فضای مجازی یک فرصت جدید برای ناشران دفاع مقدس است
«عصمت مرزبان»، مدیر انتشارات زلال اندیشه است که از سال ۱۳۸۲ فعالیت خود را در حوزه نشر کتاب آغاز کرده و به‌طور تخصصی به فعالیت در زمینه کتاب‌ها و تألیفات دفاع مقدس پرداخته است. در گفت‌وگوی وی با خبرنگار دفاع‌پرس در مشهد، پای صحبت‌های مدیر این ناشر آثار دفاع مقدس نشسته‌ایم تا درباره چالش‌های فرهنگی، مدیریتی و اقتصادی موجود در این عرصه حساس بیشتر بدانیم.
دفاع‌پرس: با توجه به اظهار دغدغهمندی اخیر رهبر معظم انقلاب درباره خطر تحریف معارف دفاع مقدس، بفرمایید که اساساً چرا باید ناشران به این حوزه توجه داشته باشند؟
در پاسخ به این پرسش باید عرض کنم که اساساً فلسفه وجودی نشر و وظیفه واقعی ناشران، انتشار و ترویج حقایق و معارف بشری در همه حوزه‌ها است. در حوزه معارف دفاع مقدس و زوایای پیدا و پنهان این رویداد تاریخی هشت‌ساله هم باید اذعان کرد که حقیقتاً کدام ناشر واقع‌بین و حقیقت‌طلبی پیدا می‌شود که مشتاق ورود به این عرصه نباشد و به بیان و انتشار این دانستنی‌ها و معارف نورانی نپردازد لکن گاهی اوقات عدم شناخت اهل‌قلم و ناآشنایی با ابعاد وسیع این حوزه، موانعی بر سر راه جذب نویسندگان و ناشران ایجاد می‌کند و گاهی اوقات هم بسترها و زمینه ورود و فعالیت برای همه فراهم نیست.
چه‌بسا دغدغه مقام معظم رهبری هم در همین راستاست که اولاً باید مراقب بود که تبیین و تبلیغ این دوران مقدس و دفاع هشت‌ساله با تحریف همراه نشود و منصفانه به‌حقایق و واقعیات این حوزه پرداخته شود تا آیندگان بدانند این جنگ بر ملت مقاوم ایران در چه شرایطی تحمیل شد و مردم هم در چه شرایطی در مقابل متجاوزان مقاومت کردند و نتایج و دستاوردهای این مقاومت چه بود. ثانیاً دغدغه دیگرشان این است که نویسندگان، محققین، اهل خطابه و اهل قلم و از جمله جامعه ناشران در ورود به این میدان تأخیر نکنند که مبادا فرصت‌ها از دست برود و بخصوص از ایثارگران و رزمندگان و راویان و آن‌هایی که نقش مستقیم در این دفاع هشت‌ساله داشته‌اند، توقع دارند که با تعهد و انگیزه به تحقیق و جمع‌آوری و انتشار و روایتگری این تاریخ پرافتخار بپردازند، ذخایر این گنج را استخراج کنند و به‌عنوان پشتوانه‌ای به آیندگان بسپارند.
