طلیعه نور، پهنای آفتاب رخسار توست

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، اشارات خاص رهبر انقلاب به مقوله کتابخوانی چنان دارای ابعادی گرانبها خواهد بود که رسیدن به دانایی را از مسیری روشن فراهم کرده و راه عبور هرگونه تاریکمداری را که از طریق القای نشانههای گمراهکننده به جان آدمی سرایت خواهد کرد، مسدود میکند. این دامنه توجه زمانی گستردهتر میشود که با آماری تاسفبرانگیز از سرانه مطالعه در کشور برخورد میکنیم، این در حالی است که یکی از شاخصههای ارزیابی رشد، توسعه و پیشرفت فرهنگی هر کشوری در عصر حاضر میزان مطالعه و کتابخوانی مردمان آن مرز و بوم است و کشور تاریخی ما ایران اسلامی نیز از قدیمالایام تاکنون با داشتن تمدنی چند هزار ساله و علما و دانشمندان بزرگ سرآمد دولتها و ملل دیگر بوده و در عرصه فرهنگ و تمدن جهانی بسان ستارهای نقش بسته در قلب تاریخ میدرخشد.
متاسفانه امروز شاهدیم که به دلیل شیوع نوعی از بیماری تکنولوژیزدگی که عمر آدمی را مصروف فضاهایی تلف شده کرده و امکان رشد دانشمندی را از طریق بنیانهای مطالعه ساقط کرده است، شرایطی ناهنجار برای کسب دانشی پایدار از طریق مطالعه رقم خورده است و در این خصوص رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها اظهار گله و ناخشنودی کرده و از مسؤولان و ارگانهای مختلف خواستهاند که با برنامهریزیهای شایسته، موانع و مشکلات ترویج و گسترش فرهنگ مطالعه را حل و برطرف کنند تا توجه به کتاب و کتابخوانی با وارد شدن به زندگی مردم به یک سیره و سنت رایج عمومی، همگانی و فراگیر تبدیل شود. رصدیابی فرمایشات ارزشمند رهبری درباره اهمیت کتابخوانی نزد همه آحاد جامعه میتواند دربرگیرنده جایگاه والای فرهنگ کتابخوانی باشد که در ذیل گوشهای از تاکیدات مهم مقام معظم رهبری در این زمینه خواهد آمد تا از طریق تاملی بیشتر به فرمایشات رهبری امکان رسیدن به فرهنگ کتابخوانی برای علاقهمندان به مقام ولایت میسر شود.
بیانات رهبر انقلاب پیرامون کتاب و کتابخوانی
۱- من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان میافتم، قلباً غمگین و متاسف میشوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیل که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلا 10 برابر این میزان رواج، توسعه و حضور داشته باشد.
۲- از بس که درباره این مساله مهم (کتابخوانی) گفتهام و به من هم گفته شده که چقدر اثر دارد، حقیقتا وقتی میخواهم بار دیگر این مساله را بیان کنم دچار تردید میشوم که این دیگر جزو گفتار لغو نباشد! من نمیدانم واقعا این تکرار، اثر کرده یا نکرده است... بیایید کاری کنید که مردم کتابخوان بشوند.
۳- من اگر بدانم هر روز یک ساعت باید حرف بزنم و نتیجهاش این باشد که مردم کتابخوان بشوند، حاضرم روزی یک ساعتو نیم حرف بزنم! اگر اینطوری بشود قضیه را حل کرد، حرفی نیست بله، ما باید عرضمان را به مردم بکنیم و بنده هم عرض میکنم، منتها چیزهایی است که با گفتن تنها تمام نمیشود... این، گفتن و بازگفتن و بازگفتن و به زبانهای گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فکر محاصره کردن میخواهد، تا یک عادت از بین برود، یا به وجود بیاید.
۴- از فرصتها میشود استفاده کرد. مثلا فرض بفرمایید امروز 6-5 هزار نفر بسیجی با من ملاقات داشتند... در میان اینها اگر یادآوری بشود و من یک اشاره بکنم و (کتابهای مربوط به دفاع مقدس) آماده باشد و در اختیارشان قرار بگیرد، آنها را میخرند... یا در همین دیدارهایی که سران سپاه و ارتش میروند... شما میتوانید آنجا آن کتاب را به زبان آن گوینده بیاورید... مثلا فرض بفرمایید الان نزدیک عملیات کربلای یک است... چند جلد از این کتابهای خیلی خوب درباره همین کربلای یک آماده شود و... و در آنجا اسم آورده شود... خواهید دید که چندین هزار نسخه فروش خواهد رفت.
