کشورهایی که با چین پیمان همکاری استراتژیک امضا کرده‌اند

گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: چین از دهه ۱۹۸۰ تلاش‌های وسیعی را برای گسترش روابط اقتصادی و سیاسی استراتژیک با جهان آغاز کرد تا به یکی از قطب‌های بزرگ قدرت در جهان تبدیل شود. مهم‌ترین پروژه چین در این زمینه که بستری را برای همکاری استراتژیک با کشور‌های مختلف فراهم می‌کند طرح «یک کمربند و یک جاده» است. این طرح که از آن راه ابریشم نوین یاد می‌شود، ترکیبی از سیاست سال‌های پایانی دهه ۹۰ تحت عنوان به بیرون برو (go out policy) و راه باستانی ابریشم است. اهمیت طرح یک کمربند و یک جاده در مشارکت‌های استراتژیک چین در آن است که کشور‌های مختلف را با توجه به جذابیت‌های آن در انتقال کالا، ترانزیت و سرمایه گذاری خارجی تشویق به انعقاد قرارداد‌های استراتژیک با چین می‌کند.

امارات متحده عربی

کشور‌های حوزه خلیج فارس به دلیل داشتن تسهیلاتی در تجارت دریایی و همچنین تامین انرژی، برای توسعه همکاری‌های استراتژیک مورد تووجه پکن قرار گرفته‌اند از جمله این کشور‌ها امارات متحده عربی است. از سال ۲۰۱۹ طرح مشارکت استراتژیک امارات و پکن امضا شد. تا قبل از امضای این پیمان روابط تجاری پکن و ابوظبی رشد زیادی به خود گرفته بود. به دلیل موقیت جغرافیایی امارات و روابط چند جانبه تجاری این کشور با قطب‌های اقتصادی بزرگ دنیا مانند، آمریکا و اروپا و از سوی دیگر موقیت جغرافیایی مناسب برای تجارت با چین، این کشور همواره به عنوان گزینه‌ای جذاب برای تجارت با پکن مطرح بوده است؛ بنابراین چین به مرور زمان به دومین شریک تجاری بزرگ امارات تبدیل شد.

حجم مبادلات تجاری میان دو کشور در سال ۲۰۱۷ به حدود ۶۰ میلیارد دلار رسید و انتظار دو کشور این بوده که پس از سال ۲۰۲۰ به بالغ بر ۷۰ میلیارد دلار برسد. در سال ۲۰۱۹ محمد بن زاید آل نهیان، طی سفری به پکن با شی جین‌پینگ، رئیس جمهوری چین در تالار بزرگ خلق تعدادی یادداشت تفاهم و توافق‌نامه همکاری مشترک در زمینه‌های مختلف با هدف تقویت روابط استراتژیک میان دو کشور امضا کرد. برخی از ابعاد کلی توافق مشارکت استراتژیک دو کشور شامل حوزه تجارت، اقتصاد، حمل و نقل در خلیج فارس است. دو کشور همچنین تفاهماتی برای همکاری در زمینه‌های هوش مصنوعی، حمل و نقل هوایی و قطار‌های پرسرعت و تکنولوژی انجام دادند. یک سال قبل از قرارداد مشارکت استراتژیک، بازار جهانی ابوظبی با بورس اوراق بهادار شانگهای، تفاهم نامه‌ای را امضا کرد تا بازار مالی یک کمربند یک جاده ایجاد شود تا با افزایش سرمایه از پروژ‌های مرتبط با یک کمربند یک جاده پشتیبانی مالی شود.

با تمام این اوصاف، امارات تلاش می‌کند تا از کریدور‌های این طرح برای توسعه بنادر خود استفاده کند با این وجود برخی اختلافات و رقابت‌ها بین دو کشور مانند اختلاف بر سر بندر استراتژیک جیبوتی بر همکاری کامل دو کشور سایه افکنده ست.

ترکیه

ترکیه به دلیل موقیعت استراتژیک و فرصت‌های مناسب سرمایه گذاری یکی از کشور‌های هدف چین برای توسعه روابط راهبردی است. چین در رقابت با آمریکا واروپا و به دلیل عضویت ترکیه در ناتو به دنبال تقویت وزنه روابط اقتصادی و امنیتی به نفع خود است. از طرف دیگر توسعه روابط با ترکیه جایگاه چین را درمرز اروپا تقویت می‌کند. اولین اقدامات برای ارتقا روابط به سطح استراتژیک در سال ۲۰۱۰ با سفر نخست وزیر چین، ون جیبائو به ترکیه، شکل گرفت. پس از امضای توافق میان دو طرف در این مقطع، ترکیه اعلام کرد روابط دو جانبه بین دو کشور به سطح روابط استراتژیک رسیده است. همچنین، در اکتبر سال ۲۰۱۰ ترکیه و چین مانور مشترک نظامی را در استان قونیه برگزار کردند. چین و روسیه در سال ۲۰۱۸ نیز از ترکیه برای شرکت دررزمایش بزرگ وستوک در سیبری دعوت کردند.

قبل از توافق استراتژیک حجم روابط تجاری دو کشور ۱۹ میلیارد دلار بود. پس از توافق‌نامه مشارکت استراتژیک دو کشور، هشت قرارداد در زمینه حمل و نقل، انرژی، بانکداری، دارایی، فرهنگ و تجارت امضا شد. شرکت‌های چینی توافقی برای ساخت سیستم سریع راه آهن به ارزش ۲۰ میلیارد دلار امضا کردند و توافقاتی برای تجارت با ارز‌های ملی دو کشور صورت گرفت. براساس قرارداد مشارکت استراتژیک ترکیه و چین تصمیم گرفتند تجارت دوجانبه را تا سال ۲۰۲۰ به ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش دهند. ترکیه از بین سه مسیر مختلف طرح یک کمربند و یک جاده که از اطراف ترکیه عبور میکند طرح ابتکاری کریدور میانه (Middle Corridor) را پیشنهاد داده است که هدف آن ایجاد پیوند میان کریدور شرق به غرب و کریدور شمال-جنوب، بسط بازار‌ها و سهیم شدن در توسعه همکاری منطقه‌ای در اوراسیا اعلام شده است.

