سینمای دفاع مقدس یکی از ژانر‌های پویای سینمای ایران است

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، سینمای دفاع مقدس از همان سال‌های آغازین جنگ در ایران شکل گرفت و هنوز هم یکی از ژانر‌های پویای سینمای ایران است که آثار مختلفی را در خود جای داده است. سینمای دفاع مقدس همواره یکی از سخت‌ترین و در عین حال پرمخاطب‌ترین ژانر‌های فیلم‌سازی در سینمای ایران است.

بعضی از این کارگردانان در ساخت آثار دفاع مقدس دارای سبک و سیاق ویژه خود هستند و بیشتر از سایر فیلمسازان دفاع مقدس مورد توجه منتقدان و مخاطبان سینما هستند.

در ادامه به معرفی و بررسی برخی می‌پردازیم:

ابراهیم حاتمی‌کیا

ابراهیم حاتمی‌کیا بی‌اغراق شناخته‌شده‌ترین فیلمساز سینمای دفاع مقدس است که هرچند فیلم‌های متفاوتی ساخته، اما همیشه پیوندی میان هر فیلم و قهرمانش با سینمای دفاع مقدس وجود دارد. حاتمی‌کیا را می‌توان یکی از نزدیک‌ترین فیلمسازان به حکومت و زبان رسمی نظام جمهوری اسلامی ایران در عرصه سینما دانست.

همان‌طور که خودش هم بار‌ها گفته که فیلمساز این نظام است. با این وجود نکته مهم اینست که حاتمی‌کیا برخلاف بسیاری دیگر از فیلمسازان رسمی، هرگز مقهور آرمان‌ها و یا بله قربان‌گو تصمیمات مدیران و مسئولان نبوده است.

حاتمی‌کیا یک کارگردان فرمایشی نیست که هرچه بگویند بسازد و اتفاقا مجموعه‌ای است از تناقضات و پیچیدگی‌هایی در مواجهه با ایدیولوژی سیاسی اسلامی. نگاهش محدود، متعصبانه و حب و بغضی نیست. نوع نگاه حاتمی‌کیا اتفاقا سازنده و بیان‌گر تناقضات درونی، شکاف‌های ایدئولوژیکی و فاصله ایده و آرمان تا اجرا و عمل در سیستم حکومتی ایران بعد از انقلاب اسلامی است.

وی فعالیت‌های سینمایی خود را با ساخت فیلم‌های کوتاه و مستند در حوزه جنگ آغاز کرد. او برای ساخت فیلم «آژانس شیشه‌ای» جایزه بهترین فیلمنامه و کارگردانی را از شانزدهمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد.

فیلم «از کرخه تا راین» دیگر اثر زیبای حاتمی‌کیا در ژانر دفاع مقدس است. آثار او دارای نماد‌ها و استعاره‌های گوناگون است. حاتمی کیا در آثارش همواره یک امضا به جا می‌گذارد که با دیدن فیلم‌هایش می‌توان پی برد که این اثر برای ابراهیم حاتمی کیا است.

نگاه به هویت ملی و اعتقاد فردی در آثار وی به چشم می‌خورد. حاتمی کیا در آثار خود در کنار آرمان‌گرایی از واقعیت‌ها نیز فاصله نمی‌گیرد. از دیگر آثار زیبای این فیلمساز در حوزه دفاع مقدس می‌توان به «روبان قرمز»، «به نام پدر» ٬ «برج مینو»، «چ»، «بوی پیراهن یوسف» و ... اشاره کرد.

رسول ملاقلی پور

مرحوم ملاقلی پور در همان سال‌های ابتدایی دفاع مقدس وارد عرصه هنر شد و در جبهه‌های جنگ به عکاسی، ساخت فیلم کوتاه و مستند پرداخت.

وی در سال ۶۵ با ساخت فیلم «پرواز در شب» توانست جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر را دریافت کند. مرحوم رسول ملاقلی‌پور از هر فرصتی برای فیلمسازی و مستندسازی استفاده می‌کرد و همواره خودش را به هنردوستان معرفی می‌کرد.

