«یوسف بینا» استاد دانشگاه و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع‌پرس در مشهد، با بیان اینکه هرگز نباید جایگاه شاهنامه فردوسی را به یک تألیف منظوم ادبی تقلیل داد، اظهار داشت: حکیم توس در شاهکار خود، ایران آرمانی را به تصویر کشیده است؛ سرزمینی که از یک‌سو مردمانی آزاده و راست‌گو و از سوی دیگر حاکمانی عادل و مردم‌دار دارد و پاسداران مرزهای جغرافیایی و حافظان آرمان‌های فرهنگی آن، پهلوانانی خردمند و دلاور همچون رستم، گودرز و بهرام هستند.
وی افزود: شاهنامه در مقاطع مختلف نشان می‌دهد که دفاع از کیان وطن، مهم‌ترین خط قرمز پهلوانان نامدار ایرانی است و این دلاورمردان در هنگامه نبرد به میانه میدان می‌شتابند و در زمان صلح، تمام همت و توان خود را برای رفع مشکلات مردم به کار می‌گیرند. فردوسی با به تصویر کشیدن ایران آرمانی در شاهنامه قصد داشت تا یک الگوی فرهنگی به ایرانیان ارائه کند و به نسل‌های آینده این سرزمین پیام بدهد که برای نامدار شدن، باید همچون پهلوانان با مردم خوش‌رو و با دشمن وطن سنگدل بود و در نتیجه برای دستیابی به رستگاری باید مردم‌داری را با متجاوزستیزی تلفیق نمود.
این شاعر و استاد دانشگاه، نفی سلطه استبداد و استکبارستیزی را پیام روشن شاهنامه فردوسی خواند و خاطرنشان کرد: حکیم توس بارها برای ما از حاکمان فاسدی روایت می‌کند که ایرانی بودند و با نصیحت مردم و خیرخواهی پهلوانان در مقام اصلاح و انابه قرار داده می‌شدند اما فردوسی همچنین روایت می‌کند از پادشاهان ظالمی که غیر ایرانی بودند و برای سلطه بر این سرزمین، به صورت عینی یا ضمنی بر کیان وطن تجاوزی تحمیل می‌نمود.
وی ادامه داد: شاهنامه روایت می‌کند که در این زمان، واکنش همه ایرانیان خردمند و آزاده ناظر بر نفی سلطه‌جویی مستکبران بوده است؛ به گونه‌ای که همه پهلوانان و نیکان به میدان می‌آمدند تا شرافت و استقلال ملی را حفظ کنند، پادشاه ظالم بیگانه را سرکوب و قوای او را پراکنده نمایند لذا می‌توان اذعان کرد که مقابله با زیاده خواهی سلطه گران و استکبارگری دشمنان، ریشه در فرهنگ ایرانیان دارد.
تجلی آرمان‌های والای اسلامی ایرانی در دوران دفاع مقدس
این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: علی‌رغم اینکه پس از خلق شاهنامه فردوسی، ایرانیان در دوران‌های مختلف درگیر جنگ‌های متعددی بوده و جریاناتی همچون مغول‌ها، تیمور گورکانی، ترکان عثمانی و قزاق‌های روس در طول سالیان دراز بر این خاک پاک یورش آورده و ایرانیان را در موقعیت دفاع از وطن قرار داده‌اند، اما به نظر من، بارزترین تجلی آرمان‌های والای شاهنامه، مربوط به دوران دفاع مقدس است.
وی تأکید کرد: دشمنان این سرزمین گمان می‌کردند که به دلیل وقوع انقلاب و فعالیت منافقان داخلی، ایران اسلامی در متزلزل ترین موقعیت قرار گرفته و با حمله نظامی، طومار آزادی خواهی ایرانیان مسلمان در هم پیچیده می‌شود اما به برکت مجاهدت‌های پهلوانانه شهدا، جانبازان، آزادگان و خانواده بزرگ ایثارگری، این ما بودیم که شکستی خفت‌بار را بر بعثی‌های متجاوز تحمیل کردیم و آن‌ها را از اریکه قدرتی که غربی‌ها برایشان مهیا کرده بودند، به زیر کشیدیم.
این استاد دانشگاه، شهدای دفاع مقدس را شبیه‌ترین شخصیت‌ها به پهلوانان نامدار ایرانی در آثار ادبی دانست و گفت: وجهی که بر مبنای آن می‌توان رزمندگان و فرماندهان دفاع مقدس را شبیه‌ترین شخصیت‌ها به پهلوانان اسطوره‌ای ایرانی دانست، ناظر بر نتیجه هشت سال جنگ تحمیلی است؛ زیرا اگرچه ایرانیان قبل از دفاع مقدس هم در جنگ‌های زیادی حضور داشتند اما هیچ‌کدام از آن‌ها تلفیق جامعی از «دفاع ملی» و «نصرت الهی» نبودند.
وی ابراز داشت: تاریخ گواهی می‌دهد که از ابتدای تاریخ تا قبل از شهریور 1359، اراضی وسیعی از ایران در جریان توافق نامه‌های ننگین و شکست‌های سنگین از دامان جغرافیای این سرزمین پر حماسه جدا شدند اما در پهلوانان رشید ایرانی در دفاع مقدس وجب به وجب این خاک مطهر را به خون رنگین کردند اما ذره‌ای از آن را به اتحاد ابرقدرت‌های دنیا که در سوی دیگر میدان قرار داشتند، واگذار نکردند.
بینا متذکر شد: وقتی مشاهده می‌کنیم که حکیم توس به صراحت می‌سراید: «منم بنده اهل بیت نبی، سراینده خاک پای وصی»، در می‌یابیم که پاسداری از اصالت ایرانی و اعتقاد به باورهای اسلامی همواره به مثابه دو اصل اساسی و الزام آور برای حکیم ابوالقاسم فردوسی مطرح بوده است. با این حال، علی‌رغم وجود شباهت‌های فراوان، تنها تفاوت شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی با دفاع مقدس در عینی بودن پهلوانان است؛ به گونه‌ای که اساطیر شاهنامه حاصل قریحه و ذوق هنرمندی فرزانه بودند اما اسطوره‌های دفاع مقدس افسانه نبودند.
وی عنوان کرد: شهدا در میان ما زندگی می‌کردند و دوشادوش آحاد ملت در کوچه و بازار حاضر بودند اما به هنگامه نبرد، چنان اسلحه به دست گرفتند و در برابر دشمن تا بن دندان مسلح، مردانه ایستادند و ثابت کردند که پهلوان‌تر از رستم و گودرز و جنگاورانی مادرزاد هستند. از خداوند متعال می‌خواهیم که درک روشنی از فرهنگ اسلامی ایرانی را به ما عنایت کند تا در قیامت شرمنده پهلوانان جاودانه ایران در دفاع مقدس نباشیم.
انتهای پیام/