با آنکه کریدور میانه بر مبنای چشم انداز ترکیه از ابتکار راه ابریشم است. ترکیه به دنبال توسطه خط راه آهنی است که از ترکیه شروع و تا آسیای مرکزی می‌رسد و سپس از گرجستان و آذربایجان عبور می‌کند.  ترکیه برای عملی کردن این ایده به‌دنبال تکمیل راه آهن باکو-تفلیس-قارص و نوسازی سیستم‌های راه آهن است که بخشی از این نوسازی‌ها در قرارد اد جامع استراتژ یک با چین قید شده است. ترکیه بنا دارد در مراحل ابتدایی توسعه این راه آهن سالانه سه میلیون مسافر و ۱۷ میلیون تن کالا جابجا کند.

با این اوصاف، چندین چالش سیاسی و اقتصادی مشارکت جامع استراتژیک ترکیه و چین را تحت الشعاع قرار می‌دهد یکی از این چالش‌ها مساله مسلمانان اویغور چین است که با توجه به ریشه‌های نژادی و قومی این مسلمانان، افکار عمومی ترکیه دولت این کشور را برای موضع قاطع در برابر چین تحت فشار قرار می‌دهد مساله بعدی که در سیاست اقتصادی ترکیه اهمیت زیادی دارد، کسری تجاری رو به تزاید ترکیه در مراودات تجاری با چین است این مساله باعث شده تا ترکیه به دورنمای روابط تجاری با چین به دیده تردید بنگرد.

در واقع، چین سومین شریک تجاری بزرگ ترکیه است، در حالی که ترکیه سی و پنجمین شریک تجاری چین است کسری تجاری ترکیه با چین در سال ۲۰۱۲، ۱۸.۵ میلیارد دلار بود. پس از افزایش تجارت این کسری نه تنها بهبود پیدا نکرد در سال ۲۰۱۶ که اوج گسترش روابط تجاری دو کشور بود کسری تجاری ترکیه با چین به ۲۳ میلیا رد دلار افزایش پیدا کرد این مساله باعث شد تا حجم روابط تجاری دو کشور پس از سال ۲۰۱۶ از ۲۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به ۱۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ کاهش پیدا کند. در آغاز سال ۲۰۲۱ ترکیه کنفرانس ۵ روزه‌ای برای بهبود روابط تجاری با پکن برگزار کرد. بیش از ۱۰۰ تاجر ترکیه در این کنفرانس حضور پیدا کردند تا بتوانند بخش بزرگی از بازار شیرخشک، پنیر و سبزیجات خشک چین را بدست آورند و اقدام دیگر ترکیه برای بهبود تراز تجاری مذاکره برای افزایش ورود گردشگران چینی به ترکیه بود.

آسه آن

آسیای جنوب شرقی یکی از مناطق بسیار چذاب اقتصادی است که در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از کشور‌ها قرار گرفته است. آمریکا، ژاپن، چین، کره جنوبی و اروپا تلاش بسیاری برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با آسیای جنوب شرقی در سال‌های اخیر انجام داده اند که به نوعی باعث ایجاد رقابت بین قطب‌های قدرت در این منطقه شده است. روابط آسه آن و چین با امضای بیانیه مشترک مشارکت استراتژیک صلح و سعادت در سال ۲۰۰۳ به سطح جدیدی ارتقا یافت و زمینه را برای تعامل فشرده‌تر و اساسی تری بین آسه آن و چین فراهم کرد. توافق نامه‌های منعقد شده در زمینه کشاورزی، مسائل امنیتی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، تعمیق و گسترش یافته است. در ابتدا نزدیک به ۴۰ پروژه بین چین وآُسه آن مورد توافق قرار گرفت.

روابط اقتصادی چین با آسه آن سالانه حدود ۵ درصد رشد داشته است. درژانویه سال ۲۰۲۱ چین پیشنهاد مشارکت جامع استراتژیک با آسه آن را مطرح مطرح کرد. اگر چه روابط چند جانبه چین با جنوب شرق آسیا رو به گسترش بوده، کشور‌های جنوب شرق آسیا از یک سو به دلیل برخی اختلافات در دریای چین جنوبی و ابهام در تعریف تعهداتی که پس از قید کلمه «جامع» به مشارکت استراتژیک ایجاد میشود ابراز تردید نمودند. از سوی دیگر به دلیل نزدیکی جغرافیایی با چین و قابلیت زیاد پکن برای سرمایه گذاری خارجی در آسه آن بی علاقگی نیز برای مشارکت جامع با چین نشان نداده است. پانزده کشور عضو آسه آن نقش محوری برای چین در مشارکت جامع منطقه‌ای داشتند و سرانجام پکن موفق شد پس از هشت سال مذاکره در نوامبر ۲۰۲۰ با ۱۵ کشور آسه آن و پنج کشور دیگر منطقه آسیا و اقیانوسیه (چین، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نیوزیلند)، پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقه ‏ای (RCEP) را در هانوی ویتنام امضا کند. براساس این توافق، تجارت محصولات صنعتی و کشاورزی در بین اعضا در دو بازه زمانی کوتاه مدت (دوساله) و بلندمدت (بیست ساله) کاهش و سپس حذف خواهد شد.

انتهای پیام/ 411