نهضت دیوارنویسی دفاع مقدس به فراموشی سپرده شده است

«محمدحسین نیرومند» گرافیست مشهدی و رئيس سازمان سينمایی سوره در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع‌پرس در مشهد ضمن بیان ویژگی‌های هنر مردمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی اظهار داشت: به‌ دور از جهت‌گیری‌های سیاسی و در نگاه منصفانه باید به این واقعیت اذعان کرد که یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه هنر، مشروعیت بخشیدن و مردمی کردن آن بود.

وی افزود: به دلیل اینکه هنر پس از انقلاب جنبه مردمی پیدا کرد، جوانان انقلابی خود را متولی رشد هنر دانستند و به این عرصه به‌طورجدی و گسترده ورود کردند. وقتی هنر مردمی باشد، بخش‌هایی از آن‌که منطبق با نیازهای روز جامعه است، پیشرفت بیشتری می‌کند و مردم خودشان تبدیل به داورانی می‌شوند که هر روز به تولیدات فاخر رأی می‌دهند و از کژتابی‌ها و ابتذال هنر جلوگیری می‌کنند.

این گرافیست مشهدی با بیان اینکه دیوارنویسی به‌مثابه یک رسانه ارتباط عمومی است گفت: استفاده از دیوارنویسی‌های زیبا گرچه در دوران انقلاب و دفاع مقدس کاربرد فراگیر و همگانی پیدا کرد اما موضوعی نیست که تاریخچه پیدایش آن محدود به مبارزات سیاسی انقلاب باشد و سر درب خانه‌های ایرانیان از زمان‌های دور به عباراتی همچون «یدالله فَوقَ اَیدیهِم» و یا آیات 51 و 52 سوره مبارکه قلم مزین بوده است.

وی ادامه داد: با این تفاسیر، دیوارنویسی در مبارزات سیاسی منتج به انقلاب تبدیل به ابزاری برای بیان اعتراضات مردمی شد و این اعتراض‌ها از آن‌ جهت وجهه هنری پیدا می‌کند که شعارها متضمن به احادیث، روایات و اشعار بود لذا دیوارنویسی از آن ایام به‌مثابه یک رسانه برای ایجاد ارتباط عمومی کاربری پیدا کرد.

نیرومند گفت: مرحوم استاد مرتضی ممیز که از گرافیست‌های بنام و زبردست تاریخ معاصر بودند، در یکی از تألیفات خود به‌طور مفصل و مبسوط درباره دیوارنویسی‌های انقلاب بحث کرده و گنجینه کم‌نظیری از تصاویر مربوط به دیوارنویسی‌های آن ایام را گردآوری کرده‌اند.

رئيس سازمان سينمايی سوره در پاسخ به سؤالی مبنی بر علت خاتمه یافتن نهضت دیوارنویسی پس از پایان دفاع مقدس تصریح کرد: با آغاز تهاجم رژیم بعث به ایران اسلامی، دیوارنویسی‌ها حال و هوای دفاع مقدسی پیدا کرد اما پس از پذیرش قطعنامه فضایی بر کشور حاکم شد که درنتیجه آن، توسعه‌طلبی و گفتمان پیشرفت لیبرالی به بهانه جبران خسارات جنگ، بخش مهمی از هویت مردمی هنر را تحت تأثیر قرار داد که در یک نمونه شاهد رها شدن مقوله دیوارنویسی‌ها هستیم.

وی تأکید کرد: به خاطر بی‌توجهی مسئولان فرهنگی وقت شاهد بودیم که نه‌تنها نهضت دیوارنویسی به‌کلی رها شد بلکه در مصادیقی متأسفانه به‌گونه‌ای مطرح شد که دیوارنویسی در هر شرایطی مذموم است و دیوارنویس همواره از فقر فرهنگ شهروندی رنج می‌برد. دیوارنویسی گرچه به اموال مردم و بیت‌المال خسارت وارد می‌کند اما نباید آن را به همه دیوارنویسی‌ها تعمیم داد چراکه درواقع، کتیبه‌نویس‌های مسجد شیخ لطف‌الله در میدان نقش‌جهان اصفهان هم دیوارنویس بودند و اگر مدیران فرهنگی در عصر طلایی تمدن اسلامی هم‌چنین نظری می‌داشتند، قطعاً هیچ‌کدام از آثار فاخر معماری اسلامی امروز وجود نداشت.

این گرافیست مشهدی با گلایه از کم‌توجهی به آثار گرافیکی مرتبط با دفاع مقدس خاطرنشان کرد: امروزه یک جشنواره خوشنویسی بنام «اسماءالحسنی» وجود دارد که در آن، هنرمندان با استفاده از گرافیک و هنر اسامی و القاب پروردگار را به شیوه‌ای زیبا به نمایش می‌گذارند و آثار برگزیده در شهرهای بزرگ هم اجرا می‌شود. چرا مشابه این جشنواره‌ها در حوزه دفاع مقدس وجود ندارد درحالی‌که می‌توان آثار برگزیده مسابقات تصویرگری و گرافیک دفاع مقدس را در اماکن پر رفت‌وآمد و شلوغ شهرها اجرا و به نمایش عمومی گذاشت.

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص تقابل کاربری‌های مجازی و حقیقی هنر گفت: نباید این‌طور تصور شود که گسترش استفاده از رسانه‌های مجازی در فضای ارتباط‌جمعی امروز، زمینه کاربری هنر در دنیای حقیقی را محدود کرده است چراکه هر بستری در جایگاه خود تعریف می‌شود و اگر امروز به بهانه مورداستقبال قرار گرفتن شبکه‌های اجتماعی، دیوارنویسی را محدود کنیم، با همین بهانه می‌توان از فعالیت انتشارات و چاپخانه‌ها هم جلوگیری کرد چراکه کتاب به‌عنوان نمود فیزیکی هنر ماهیتی مشابه با دیوارنویسی دارد.

نیرومند با تأکید بر ضرورت احیای نهضت دیوارنویسی در کشور ابراز داشت: در مفاهیم مرتبط با حوزه عمران و معماری، مبحثی تحت عنوان «نما» وجود دارد و در آن به تفضیل و با جزئیات درباره نمای یک ساختمان بحث می‌شود که اگر با نگاه فرهنگی آن را مورد ارزیابی قرار دهیم، درمی‌یابیم که درواقع نمای هر ساختمان در حکم یک رسانه و ویترین عمل می‌کند که می‌توان با آن حتی چهره یک شهر را زیباتر و یا زشت‌تر به نمایش گذاشت.

وی در پایان گفت: وقتی رسانه‌ای چنین قدرتمند وجود دارد، باید از ظرفیت دیوارنویسی‌های زیبا برای ترویج فرهنگ اسلامی و انقلابی استفاده کرد. احیای نهضت دیوارنویسی دفاع مقدس واجب فراموش‌شده است و باید ارزش‌های دفاع مقدس را به‌گونه‌ای ترویج داد که چشم مردم با تردد در سطح شهر، با تصاویر شهدا و تولیدات گرافیکی مرتبط با دفاع مقدس آشنا باشد.

انتهای پیام/