دفاع‌پرس: به نظر شما نشر در حوزه دفاع مقدس با فعالیت‌های انتشاراتی در حوزه‌های دیگر چه تفاوت‌هایی دارد؟ ناشران فعال در این حوزه باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند و چه نکاتی را رعایت کنند؟
البته حساسیت و چگونگی انتشار مطالب در همه حوزه‌ها وجود دارد ولی در حوزه نشر آثار مرتبط با دفاع مقدس، به دلیل ماهیت اطلاعاتی و نظامی که این آثار داشته و دارد، همه داده‌ها و اتفاقات برای همگان قابل دسترسی نیست ولذا کار به‌مراتب سخت‌تر و حساس‌تر است. باید خلق این آثار ارزشمند با جامع‌نگری و اشراف اطلاعاتی صورت گیرد و حب و بغض در کار محققین، نویسندگان و ناشران نباشد تا برای تاریخ و آیندگان امکان قضاوت صحیح میسر باشد. به نظرم ویژگی خاص و ممتاز ناشران فعال در این حوزه، داشتن معرفت و تعهد و انگیزه است چرا که ناشران فعال در حوزه ادبیات دفاع مقدس و فرهنگ پایداری، به جهت تعهدات انقلابی و علقههای ارزشی، خود را در این میدان فعال نگه‌داشته‌اند و به‌نوعی یک وظیفه و تعهد دینی و اخلاقی احساس می‌کنند که نسبت به این ایثارگری‌ها، خون‌های پاک شهدا و دستاوردهای بزرگ دفاع مقدس بی‌تفاوت و بی‌توجه نمانند و در حد توان از این فرصت تبلیغی و فرهنگی برای نشر ارزش‌ها و بیان حقایق دوران دفاع مقدس حداکثر استفاده را ببرند.
دفاع‌پرس: با توجه به گسترش عرصه فضای مجازی و اقبال گسترده مخاطبان به این حوزه، چه مخاطراتی متوجه حوزه نشر کتاب و فعالیت ناشران شده است؟
اگرچه امروزه اقبال و توجه مردم و به خصوص نسل جوان بیشتر متوجه فضای مجازی است و ظاهراً کمتر حوصله و رغبت مطالعه و کتاب‌خوانی دارند ولی در عین حال کتاب، ویژگی‌های ممتاز خاص خودش را دارد و نباید فراموش کنیم که اکثر محتوای مطالب منتشره در فضای مجازی هم از دل همین آثار و کتاب‌ها و مجلات و مکتوبات، انتخاب و گزینش و منتشر می‌شوند ولی با این تفاوت که مطالب منتشر شده در فضای مجازی، گذرا هستند و ماندگاری چندانی ندارند ولی نشر کتاب یعنی ثبت و ضبط و ماندگار کردن محتوا و تفکرات نویسندگان و محققین در فضای حقیقی.
با این تفاسیر به فضای مجازی نباید به عنوان رقیب یا خطری در مقابل حوزه چاپ و نشر نگاه کرد بلکه خود این فضای ایجاد شده و نشر مجازی آثار حتی برای ناشران هم فراهم کننده فرصت‌های جدید است و نباید تصور کرد که دوران طلایی نشر کتاب رو به کاهش و افول گذاشته بلکه لازم است نگاه متولیان امر و به خصوص ناشران به نیاز مخاطبین و چگونگی انتشار آثار جذاب تغییر کند.
مثلاً خواننده آثار و مخاطبین امروزی کتاب، حوصله مطالعه کتاب‌های حجیم چند صد صفحه‌ای را ندارد و باید کوتاه و گویا و جذاب و هنرمندانه مطالب را منتشر کرد. اساساً شاید امتیاز خاص فضای مجازی، همین کوتاه و مصور و گزیده گویی پیام‌های ارسالی است چرا که بیشتر مخاطبین خصوصاً نسل جوان از اکثر پیام‌های مطول حتی در فضای مجازی هم سریع عبور می‌کنند و برای خواندن آن‌ها حوصله به خرج نمی‌دهند.
دفاع‌پرس: در حال حاضر وضعیت پوشش حمایتی سازمان‌های متولی کتاب و کتاب‌خوانی در حمایت از ناشران حوزه ادبیات دفاع مقدس چگونه است؟
اگر در نوع حمایت معنوی و مادی متولیان فرهنگ و کتاب‌خوانی به روزرسانی و بازنگری نشود، نتیجه همین است که تا به حال بوده و تنها در صورت تحول در این روند حمایتی است که ناشران حوزه ادبیات دفاع مقدس و فرهنگ ایثار و شهادت می‌توانند موج‌آفرینی کنند و امیدوارانه‌تر ادامه فعالیت داشته باشند. هم اکنون شمارگان چاپ کتاب بسیار محدود است و متناسب با نیاز و ظرفیت جامعه نیست. هزینه‌های تولید و چاپ بسیار بالاست و خصوصاً برای ناشر غیردولتی به‌صرفه نیست لذا با این عدم ارتباط متولیان و عوامل تولید و انتشار کتاب، طبیعتاً خلق و تولید آثار فاخر و ماندگار هم کمتر محقق می‌شود.
