شهید «مهدی عراقی»؛ از همراهی با نواب صفوی تا دلدادگی به امام خمینی (ره)

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس ـ حسین ثالثی؛ تحولات عمده سیاسی همچون انقلاب‌ها نتیجه فعالیت‌ها و مجاهدت‌های بی‌وقفه طیفی از انقلابیونی است که برخی از آنان نسبت به سایرین نقش فعال و تعیین‌کننده‌تری ایفا می‌کنند. در واقع رهبری بی‌نظیر حضرت امام خمینی (ره) و جریانات و شخصیت‌های اسلامی که خط مشی امام خمینی (ره) را دنبال می‌کردند، عامل اصلی و نهایی پیروزی انقلاب اسلامی بودند. یکی از این شخصیت‌ها که به مناسبت دهه فجر جا دارد از او یادی شود، حاج مهدی عراقی است، کسی که به رغم تهدید، دستگیری، بازجویی، شکنجه و حبس، در تعقیب اهداف خود کوچک‌ترین تردیدی به دل راه نداد.

محمدمهدی حاج ابراهیم عراقی در سال ۱۳۰۹ در یکی از محلات جنوب شهر تهران به دنیا آمد. دوران ابتدایی را در دبستان حافظ سپری کرد و برای ادامه تحصیل به دبیرستان مروی و سپس به دبیرستان دارالفنون رفت، ولی به علت مشکلات اقتصادی و معیشتی ترک تحصیل کرد و به کسب و کار روی آورد. ایشان تا سن ۱۳ - ۱۴ سالگی در هیات‌های مذهبی مشغول به فعالیت بود و در محل زندگی‌اش در محله پاچنار، همراه با دو تن دیگر جزو هیات ناشرین قرآن بود.

او در نیمه اول دهه ۱۳۲۰ عضو انجمن مبارزه با بی‌دینی بود. اگر بخواهیم عناصر تأثیرگذار بر روحیه و شخصیت شهید عراقی را در دوران نوجوانی و جوانی برشمریم باید از سه نهاد مسجد، زورخانه و فداییان اسلام نام ببریم که اولی نماد و مکان تربیت و اجتماع دینی بود و اعتقاد و ایمان عراقی را شکل داد.

نخستین همکاری عملیاتی مهدی با فداییان اسلام در ماجرای ترور انقلابی سید احمد حُکم‌آبادی معروف به احمد کسروی، نویسنده کتاب شیعه‌گری در همراهی با سیدحسین و سیدعلی محمدامامی در ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ رقم خورد. طبق اسناد ساواک او در بیشتر نشست‌های فداییان اسلام حضور پیوسته داشت و گهگاهی پیام‌ها و نامه‌های سیدمجتبی را دریافت و در جمع فداییان اسلام می‌خواند.

البته او ۱۳ آبان ۱۳۲۸ در اعدام انقلابی عبدالحسین هژیر، نخست وزیر وقت، طرح ریزی برای سوء قصد به جان محمدرضا شاه در زمان تشییع جنازه رضا شاه در سال ۱۳۲۹ و ماموریت ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ برای اعدام انقلابی علی رزم‌آرا، دیگر نخست وزیر محمدرضا شاه مشارکت داشت.

مهدی جوان مدتی بعد در جریان اتحاد فداییان اسلام با آیت الله ابوالقاسم کاشانی و جبهه ملی برای به سرانجام رساندن طرح دکتر محمد مصدق برای ملی کردن صنعت نفت در شانزدهمین دوره مجلس شورای ملی قرار گرفت و رابط فداییان اسلام با آیت الله کاشانی و دکتر محمد مصدق شد. او از سخنرانان فداییان اسلام در میدان بهارستان برای تشریح دلایل اعدام انقلابی رزم‌آرا بود.

او اواخر پاییز ۱۳۳۰ در سن ۲۱ سالگی و در جریان اولین بازداشت نواب صفوی به دلیل شکل دادن اعتراضات خیابانی در جریان غائله ملی شدن صنعت نفت، در اعتراض به این بازداشت به همراه ۵۲ نفر از معترضان وارد زندان قصد شد و در محوطه زندان تحصن و اعتصاب غذا کرد. آنان پس از تسخیر بند، حفاظت از زندانیان را به عهده گرفتند و اعلام کردند تا تعیین تکلیف وضعیت نواب صفوی در زندان می‌مانند. این تحصن و اعتصاب همزمان با پیام آیت‌الله ابوالقاسم کاشانی و درخواست او از نواب صفوی، پایان یافت و بسیاری از هم بندی‌های سیدمجتبی آزاد شدند، اما مهدی و یاران نزدیک سیدمجتبی به اتهام خط گرفتن از جریان‌های سیاسی بیرون از زندان تا شش ماه زندانی ماندند.

یکی از همبندان عراقی در زندان قصر، یعنی اسدالله صفا، می‌گوید: هنگامی که با او در بند بودیم تأکید زیادی بر امر به معروف و نهی از منکر داشت و تأکید بر این فریضه الهی را مرتب به ما گوشزد می‌کرد. آقای صفا می‌گوید که حاج مهدی عراقی دست راست شهید نواب صفوی بود و در جلساتی که هسته مرکزی جمعیت برنامه‌ریزی داشت قطعا حاج مهدی یک پای آن بود. رسالت مهم او این بود که نیرو‌های جمعیت را برای انجام عملیات آماده کند.