این کارگردان فیلمنامه‌های آثارش را خودش می‌نوشت و به دنبال خلق شیوه و روشی متمایز از سایر فیلمسازان در عرصه سینما ایران بود. از دیگر آثار موفق این کارگردان در حوزه دفاع مقدس می‌توان به «هیوا»، «سفر به چزابه»، «قارچ سمی» و .. را نام برد.

سید مرتضی آوینی

سید مرتضی آوینی یا کامران آوینی را می‌توان خاص‌ترین فیلمساز سینمای دفاع مقدس دانست؛ حتی یکی از خاص‌ترین فیلمسازان ایرانی که مواجهه‌اش با سینما فرای هنر یا صنعت یا سرگرمی، یک لایف استایل و راهی به سوی رستگاری بود. فیلمسازی که فقط فیلمساز نبود و با مطالعه کتاب‌هایش مانند «آینه جادو» یا «توسعه و مبانی تمدن غرب» و یا «سفر به سرزمین نور» می‌توان او را یک تئورسین هم دانست.

اما نه یک تئورسین آکادمیک و متخصص یک حوزه که یک پژوهشگر خلاق با دیدی باز به تناقضات زندگی بشر مدرن که در عرصه هنر، زندگی یا عقاید سیاسی و اجتماعی سعی در ایجاد پیوند میان ماده‌گرایی معاصر و شکل زیست بشر مدرن سرگردان با معنویت متافیزیکی، وادی ایمانی که فراسوی عقل و منطق می‌رود و یقین یک انسان وحدت گرا دین‌دار، مسلمان و انقلابی، داشت.

او که خود برآمده از دل تناقضات مختلف دوران زیستش و تغییر شکل جامعه از اسلوب کلاسیک شاهنشاهی به مدل معاصر مردمی/ انقلابی بود، خواستگاه و دغدغه‌های مدرنش را در دل آرمان‌های انقلابی حل کرد و ثمره برهم‌کنش این دو جنبه متناقض وجودش، سبکی از فیلمسازی بود که میان مستند‌هایی واقعگرا، فیلم‌های شاعرانه داستانگو و آثار ایدیولوژیک آرمان‌گرا و ایدآلیستی، پرسه می‌زد و هیچ‌کدام از این‌ها نبود درحالیکه به عبارتی همه‌شان هم بود.

مجموعه مستند‌های شهید آوینی از جنگ تحمیلی شبیه به هیچ اثر جنگی مستند یا داستانی دیگری نیستند و بعضی از قسمت‌های آن مانند همان شب عاشورایی در آغاز روایت فتح و داستان پل یا این است فتح الفتوح از مجموعه حقیقت مبهوت کننده‌اند و تماشاگر را وارد وادی حیران کننده‌ای از جان‌بر کفانی می‌کند که انگار اصلا ربطی به این جهان و مناسبات زیستی‌اش ندارند.

کمال تبریزی

کمال تبریزی کارگردانی است که همه ژانر‌های سینمایی را تجربه کرده است؛ از طنز گرفته تا دفاع مقدس و.... کمال تبریزی در سال ۶۷ با ساخت فیلم دفاع مقدسی «عبور» رسما وارد سینما شد.

کمال تبریزی اولین کارگردانی بود که چاشنی طنز را به فیلم‌های دفاع مقدس اضافه کرد و این کار را به زیبایی هرچه تمام‌تر با خلق اثری به نام «لیلی با من است» انجام داد. او را نمی‌توان تنها کارگردان حوزه دفاع مقدس دانست؛ ولی نمی‌توان کتمان کرد که با آمدنش به این عرصه شیوه و متد خاص خودش را خلق کرد.

احمدرضا درویش

شاید احمدرضا درویش دارای آثار زیادی در حوزه دفاع مقدس نباشد، ولی بی شک آثاری که خلق کرده، متفاوت و دارای سبک و شیوه‌ای بی‌نظیر بوده اند. بیشتر داستان‌های این کارگردان روایتگر زندگی اسرا پس از آزادی از رژیم بعث هستند؛ مانند فیلم‌های «دوئل» و «کیمیا».

انتهای پیام/120