را به ویژه در برائت از مشرکین، آمریکا و اسرائیل می‌ستود. شعار معروف انصارالله یمن یعنی «الله اکبر، مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهود، اسلام پیروز است» شعاری است که اولین بار حسین الحوثی مطرح کرد و اکنون سرمشق همه یمانیان شده است.
ادامه دارد ...
