ادبیات دفاع مقدس رو به جهانی شدن است/ مهم‌ترین هدف انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس الگوسازی است

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، دوسالانه انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس یکی از رویداد‌های مهم ادبی کشورمان است که تاکنون ۱۸ دوره آن توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شده است؛ در آستانه برگزاری دوره جدید این رویداد مهم ادبی و اهمیت ادبیات دفاع مقدس برای تشریح ابعاد مختلف آن گفت‌وگویی را با «محمدقاسم فروغی جهرمی» دبیر با سابقه جایزه انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

دفاع‌پرس: برگزاری انتخاب بهترین کتاب سال دفاع مقدس به نوزدهمین دوره رسیده است؛ این رویداد چگونه و از چه زمانی پایه‌گذاری و بنا به چه اهمیتی برپا شده است و سیر تکمیلی آن چگونه بوده است؟

سال ۱۳۶۹ زمانی که وارد مجموعه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس شدم مهدی چمران مسوولیت مجموعه را برعهده داشت. بعد از حدود هشت ماه که در مجموعه کار کردم و با نوع فعالیت‌هایی که می‌توانست در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس انجام داد، سه برنامه به مهندس چمران ارائه کردم.

انتخاب کتاب دفاع مقدس، کنگره شعر دفاع مقدس و سمینار ادبیات دفاع مقدس سه برنامه پیشنهادی من به مهندس چمران بود که آقای چمران با دو پیشنهاد ما موافقت کردند و ما وارد فاز اجرایی شدیم. ولی برای اینکه ما بتوانیم به چه شکلی انتخاب کتاب دفاع مقدس را انجام دهیم شورایی از نماینده سپاه، ارتش، مراکز فرهنگی همچون حوزه هنری و دیگر مراکز و ناشران ایجاد کردیم.

این شورا متشکل از آقایانی همچون اثباتی، مرتضی سرهنگی، بهبودی، کمره‌ای و بنده به عنوان مدیر ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس بود. چند ماهی جلساتی را برگزار کردم؛ حتی زمانی آقای کمره‌ای بخاطر کسالتی که داشت امکان حضور در جلسات را نداشت ما منزل ایشان جلسات را پیگیری می‌کردیم که چند جلسه در منزل ایشان بود تا بتوانیم به چارچوبی برای برنامه انتخاب کتاب دفاع مقدس برسیم.

آیین‌نامه‌ای برای کار نوشته شد و دبیر دوره نخست آقای اثباتی شد و کار شروع شد. بالاخره این رویداد ابتدا با مشکلات و موانع و کمبود‌ها و مسائلی روبرو شد، اما دوره اول در حد خوب و مطلوب برگزار شد که مربوط به بررسی کتاب‌هایی از ابتدای دفاع مقدس تا آخر جنگ بود؛ یعنی ما در دوره اول این رویداد کتاب‌هایی که از اول جنگ تا سال ۱۳۶۸ منتشر شده بود را بررسی و داوری کردیم و به بهترین آن‌ها جوایزی را اهدا کردیم و بعد از آن بود که بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس به این نتیجه رسید که باید این کار را ادامه دهد و با قوت بیشتری سالانه برگزار کند.

بنده تا سال ۱۳۷۸ و تا زمانی که در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس حضور داشتم و حدود هشت دوره توانستیم برنامه انتخاب کتاب سال دفاع مقدس را برگزار کنیم و به عنوان یک حرکت فرهنگی در حوزه نشر در کشور جا افتاد و شاید می‌توانیم بگوییم که بعد از انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران یک بند انتخاب کتاب شد.

لازم است اشاره کنم که انتخاب کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آن ایام تنها حرکت انتخاب کتاب در سطح کشورمان بود و در هیچ سازمان و نهاد دیگری چنین برنامه‌ای برگزار نمی‌شد و اولین جایی که بعد از وزارت ارشاد توانست چنین برنامه‌ای برپا کند، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس تحت این عنوان بود.

دفاع‌پرس: چه نکاتی در بحث انتخاب کتاب در جریان انتخاب بهترین کتاب سال دفاع مقدس باید لحاظ شود و هدف از این معرفی چیست؟

جدای از بررسی، تحلیل و ارزیابی و معرفی کتاب‌های بهتری که در طول سال منتشر می‎‌شود که تکریم، تقدیر و ترغیب در آن لحاظ شده است؛ مهم‌ترین جنبه آن، جنبه الگوسازی است. البته الگوسازی باید از بین کار‌های صورت گرفته انتخاب شود و بهترین معرفی شود و به عنوان معرفی الگو در کشور نشان داده شود، اما الگو کردن یک کتاب از نظر ما در دوره‌های اخیری که در حال برگزار کردن هستیم، یک رویکرد تکاملی است.