اسدالله صفا می‌گوید: یکی از عناصر جمعیت که بسیار از حاج مهدی عراقی تأثیر پذیرفت و در واقع دست‌پروده حاج مهدی بود شهید بخارایی بود. او می‌گوید: عراقی از کسانی بود که در گروه به میانه‌روی مشهور بود. یکی از چالش‌هایی هم که در گروه با آن روبه‌رو بود مقابله با تندروی افرادی بود که گهگاه سخنانی تند و تیز بر زبان می‌آوردند. مرحوم سیدعبدالحسین واحدی از جمله این افراد بود. او رابطه بسیار نزدیکی با نواب صفوی داشت، اما بر خلاف نواب که سخنان خود را بسیار آرام و سنجیده مطرح می‌کرد گاه دچار تندروی می‌شد.

در سال ۱۳۴۲ و در حوادث منتهی به قیام خرداد ۱۳۴۲ ساواک قصد داشت در اوایل سال و در فروردین‌ماه به بیت امام خمینی حمله کند. حاج مهدی عراقی از این مسئله اطلاع یافت و تلاش کرد با کمک نزدیکانش یک تیم مراقبتی تشکیل داده و حراست از بیت امام را بر عهده گیرد. او بعد از حمله مأموران امنیتی رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه، در روز‌های تاسوعا و عاشورای حسینی، تظاهرات بزرگی را علیه رژیم شاه ترتیب داد. عراقی به واسطه اینکه عضو مؤتلفه اسلامی بود و ارتباط گسترده‌ای با بازاریان تهران داشت، در تعطیل کردن بازار مهره اصلی بود و نقش بسزایی در این زمینه ایفا کرد و در حرکت علما و مراجع از حوزه‌ها به سمت مراکز شهر‌ها و شهرستان‌ها نقش بسیار تأثیرگذاری داشت.

او در سالگرد قیام ۱۵ خرداد در تهران به همراه تعدادی از همراهان و همفکران خود تظاهراتی را ترتیب داد که در نهایت به دستگیری‌اش منجر شد؛ به همین دلیل او دو ماه را در زندان سپری کرد و تنها مدت کوتاهی پس از تبعید امام خمینی به ترکیه، برای تداوم مبارزه علیه رژیم شاه، شاخه نظامی جمعیت موتلفه اسلامی را از نو سازماندهی کرد. اولین نتیجه این تلاش، اعدام انقلابی حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت، بود که در فاصله اندکی از تبعید امام انجام می‌شد. در پی این ترور او دستگیر و به زندان منتقل شد. در زندان عراقی محکوم به اعدام شد، اما در اعتراض به حکم او حوزه علمیه قم تعطیل شد و طلاب قم در منزل مراجع تحصن برپا کردند.

در نتیجه این تلاش‌ها بود که حکم اعدام حاج مهدی عراقی به حکم ابد تخفیف پیدا کرد و به زندان قصر منتقل گردید. مهدی عراقی و یارانش را در زندان قصر به بند عمومی فرستاند، اما در پی اعتراض او و دوستانش، آن‌ها به بند زندانیان سیاسی منتقل شدند. عراقی مدتی از دوران حبس خود را نیز در زندان برازجان سپری کرد، اما در نهایت در بهمن سال ۱۳۵۴ بود که از زندان رژیم شاهنشاهی آزاد گردید. این آزادی در نتیجه تغییر مشی محمدرضا پهلوی در حکمرانی نبود، بلکه به تعبیر حبیب‌الله عسکراولادی، که یکی از چهره‌های شاخص جریان مؤتلفه بود، فشار آمریکا بر شاه بود که نتیجه داد. در واقع تحت تأثیر سیاست‌های دولت آمریکا بود که شاه فضای سیاسی را تا حدودی باز کرد.

با اوج گرفتن حوادث و جریانات انقلابی در سال ۱۳۵۷ عراقی برای مدیریت محل اسکان امام خمینی به فرانسه رفت. بدین‌ترتیب، او مدیر داخلی بیت امام شد و پس از آن برای سازماندهی تظاهرات در تاسوعا و عاشورای حسینی در سال ۱۳۵۷ به تهران آمد. حاج مهدی عراقی سپس به فرانسه بازگشت و همراه امام خمینی و در آن مسافرت تاریخی به ایران برگشت. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی سمت‌های مختلفی را در نهاد‌های حاکمیتی و عمومی بر عهده گرفت. مدتی به ریاست زندان قصر منصوب شد، سپس به ریاست شورای مرکزی بنیاد مستضعفین درآمد و با حفظ سمت برای مدتی سرپرستی روزنامه «کیهان» را بر عهده گرفت. مهدی عراقی در نهایت در شهریورماه ۱۳۵۸ توسط گروه فرقان به شهادت رسید. امام خمینی بر پیکر ایشان نماز خواند و در نهایت در مرقد حضرت معصومه (ع) به خاک سپرده شد.

انتهای پیام/ 361