گروه اخبار داخلی دفاع‌پرس، از آنجا که سیاست خارجی به نوعی تقویت کننده سیاست داخلی است و جایگاه مهمی در تحقق توسعه اقتصادی یک کشور دارد، بر همین اساس مواجهه واقع‌بینانه و تخصصی دولت می‌تواند فرصت‌ها را محقق کرده و تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کند.
رفع تحریم‌ها و احیای برجام، اولویت دولت سیزدهم
رفع تحریم‌ها و احیای برجام شاید مهمترین اولویت دولت سیزدهم در زمینه سیاست خارجی است؛ آن هم در زمانی که توافق برجام در آستانه احیا است. این مهم را طرفین مذاکرات وین وعده می‌دهند و احتمالاً تا پیش از پایان دولت دوازدهم حاصل خواهد شد.
یکی دیگر از اصلی‌ترین اولویت‌های دولت جدید، تقویت رویکرد نگاه به شرق و نزدیکی بیشتر به چین و روسیه در مناسبات منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و بین‌المللی است رویکردی که می‌تواند وزنه روابط خارجی ایران را به سمت شرق سنگین‌تر کند.
اولویت‌یابی اقتصاد در سیاست خارجی ایران دیگر محوری است که اهمیت و ضرورت آن در فضای تحولات و گرایش بازیگران به روابط اقتصادی و تجاری دوچندان شده است.
ایران با ۱۵ کشور همسایه است و بعد از روسیه و چین بیشترین همسایگان را در جهان دارد و برای اینکه بتواند روابط متوازنی را با همه همسایگان شکل دهد نیاز به ساختار بندی و سامان دهی جدید دارد. شاید هم ایجاد ساختار جدید تحت عنوان همسایگان در بدنه وزارت امورخارجه و یا سایر نهاد‌های تصمیم ساز و تصمیم گیر لازم و ضروری باشد.
ارتباط با همسایگان، رکن مهم سیاست خارجی
تا پیش از این روابط با همسایگان بر اساس اصول کلی مندرج در منشور ملل متحد و حقوق بین الملل مبنی برحسن همجواری و حفظ تمامیت ارضی و احترام به حاکمیت ملی و همچنین توافقنامه‌های دوجانبه استوار بوده است. اما اگر چنانچه هدف بر این باشد که بتوان از همه ظرفیت‌های همسایگان در سیاست خارجی استفاده وآن را در قالبی نو بازطراحی و سازمان دهی کرد، به نظر می‌رسد حدیث شریفه " الجار ثم الدار" از این ظرفیت نظری برخوردار باشد.
حاکم شدن یک چنین نگرش و ذهنیتی نخست روابط ایران و همسایگان را از دایره تنگ نظرانه و رقابتی رئالیستی خارج می‌کند که بر تعریف محدود از منافع ملی استوار است و همین در عمل باعث رقابت و در مواردی تعارض می‌شود و در نهایت مانع همکاری می‌شود که همه همسایگان برای عبور از ابرچالش‌های کنونی و آینده به آن نیاز دارند.
توجه به روابط با همسایگان نیز دیگر محوری است که در دولت جدید تمرکز بیشتری نسبت به آن شکل خواهد گرفت. این مساله را می‌توان ناشی از اظهارنظر‌های پراکنده در مناظرات انتخاباتی نسبت به همسایگان ارزیابی کرد و هم اختلال‌هایی که در هشت سال گذشته در روابط تهران با کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس وجود داشته است.
با توجه به کثرت همسایگان و مقوله اقتصاد و بازار بیش از ۵۰۰ میلیون نفری و سهولت دسترسی و همچنین توجه به محور‌های همگرایی اسلامی و علقه‌های فرهنگی مشترک، گرایش به سمت همسایگان جهت بیشتری به خود خواهد گرفت.
این مساله به‌خصوص با توجه به مذاکرات تهران و ریاض که به گفته محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران سه دور آن در بغداد برگزار شده و سعودی‌ها منتظر نتیجه انتخابات ایران هستند، اهمیت مضاعفی در قرار دادن همسایگان عربی در یک شبکه پایدار روابط خواهد داشت.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که روابط دوستانه و نزدیک با همسایگان و گسترش مناسبات با آن‌ها باید در درجه اول اولویت دولت آینده باشد. به بیانی می‌توان گفت که روابط با همسایگان همواره معیاری برای سنجش عملکرد دولت‌ها در حوزه سیاست خارجی در سال‌های گذشته بوده است.
روابط با آمریکا در دولت رئیسی چگونه است؟
با توجه به انتخابات نوامبر ۲۰۲۲ مجلس نمایندگان آمریکا، آرایش حزبی کنگره می‌تواند متغیر مهمی بر سر اجرای برجام و تحریم‌ها باشد. از این‌رو با توجه به اهمیت رفع تحریم‌ها برای فروش نفت و صادرات غیرنفتی و بازگرداندن ارز‌های حاصل از آن به چرخه نظام بانکی که نقش مهمی در کنترل بازار ارز دارد، دولت جدید باید تلاش کند تا از منافع حاصل از آن بیشترین بهره‌مندی حاصل شود.
بدون شک خروج آمریکا از منطقه زمینه‌ساز شروع فصلی جدی از تحولات در غرب آسیا خواهد شد خصوصا به این دلیل که برخی از پرحاشیه‌ترین کشور‌های منطقه از نعمت وجود یک حامی و پشتوانه فرا منطقه‌ای محروم می‌شوند، لذا این کشور‌ها برای حفظ شرایط موجود به سمت و سوی ائتلاف سازی‌های جدید و تقویت قدرت نرم خود از طریق ایجاد چالش در مسیر اعمال قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران خواهند رفت.
در این چنین شرایطی حفظ دستاورد‌های انقلاب اسلامی در غرب آسیا و همچنین تامین منافع جمهوری اسلامی ایران نیازمند نوسازی و بهسازی دستگاه سیاست خارجی است چرا که سازوکار غیر روزآمد دستگاه سیاست خارجی توان پیشبرد گونه‌های نوین دیپلماسی را به شکل مطلوب و مورد انتظار انقلاب اسلامی ندارد.
انتهای پیام/ ۳۵۱
