به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، این روزها گزارشهای متعددی مربوط به حضور داعش در افغانستان در رسانهها مخابره میشود. حتی بعضی از منابع اعلام میکنند که برخی اعراب سلفی و برخی از اعضای القاعده مقیم افغانستان، به داعش پیوستهاند و پرچم داعش را در بعضی از ولایتهای افغانستان مثل ولایت «سر پل»، «ننگرهار»، «قندوز»، «غزنی» و «فراه» به اهتزاز در آوردهاند.
دولت مرکزی افغانستان مدتها بود که حضور داعش در این کشور را انکار میکرد، ولی با گسترش فعالیتهای تبلیغاتی این گروهک، بحث حضور این تروریستها در افغانستان جدی تر شد و وقتی حملات انتحاری و بمب گذاریها در کابل، پایتخت افغانستان افزایش یافت، ارتش افغانستان عملیات نظامی گستردهای را علیه گروهکهای تروریستی طالبان، القاعده و داعش شروع و عملا مباحث امنیتی را در پایتخت جدی تر کرد.
در همین رابطه با رضا عابدی گناباد، دانشجوی دکتری سیاست گذاری فرهنگی و پژوهشگر مسائل افغانستان به گفتوگوی تفصیلی نشستیم که متن این مصاحبه در ادامه از نظرتان میگذرد:
دفاع پرس: گزارشها حاکی از آن است که داعش به دنبال پیشروی در برخی از ولایتهای افغانستان است و توانسته است جای پای خود را به این کشور بازکند و تعدادی از اعضای ناراضی طالبان را به عضویت خود در آورد، به نظر شما واکنش دولت مرکزی افغانستان نسبت به این مسئله چگونه است؟
عابدی: دولت مرکزی افغانستان هر چند با القاعده مذاکراتی را پیگیری میکند ولی فعلا در شرایط عادی به طالبان، القاعده و جریان تکفیری سلفی داعش به عنوان تهدید نگاه میکند و عملیات نظامی گستردهای علیه تمامی این گروههکهای تکفیری آغاز کردهاست، هرچند بین این گروهکها تفاوتی قائل است اما دولت افغانستان به تمامی این گروهها به عنوان تهدید نگاه میکند و از داعش به خاطر ترس و خوفی که در سوریه و عراق ایجاد کرده، شاید نسبت به سایر گروهکها احساس خطر بیشتری میکند.
دولت افغانستان در ابتدای امر منکر حضور داعش در این کشور میشد اما وقتی دید که تحرکات زیادی از سوی داعش در این کشور صورت میگیرد، مجبور شد به صورت رسمی حضور این گروهک تروریستی را به صورت رسمی اعلام و با این جریان به مبارزه برخیزد.
** جریان طالبان و القاعده در افغانستان نگاه ملی دارند
دفاع پرس: طالبان و القاعده افغانستان چه فرقی با گروهک تروریستی داعش دارند؟
عابدی: جریان طالبان و القاعده در افغانستان نگاه و گرایشهای ملی گرایانه دارند. اما داعش چنین نگاهی ندارد. نگاه داعش مبتنی بر تشکیل خلافت اسلامی است. طالبان و القاعده نیز به دنبال تاسیس یک امارت اسلامی در محدوده افغانستان بودند اما نگاه داعش یک نگاه کلان است و به دنبال افقهای بلند مدت و تاسیس یک خلافت اسلامی در کل دنیا است.
انتقادی که به این گروهک تروریستی وارد است، این است که منظور از خلافت اسلامی که برای آنها الگو و نماد است و میخواهند بر اساس آن حکومت اسلامی را تشکیل دهند، کدام خلافت اسلامی است؟ آیا الگوی آنها امپراطوری عثمانی است؟ یا امپراطوری زمان امویان است و یا خلافتی شبیه امپراطوری بنی عباس است.