۵- امروز در نمایشگاه... 3 نفر جدا جدا به من پیشنهاد واحدی ارائه کردند و آن این است که در مدارس ساعتی برای کتابخوانی گذاشته شود، به نظرم فکر خوبی است. این را باید حتما وزارت آموزش و پرورش بررسی کند و ببیند چکار میتواند بکند... ساعت کتابخوانی بگذارند تا دانشآموزان با فرهنگ کتابخوانی آشنا بشوند.
۶- کتاب مقوله بسیار مهمی است البته من به کارهای هنری و تصویری- تلویزیون، سینما یا این قبیل چیزها- خیلی اعتقاد دارم. اما کتاب نقش مخصوصی دارد. جای کتاب را هیچ چیزی پر نمیکند. کتاب را باید ترویج کرد... مردم باید به کتابخوانی عادت کنند و کتاب وارد زندگی بشود.
۷- این عادت هنوز بین مردم ما جا نیفتاده که بروند کتابی را بخرند، بعد آن را بخوانند، بعد به دوستشان یا به فرزندشان بدهند تا آنها هم بخوانند، اینطوری نیست... واقعاً کتاب خواندن در مملکت ما جا نیفتاده است و این درد بزرگی است، ما از اهمیت و عظمت این درد غافلیم.
۸- در کار فرهنگی نباید مساله پول و بودجه، یک مشکل عمده به حساب آید؛ به این معنا که مشکلات و نقایص فرهنگی را در ردیف نیازهای بودجهای و در آخرهای لیست قرار ندهیم؛ بلکه در اولهای لیست- اگر نگوییم در ردیف اول- قرار بدهیم. اگر درست فکر بکنیم این به صرف اقتصاد مملکت هم است. یعنی از اینکه بودجه و امکانات بیشتر را به کارهای فرهنگی- بهخصوص فرهنگ آموزشی- متوجه کنیم کشور زیان نخواهد کرد؛ زیرا که خود این برای آینده کشور تولید امکانات میکند.
۹- افرادی که کار روزانه دارند- اداری، کاسب، روستایی، کشاورز و امثال اینها- اگر مثلا شب یا بین روز به خانه میآیند، بخشی از زمان را، ولو نیم ساعت، برای کتاب خواندن بگذارند. چقدر کتابها را در همین نیم ساعتها میتوان خواند. بنده خودم دورههای بیست و چند جلدی کتابها را در همین فاصلههای 10 دقیقه، 20 دقیقه، یک ربع ساعت خواندهام!... این بایستی یک سیره و سنت رایجی بین مردم ما بشود که کتاب را بخوانند و به بچههایشان یاد بدهند. خانمها در خانهها کتاب بخوانند و معلومات را فرابگیرند.
۱۰- کاری بکنید که مردم اگر کتاب حمل نمیکنند، بتوانند در اتوبوس، در مطب دکتر، در ادارهای که نوبت ایستادهاند، در نوبت نان یا در نوبت قند، کتاب بخوانند. اگر بشود این کار را راه بیندازید و باب کنید، خدمت بزرگی کردهاید. این کار محال نیست، بلکه ممکن است، به دلیل اینکه ما میبینیم در کشورهای دیگر تا حدود زیادی این کارها انجام شده است. ما که اهل این کار و اولی به این کار هستیم، متأسفانه هنوز نتوانستهایم.
۱۱- با تلخی باید اعتراف کنیم که رواج کتاب و روحیه کتابخوانی در میان ملت عزیز ما بسی کمتر از آن چیزی است که از چنین ملتی انتظار میرود.
12- هر کس که در یک بخش یا گوشهای مشغول تبلیغ و کار است، رابطه خودش را با کسب معلومات قطع نکند؛ نگوییم کار داریم و نمیرسیم... الان من مطالعه هم میکنم و به کارم هم میرسم و میبینم که منافاتی با هم ندارند. مطالعه علمی- تاریخی هم دارم، مطالعه تفننی هم میکنم.