به نظرم برپایی نشست های تخصصی، مشورتی و تعاملات فکری و کاربردی بین دستگاه‌های فرهنگی هنری و سازمان‌های متولی همانند اداره ارشاد اسلامی، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، بنیاد شهید و امور ایثارگران، نهاد کتابخانه‌ها، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دیگر مؤسسات و نهادهای مردمی همراه با دعوت از ناشران فعال در این حوزه می‌تواند سطح کمی و کیفی تولید آثار را ارتقاء بخشد، نقاط ضعف را برطرف نماید و تولید آثار را هدفمندتر کند.
همچنین تعهد خرید درصدی از شمارگان هر اثر، اختصاص سهمیه کاغذ با قیمت مناسب‌تر برای آثار منتشره در این حوزه و اختصاص تسهیلات و وام‌های قرض‌الحسنه به محققین و نویسندگان و فعالان این حوزه می‌تواند از جمله راهکارهایی باشد که تا به حال بیشتر به صورت موردی و سلیقه‌ای اعمال شده و نتیجه زیادی خصوصاً برای حمایت از ناشران خصوصی این حوزه نداشته است.
از دیگر راهکارهایی که می‌تواند به تقویت و رشد روند تولید در این حوزه بینجامد، در اختیار گذاشتن منابع و مستندات و تاریخ شفاهی دفاع مقدس است که منحصر به ناشران خاصی نباشد و بتواند در عمل، نویسندگان و فعالان مشتاق و ناشران مستعد را برای ورود به این حوزه ترغیب کند و گستره این حوزه را فراگیرتر و وسیع‌تر نماید و امکان رقابت بیشتری هم برای ناشران استانی ایجاد کند.
دفاع‌پرس: چه چشم‌اندازی پیش روی ناشران تألیفات حوزه دفاع مقدس وجود دارد؟ فضای پیش رو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جای خالی کتاب‌هایی کارشناسانه و مصور و جذاب برای مخاطبین کودک و نوجوان به وضوح در کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌ها مشهود است؛ در حالی که ضرورت تولید کتاب برای این نسل که تشنه معارف انقلاب و فرهنگ دفاع مقدس بوده و در پی شناخت و الگوبرداری از شهدای حماسه‌آفرینی همچون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی هستند، بر کسی پوشیده نیست و می‌تواند آینده نسل کودک و نوجوان ایران عزیز را تضمین کند.
به‌عنوان ناشر خصوصی معتقدم که برکات و توفیقاتی که از فعالیت در این حوزه به لطف خدا و به مدد ارواح طیبه شهدا و ایثارگران عاید می‌شود، بسیار امیدبخش و سازنده است و با وجود سختی‌های خاص خود، ناشر را به درجه‌ای از رضایتمندی می‌رساند که نمی‌تواند باوجود همه مشکلات و موانع از فعالیت در این حوزه منصرف شود و دست بکشد لذا به همه همکاران محترم و ناشران توصیه می‌کنم که حداقل در هرسال چند اثر در این حوزه را در دستور کار انتشاراتشان قرار بدهند و از امدادهای غیبی و معنوی آن در طول فعالیت سالانه کسب فیض کنند و بهره‌مند شوند.
با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم افزایش صد برابری تولید آثار در حوزه ادبیات دفاع مقدس، طبیعی است که ناشران هم باید بیش از گذشته در این عرصه ورود پیدا کنند، از تجارب و توان خود استفاده نمایند و متولیان امر هم این سفارش و درخواست به‌حق رهبری را جدی بگیرند و راهکارهای عملی ارائه کنند.
انتهای پیام/