** آرمان و مدینه فاضله داعشیها خلافت بنی عباس است
لذا وقتی از بعضی از اعضای داعش که در سوریه، عراق و یمن اسیر میشوند، هنگام مصاحبه و بازجویی از آنها در خصوص آرمانها و مدینه فاضله آنها پرسیده میشد، ادعا میکنند که نماد آنها نه امپراطوری عثمانی و نه امویان بلکه نماد شان خلافت عباسیان است.
از سوی دیگر نیز وقتی مواضع داعش مورد بحث و بررسی قرار گرفته میشود، به این نتیجه رسیده میشود که آرمان و مدینه فاضله داعشیها همان خلافت بنی عباس است، یعنی وقتی میگویند خلافت اسلامی، در واقع میخواهند مدلی شکل بدهند که شبیه خلافت بنی عباس باشد.
وقتی داعش موصل را تصرف کرد، یعنی همان روزی اعلام موجودیت کردند و گفتمان خود را به جهانیان معرفی کردند، روز اول ماه مبارک رمضان بود. انتخاب این تاریخ و زمان نشان دهنده این است که پشت آن یک بحث ائدولوژیک است. روزی که اکثر مسلمانان به بحثهای دینی و اعتقادی توجه دارند، داعش از این فضای روانی استفاده کرد.
** حضور داعش در افغانستان هیچ خطری برای ایران ندارد
دفاع پرس: آیا حضور داعش در افغانستان میتواند خطری برای ایران ایجاد کند؟
عابدی: خیر، داعش در افغانستان نمیتواند برای ایران خطری ایجاد کند، شاید برای دستگاههای امنیتی کشورمان دغدغهای ایجاد کند. داعش در افغانستان نمیتوانند مانند عراق و سوریه مشکل ساز باشد، چون مردم افغانستان به شدت ملی گرا هستند. به نظر من توان داعش در آن حدی نیست که در رسانهها اطلاع رسانی میشود.
دفاع پرس: لطفا از شیوه عضو گیری داعش در افغانستان توضیح دهید؟
عابدی: فقر، بحران بیکاری و سرخوردگیهایی که در افغانستان وجود دارد زمینه را برای به عضویت در آمدن جوانان افغانستان به گروهک تروریستی داعش فراهم می کند. طالبان نیز میتواند از طریق مدارس دینی عضو گیری کند. رسانههای مجازی هم می تواند در عضو گیری داعش در افغانستان موثر باشد. مجموع این مباحث مطرحح شده زمینه ساز عضو گیری داعش را افغانستان را فراهم کرده است.
** ناتو ظاهرا مخالف حضور داعش در افغانستان است
دفاع پرس: واکنش نیروهای ناتو نسبت به حضور داعش در افغانستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
عابدی: نیروهای ناتو ظاهرا مخالف حضور داعش در این کشور هستند و یا حداقل خودشان را مخالف داعش نشان میدهند. ولی وقتی از رسانهها فعالیت آنها را رصد میکنیم، میبینیم که آنگونه که باید مخالف باشند، نیستند. متاسفانه در افغانستان مشکلی که وجود دارد این است که ارتش این کشور ضعیف است چون یکی از سیاستهای غلط آمریکاییها و غربیها این است که وقتی وارد یک کشوری میشوند در وهله اول ارتش آن کشو را تضعیف میکنند. در افغانستان با وجود اینکه آمریکاییها ادعا می کنند که به ارتش افغانستان تجهیزات دادهاندو آنها آموزش دادهاند. درست است به آنها آموزش دادهاند، تجهیزات دادهاند ولی به آنها امکانات پیشرفته ندادهاند. حامد کرزای بارها می گفت که آمریکا به ما هواپیما و هلی کوپتر نمی دهند که ما برویم از طریق طالبان را بمباران کنیم. نیروی هوایی افغانستان همیشه وابسته به ناتو است.