۱۳- من جوانان بسیاری را دیدهام- حالا افراد مسن جای خود دارد- که حتی مطالعه کتاب رمان را هم میل ندارند!... حالا نمیگوییم کتاب اجتماعی، سیاسی یا کتاب علمی، این ناشی از چیست؟ ناشی از عدم اعتیاد به کتاب است. مردم میل به کتابخوانی ندارند. برای این باید فکری کنید.
14- بنده خودم هم با اینکه گرفتاری کاریام زیاد است اما بحمدالله از کتاب منفک نشدهام و در حقیقت نمیتوانم هم منفک بشوم. در خلال کارهای فراوان و سنگینی که بر دوش ما هست دائما با کتاب سر و کار دارم. احساس میکنم که اگر انسان بخواهد در زمینه معنوی و فرهنگی تر و تازه بماند، جز رابطه با کتاب که مثل رابطه با جویبار دائمی و در جریان است و مرتب تازههایی را در اختیار انسان میگذارد چارهای ندارد.
۱۵-کتاب خریدن، باید یکی از مخارج اصلی خانواده محسوب بشود. مردم باید بیش از خرید بعضی از وسایل تزئیناتی و تجملاتی مثل این لوسترها و میزهای گوناگون و مبلهای مختلف و پردهها و این قبیل چیزها به کتاب اهمیت بدهند و اول کتاب را بخرند. مثل نان و خوراکی و وسایل معیشتی لازمی که در خانه هست، کتاب هم باید از این قبیل باشد... خلاصه باید با کتاب انس پیدا کنند. اگر انس پیدا نکنند، جامعه ایرانی به آن هدف و آرزویی که دارد که حق او هم هست، نخواهد رسید.
۱۶- ادبیات و هنر مقاومت و آنچه مربوط به دوره خاص دفاع کشور و ملت ماست، حقیقتا از برجستهترین و مهمترین کارهاست... اگر بنده شاعر بودم یقینا در مدح شماها، در مدح آقای سرهنگی، در مدح آقای بهبودی، در مدح آقای قدمی، در مدح همین خاطرهسازان و خاطرهانگیزان قصیده میساختم، حقیقتا جا دارد، چون کار بسیار بزرگ و بااهمیتی است.
17- اگر هر منصفی به بیانات نبی مکرم اسلام و ائمه (علیهمالسلام) و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتابخوانی دعوت میکردند و فرامیخواندند، همه افسانهها از ذهنش شسته خواهد شد و خواهد فهمید که دشمنان اسلام راهی جز این نداشتند که افسانههای کتابسوزی و کتابستیزی را بر سر زبانها بیندازند چون اسلام پرچمدار کتابخوانی است.
۱۸- در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس که تمام ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه ماندهاند.
۱۹- برای یک ملت، خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کار نداشته باشند و برای یک فرد، توفیق عظیمی است که با کتاب مأنوس و همواره در حال بهرهگیری از آن- یعنی آموختن چیزهای تازه- باشد.
۲۰- اگر از این جهت هم حساب کنید که امروز این ملت، ملتی است که در دنیا دچار ستمهای ناشی از اعمال غرض قدرتهای استکباری جهان است، پس باید از خودش دفاع کند، کدام دفاع ملی است که در درجه اول متکی به فرهنگ و آموزش و بینش و دانش نباشد؟ پس، باز هم به «کتاب» بر میگردیم. یعنی شما از هر طرف که بچرخید، مجبورید به کتاب اهمیت بدهید. من تعجب میکنم که چرا ما بهعنوان دولت جمهوری اسلامی، آن مقداری که به کتاب اهمیت میدهیم، 10 برابر آن را اهمیت نمیدهیم؟!
 این دغدغههای رهبری به مساله کتابخوانی، باید در سرلوحه توجه مردم و برنامهریزیهای مسؤولان فرهنگی قرار گیرد تا بتوانیم شاهد جامعهای پویا، سرزنده و شاداب در تفسیر و تحلیل رویدادها باشیم. در تکمیل این پرونده میتوان رجوع به محورهایی روشن از سخنان راهگشای رهبری درباره مقوله کتابخوانی داشت که برگرفته از پایگاه اطلاعرسانی khamenei.ir است.
