کرد‌های «فِیلی» چه کسانی هستند؟

گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: «فِیلی» به معنای ساکنان منطقه «والیان فیلی» است که شامل گروهی از مردم «کرد» و مردم «لر» بوده که در غرب ایران و شرق عراق زندگی می‌کنند. این مردم در ایران بیشتر در استان‌های لرستان و همدان و ایلام ساکن هستند.

«آستن هنری لایارد» جهانگرد و باستان‌شناس مشهور، «فِیلی‌ها» را یکی از بزرگترین و قدرتمندترین گروه لر‌ها ذکر کرده بود که در رشته کوه‌های زاگرس تا نواحی شمالی «دزفول» مستقر هستند که دو طایفه اصلی «فِیلی» شامل ایل «کرد» و «مهکی» هستند.

در لغت‌نامه دهخدا «فِیلی» طایفه‌ای از لُران لُرستان یعنی طوایف اطراف خرم‌آباد ذکر شده‌است. در دانشنامه جهان اسلام آمده‌است که در لرستان قدیم برخی اقوام کرد شامل لک‌ها در شمال لرستان و همچنین «فِیلی‌ها» و ایل مهکی زندگی می‌کنند. در برهه‌ای از تاریخ به دلیل تسلط حاکمان «فِیلی» بر مناطقی که از لرستان و ایلام و نیز بخش‌هایی از شرق کشور عراق متشکل بود، به همگی ساکنان این منطقه «فِیلی» گفته می‌شد.

«کرد‌های فیلی» همان «کرد‌های شیعه» هستند که بخشی از آن‌ها هنگام اجرای طرح مرز کشی موسوم به "سایکس پیکو" در اوایل قرن میلادی گذشته در کشور عراق ساکن شدند و متاسفانه در جریان بحران‌ها و مشکلات دهه‌های گذشته این کشور در نهایت غریبی و مظلومیت در معرض رنج و سختی فراوان و طولانی قرار گرفتند. این وضعیت ناگوار و غم انگیز آن‌ها تا آنجایی ادامه داشت که صدام دیکتاتور پیشین عراق این قوم بزرگ و باسابقه را تا آستانه نابودی و نسل کشی پیش برد.

در دوران حکومت بعث، صدام به دلیل ایدئولوژی پان عربیسم و نفرتی که از کردها، تشیع و ایرانیان داشت، این گروه قومی کرد مذهبی را همواره آزار، اذیت و شکنجه می‌کرد. نکته تاسف برانگیز و ناراحت کننده اینجا بود که اوج آزار و اذیت حکومت بعث در مورد کرد‌های فیلی در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی صورت گرفت. در این دوران، حکومت بعث صدام در کنار اینکه از آن‌ها سلب تابعیت کرد، اموالشان را مصادره کرد و تعداد قابل توجهی از جوانان آن‌ها را با بی‌رحمی و قصاوت تمام به قتل رساند.

حکومت بعث عراق در همین راستا و در سال ۱۹۸۰ قانونی را تصویب کرد که در روزنامه «الوقایع العراقیه» شماره ۲۷۷۶ هم به چاپ رسید و بر اساس آن هر شهروند عراقی که اصالتا بیگانه باشد هویت عراقی از وی سلب شده و شناسنامه عراقی او باطل می‌شود. این قانون سرآغازی برای شروع حمله‌های وحشیانه به کرد‌های «فِیلی» بود که از بازرگانان بغداد شروع شد. به این صورت که تمام ثروت و دارایی‌های این مردم مصادره شد و آن‌ها به اتهام اینکه اصالتا ایرانی هستند به زور به ایران فرستاده شدند. آمار کرد‌های «فِیلی» رانده شده به مرز‌های ایران در آن زمان را در حدود ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر تخمین می‌زنند.

مسئله بسیار وحشتناک و دردآور اینجا بود که سلب شهروندی کرد‌های «فِیلی» تنها آغاز جنایت‌هایی بود که بخشی از آن به واسطه مذهب آن‌ها به این کرد‌های شیعه صورت گرفت. حتی امروز هم شاهد هستیم که گور‌های دسته جمعی از مردم کرد «فِیلی» را در بیابان‌های عراق پیدا می‌کنند که آن‌ها را در زمان صدام حسین تحت جنایتی به اسم «انفال» زنده به گور کرده بودند.

اگر بخواهیم ابعاد این جنایت غیرانسانی و کینه توزانه را هرچه بیشتر بشکافیم باید به این موضوع توجه کنیم که در آن زمان کرد‌های فیلی ۱۱ تا ۳۰ ساله را دستگیر کرده و آن‌ها را دسته دسته زندده به گور می‌کردند. متاسفانه تا سال‌های اخیر هم کسی از سرنوشت این مردم اطلاعی نداشت و امروز هم مادران، پدران و فرزندان فراوانی را نظاره‌گر هستیم که برای دیدار مجدد عزیزان خود سال‌ها انتظار کشیدند، اما در پایان تنها چیزی که به انتظار آن‌ها خاتمه داد فقط چند تکه استخوان، لنگه کفش یا تکه پارچه‌ای از عزیزان آن‌ها بود.

البته خوشبختانه شاهد هستیم که پس از سقوط حکومت بعث و بی اعتبارشدن ایدئولوژی پان عربیسم و ایجاد حکومت جدید در عراق، برای تمام اقوام، قومیت‌ها و گروه‌های عراقی، امکان حضور در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تا حدودی فراهم شده است.

در پایان جا دارد به این موضوع بپردازیم که یافته‌های اخیر که بر اساس پژوهش‌ها و تحقیقات صورت گرفته جمع آوری شده نشان می‌دهند که اگرچه کرد‌های «فِیلی» تلاش می‌کنند تا ضمن بازیابی هویت خود، به عنوان شهروندان این کشور، مانند سایر گروه‌ها و قومیت‌های عراقی در ساختار سیاسی اجتماعی کشور خود نقش موثری را ایفا کنند، اما هنوز محرومیت‌های تحمیل شده به این گروه در دوران حاکمیت بعثی، به شکل کامل از بین نرفته است.

انتهای پیام/ ۱۳۴