از دوره هفدهم انتخاب بهترین کتاب سال دفاع مقدس به بعد، تعریف ما از اثر الگو و برتر مقداری تغییر کرده است. بنده دبیر اجرایی دوره‌های یازدهم و دوازدهم این رویداد را نیز برعهده داشته‌ام که سعی کردیم به موضوعات و رویکرد‌ها اضافه کنیم. ما در دوره‌های بعد تعریف کتاب الگو را مقداری جامع‌تر کردیم و گفتیم کتاب الگو باید در فرم نمرات حداقل نمرات را کسب کرده باشد و کتابی که چنین نمره‌ای را کسب نکرده بود در مرحله نهایی لحاظ نمی‌شد.

از نظر ما کتاب‌هایی که از نمره ۸۰ به بالا نمره کسب کرده بود، کتابی به از حد متوسط به بالا بود و می‌توان آن را بررسی کرد. در دوره هفدهم بنا به فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی شعار این رویداد را «پاسداشت ثروت ملی» گذاشتیم. این ثروت ملی را ابتدا تعریف کردیم و براساس آن کتاب‌ها را داوری کردیم. در آن دوره همه افراد درگیر با چرخه تولید و نشر کتاب را کامل در داوری‌ها قرار دادیم و حدود ۱۱۰ نفر را در چرخه کتاب که حتی شامل فروشنده کتاب دفاع مقدس می‌شد را در سطح کشور شناسایی و معرفی کردیم.

برای معرفی دقیق افراد در این دوره از ابزار و کانال‌های ارتباطی، افراد و عناصر زیادی بهره بردیم تا براساس قضاوت خودمان و دیگران انتخاب‌های درستی را انجام دهیم. به عنوان نمونه یک پژوهشگر را معرفی کردیم که او دهه ۶۰ با تلاش شخصی مجموعه‌ای را در دزفول راه‌اندازی کرده بود که به قدری اطلاعات جمع‌آوری کرده که بنیاد شهید شهر دزفول نیز مراجعه کننده او است. یا فروشگاه کتابی در کرمان معرفی شد که با سرمایه و انگیزه شخصی فقط کتاب‌های دفاع مقدسی که در کشور چاپ می‌شد را عرضه می‌کرد. همه این کار‌ها انجام شد تا تمام کسانی که در عرصه کتاب دفاع مقدس فعالیت می‌کنند شناسایی و نمونه‌های خوب آن معرفی شوند.

در دوره هجدهم انتخاب اثر شاخص را مد نظر قرار دادیم؛ یعنی کار‌هایی که بتواند به‌عنوان الگو معرفی شود را دنبال کردیم. این نوع رویکرد که از دوره هجدهم لحاظ شد مستلزم این بود که تلاش مضاعفی از طرف مجموعه و داوران صورت گیرد که این کار نیز مطلوب صورت گرفت و کار‌هایی که تقریبا خوب بود انتخاب شد، ولی در معرفی اثر شاخص، هیچ اثری معرفی نشد، ولی از بین آثار موجود، آثاری که تقریبا خوب بود به عنوان اثر تقدیری معرفی شد. حرکت چند ساله ما به سمتی رفت که توقعات و مطالبات از انتخاب کتاب سال دفاع مقدس کم کم و به تدریج بالا رفت.

دفاع‌پرس: امسال و در دوره هجدهم انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس رویکرد و شعار چیست؟

«هویت ملی و انتخاب شاخص» شعار امسال دوسالانه انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس خواهد بود. امسال به عنوان هویت ملی ما به دنبال آثاری خواهیم بود که حاوی هویت ملی ما باشد. در یک بازخوانی مدرن امروزی شاید بتوانیم بگویم ارزش‌های دفاع مقدس همان پیدا کردن عناصر هویت ملی است، چون ما در هویت ملی از بیانات رهبری استفاده کردیم و به سه مولفه اسلامیت، ریشه در تاریخ و انقلاب اسلامی رسیدیم. همان ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی که می‌گویم، در دفاع مقدس نیز لحاظ شده است. مسائل دینی و مکتبی در اسلامیت وجود دارد. توجه به سرزمین، آداب، زبان در تاریخ آن‌ها را سراغ خواهیم گرفت.

دفاع‌پرس: انتخاب بهترین کتاب سال دفاع مقدس را چقدر رو به رشد می‌دانید؟

ما در دوره نوزدهم انتخاب بهترین کتاب سال دفاع مقدس یک کار تقریبا رو به رشد کمال‌جو و رو به آینده را دنبال می‌کنیم. در دوره‌های آتی با این نقشه‌ی راهی که امروز وجود دارد و پیش می‌رویم تمام ناشران و مولفان بلاخره باید تلاش بیشتری داشته باشند تا آثار کیفی‌تر، بهتر و نزدیک به جهانی شدن باشد را دنبال کنند.

البته تولید ادبیات جهانی کار بسیار سختی است که ویژگی‌های خودش را می‌خواهد. برخلاف برخی‌ها که فکر می‌کنند می‌توانند کار جهانی انجام دهند، معتقدم در شرایط فعلی کار جهانی انجام دادن کار بسیار سختی است که بایستی به این سمت پیش برویم تا در سال‌های آینده بتوانیم کار جهانی تولید کنیم.

ادامه دارد...

انتهای پیام/ 121