۱- کتابخوانی کودکان
کودکان را به کتابخوانی عادت بدهید، این کار تا آخر عمر همراه با آنها خواهد بود. 20/7/91 و  19/2/69
پدر و مادرها بچهها را از اول با کتاب مانوس کنند 26/2/74
۲ - کتابخوانی تابستانی
در تابستانها که نوجوانان و جوانان محصل تعطیلند حتماً کتاب بخوانند، کتابهایی را معین کنند، بخوانند و تمام کنند. 19/2/69
۳ - زنگ کتابخوانی
معلمین و دانشآموزان ساعاتی را به کتابخوانی اختصاص دهند. این را حتماً وزارت آموزشوپرورش بررسی کند. 14/02/74
 ۴- محفل کتابخوانی
جوانها وقتی دور هم مینشینند و 2 ساعت 3 ساعت جلسه دارند یک قرار بگذارند که از این جلسه، نیم ساعت کتاب بخوانند. 19/8/76
 ۵- کتابخوانی روزانه
به بهانه اشتغال و کارهای روزمره از مطالعه غفلت نکنید. 15/8/63
کتابخوانی را جزء کارهای زندگی بدانید. 19/2/69
 ۶- اهمیت کتاب
بهای کتاب را جزئی از هزینههای ضروری بدانید. 18/2/74
 ۷- عرضه کتاب
ناشرین در قطار راهآهن، مترو و اتوبوسها کتابهای جذاب و سرگرمکننده عرضه کنند. 19/8/76
در اداراتی که مردم زیاد انتظار میکشند و جمعیت زیاد است کتاب عرضه شود. 19/8/76
 ۸- بازار کتاب
دنبال کتاب مورد نظرتان بگردید تا ناشر و مولف هم برای پدید آوردن کتاب تلاش کنند. 19/8/76
 ۹- همراه کتاب
با خود کتاب همراه داشته باشید و از وقتهای اضافه خود برای کتابخوانی استفاده کنید. 22/2/75
 ۱۰- صدقه کتاب
در صورت توان برای چاپ کتابهای خوب هزینه کنید و آن را به حساب صدقه جاریه بگذارید. 18/2/74
 ۱۱- هدیه کتاب
کتابهای خوبی که میخرید را پس از مطالعه به دوستان و فرزندانتان بدهید تا آنها هم بخوانند.  18/2/74
همچنین رهبر معظم انقلاب همواره در دیدار با مسؤولان فرهنگی و افراد مرتبط با مقوله کتاب به مساله توجه به زیربنای توسعه امکانات از قبیل کتابخانهها و انتشار آثاری ارزنده اشاره داشتند. آنچه درباره توجه به مساله کتابخوانی در نزد جامعه ایرانی قابل اشاره است، نقش کتاب در تجلیبخشی افکار و صیقلسازی روح بوده که میتواند راهگشای گامهایی هدفمند در رسیدن به توسعه در همه ابعاد آن باشد. همانطور که از بیانات گرانقدر مقام معظم رهبری برداشت شد، توجه به فرهنگ کتابخوانی نزد مردم و اقدامات راهبردی در این باره توسط مسؤولان در جهت رفع معضلات، تنگناها و مشکلات عرصه کتابخوانی، باید در سرلوحه برنامهها قرار گیرد. اگرچه مساله کتابخوانی مستلزم بسیجی همگانی است اما نقش ویژه دستاندرکاران حوزه فرهنگ بهعنوان سنگربانان تهاجمات ضدفرهنگی غرب بسیار حائز اهمیت است که باید در این راه با بصیرت و آگاهی اقدام کرده و با نظارتی هوشمند، تنگناها و سنگ راههای عرصه فرهنگ را سر و سامان دهند و با جهتبخشی عرصه فرهنگ در مسیری درست از نشر، نویسندگانی را که دارای تفکری ارزنده هستند ترغیب به تحقیق و فعالیت در این عرصه کرده تا حاصل این تلاشها منجر به خروجی مناسبی برای مخاطبان کتابخوان شود تا از این طریق بتوان فرهنگ جامعه را به پویایی و بالندگی رساند. پس اگر به ضرورت گسترش نشر کتاب و فراگیر شدن کتابخوانی برای حفظ فرهنگ انسانی و تقویت قدرت دفاعی مردم در برابر یورش پیامآوران ویرانگر اعتقاد داریم، باید از همه راههای ارشادی و تشویقی بهره جوییم تا شوق و ذوق را در افراد جامعه بویژه جوانان ایجاد کنیم، چرا که ترغیب به کتابخوانی امری جهادی است. آنچنان که رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «کتابخوانی و علم آموزی نهتنها یک وظیفه ملی که یک واجب دینی است».

منبع: روزنامه وطن امروز