به گزارش خبرنگار اخبار داخلی دفاع‌پرس، پس از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و پیدایش پنج کشور جدید در آسیای مرکزی، فصل جدیدی در روابط ایران با این کشور‌ها بوجود آمد.
موضوع روابط جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان همواره با اهمیت زیادی مطرح شده و این امر پیش از هر چیز به سبب پیوند‌های تاریخی، فرهنگی و زبانی موجود میان دو کشور و ذکر این حقیقت که تاجیکستان به عنوان تنها کشور فارسی‌زبان در آسیای مرکزی است که وضعیت متمایزی با سایر کشور‌های این منطقه دارد.
آسیای مرکزی ازجمله مناطقی است که از جایگاهی روزافزون در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی، برخوردار گشته و اکنون به عنوان یکی از مهمترین زیر سیستم‌های منطقه‌ای محسوب می‌شود. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، از یک سو بر پایه عوامل همگرایی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، از فرصت‌ها و زمینه‌های نفوذ و همکاری، برخوردار است و از طرف دیگر با توجه به عوامل واگرایی با چالش‌ها و تهدیداتی مواجه می‌باشد که بر‌آیند این امر، همواره در جهت‌گیری سیاست خارجی ایران در تاجیکستان تأثیرگذار بوده است. این مقاله ضمن شناسایی مهمترین عوامل همگرایی و واگرایی پیش‌روی سیاست خارجی ایران به ارزیابی کلی از خط مشی‌های اتخاذ شده در تاجیکستان می‌پردازد.
ایران از زمان به استقلال رسیدن تاجیکستان در تمامی حوزه‌ها نقش مؤثری در حمایت از تاجیکستان داشته است و این نقش میانجی گرایانه ایران در پایان دادن به درگیری‌ها و بحران داخلی در تاجیکستان روابط دو کشور را در پایان دهه هشتاد به اوج خود رساند. در این سال‌ها جمهوری اسلامی ایران با مشارکت در استراتژی توسعه ملی تاجیکستان در حوزه‌هایی نظیر تأمین استقلال انرژی، رهایی از بن‌بست ارتباطاتی و امنیت غذایی، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی داشته است.
یکی از مهمترین سرمایه‌گذاری‌ها، اجرای چند پروژه موفق ازجمله احداث نیروگاه برقابی و تونل انزاب (استقلال) است که امروزه از آن‌ها به‌عنوان نماد‌های همکاری دوجانبه ایران و تاجیکستان یاد می‌شود. اما آغازین سال‌های دهه نود، روابط تهران – دوشنبه با بروز سو ء تفاهم‌هایی در روابط سیاسی و فرهنگی به سردی گرائید و حتی موجب شد تا تاجیکستان از عمل به تعهدات مالی خود در پروژه سد و نیروگاه سنگ توده خودداری کرد.
با این‌حال با گذر زمان و تلاش برای دیپلماسی تنش‌زدای ایران در سال‌های اخیر، بار دیگر مقامات تهران و دوشنبه همکاری‌های دوجانبه را از سر گرفته‌اند.
خوشبختانه بعد از سفر رئیس‌جمهور به تاجیکستان و پیگیری که جمهوری اسلامی ایران بین ترکمنستان و تاجیکستان انجام داد روابط ترکمنستان و تاجیکستان بهبود پیدا کرد و در حال حاضر صادرات کالا از ایران به‌صورت مستقیم به کشور تاجیکستان فراهم‌شده است و به‌صورت مستقیم نیز قادر به واردات هستیم.
در سفر رئیس‌جمهور علاوه بر آنکه مشکل را با تاجیکستان حل کرد با نمایندگان کشور‌های دیگر آسیای میانه که در آنجا بودند، جلساتی را برگزار کردند که آن‌ها مؤثر بود و سپس به ترکمنستان رفتند و مسائل بین ما و آن‌ها شفاف شد و یکسری بدهی‌های ما به ترکمنستان بابت گاز داشتیم خوشبختانه پرداخت شد و امروز از همیشه برای مراودات راحت‌تر و فارغ‌تر از گذشته هستیم.
ایران در برهه‌هایی بعد از روسیه و چین رتبه سوم سرمایه‌گذاری در تاجیکستان را کسب کرده است. شمار زیادی از فعالان بخش خصوصی ایران در زمینه‌های کشاورزی، صنایع پایین و بالادستی و عمرانی در این کشور فعالیت می‌کنند.
سرمایه‌گذاری قابل‌توجه دولت ایران به‌ویژه در ساخت نیروگاه و تونل و ... حاکی از ظرفیت تاجیکستان برای تبدیل‌شدن به شریک بزرگ اقتصادی ایران در آسیای مرکزی است. از این رهگذر، تاجیکستان هم می‌تواند از طریق بنادر جنوبی ایران هم به منطقه ترانزیتی چابهار و هم به آب‌های آزاد دسترسی داشته باشد و این در حالی است که مسیر دسترسی ایران به اروپا از طریق تاجیکستان نیز فرصتی ایده آل برای ارتقای اقتصاد و تجارت ایران فراهم می‌کند.
صادرات میوه تاجیکستان به ایران هم می‌تواند یکی از زمینه‌های مناسب برای گسترش همکاری‌ها باشد. در خصوص صادرات آب و برق نیز با توجه به نیاز روزافزون ایران به این منابع، تهران و دوشنبه می‌توانند شریک تجاری پایداری برای هم باشند.
گزارش از امیر قشقایی
انتهای پیام/341