** ایجاد چند دستگی در تنظیمات طالبان بعد از ملا عمر
دفاع پرس: آینده مذاکرات صلحی که بین دولت مرکزی افغانستان و طالبان در جریان است را چگونه ارزیابی میکنید؟
عابدی: بعد از مرگ ملا عمر، ما در گروه طالبان شاهد چند دستگی هستیم. برخی از اعضای این جریان به این نتیجه رسیدهاند که باید در ساختار قدرت کشورشان مشارکت کنند، چرا که آنها دیگر نمیتوانند از راه نظامی دولت مرکزی را سرنگون کنند. لذا به دنبال این هستند که با دولت مرکزی افغانستان وارد مذاکره شده و بخشی از قدرت را بگیرند تا اینکه بتوانند بر مسائل فرهنگی و سیاسی تاثیر گذار باشند.
بخشی دیگر از این جریان نیز از روند صلح شانه خالی میکنند و همچنان نگاه سنتی طالبان را دارند و به دنبال عدم سازش با دولت مرکزی هستند تا امارات کوچک اسلامی را در افغانستان پیاده کنند. گروه دیگری از اعضای طالبان نیز نگاه تکفیری سلفی بیشتری دارند که به سمت داعش گرایش پیدا کردند.
** مذاکرات صلح فقط به نفع افغانستان نیست
دفاع پرس: مذاکرات صلح چه پیامدی برای کشورهای منطقه و یا حتی آمریکا و کشورهای غربی خواهد داشت؟
عابدی: در خصوص مذاکرات طالبان با دولت مرکزی افغانستان فقط این کشور ذی نفع نیست بلکه به نفع قدرتهای منطقه از جمله ایران، پاکستان، روسیه، آمریکا و حتی غربیها نیز است. به نظر من مذاکره دولت مرکزی با طالبان به نفع این سه جریان یعنی دولت مرکزی، قدرتهای منطقه و کشورهای اروپایی و آمریکا است. گرچه بین طرفین در خصوص طالبان اختلاف نظر است ولی طرفین به این نتیجه رسیدهاند که فرایند صلح در افغانستان بدون مشارکت تمامی گروهها امکان پذیر نیست از جمله بخشهای میانه رو طالبان که از جنگ و خونریزی خسته شده اند. طرفین بویژه خود دولت افغانستان در داخل کشور افغانستان نیازمند برقراری صلح هستند، چرا که اگر بتوانند در داخل کشور امنیت برقرار کنند سرمایه گذاران خارجی، کسب و کار و تجارت ایجاد خواهند کرد.
کاهش تنش و افزایش ضریب امنیتی در افغانستان باعث می شود که در کشور سرمایه گذاری خارجی، آبادانی و توسعه عمرانی افزایش پیدا کند و محبوبیت دولت و پیشرفت کشور رشد یابد. نبرد دولت مرکزی با طالبان خواه یا ناخواه بر اقتصاد کشور افغانستان تاثیر گذار است.
دولت افغانستان دنبال این است که هر چه سریعتر حداقل بتواند بخش هایی از طالبان را وارد فرایند صلح کند تا از این طریق بتواند انشقاقی که در طالبان بوجود آمده است را تشدید بخشد. یعنی از طریق سیاست دوگانه پاداش و سرکوب با جریانات تندرو که به جریان صلح پایبند نیستند با سلاح سرکوب کند و به جریان معتدل پاداش و پستی بدهد.
در بعد منطقهای هم به نفع ایران، چین و روسیه است. چون امنیت افغانستان برای آنها مهم است چرا که میتوانند امنیت مرزی خود را تامین کنند و جلوی ترانزیت مواد مخدر را بگیرند و کارهای اقتصادی و .. انجام دهند.
** هدف آمریکاییها از برقراری امنیت نسبی در افغانستان
آمریکاییها هم با وجود کارشکنیهایی که از سوی آنها صورت می گیرد، به نظر من با مسئله مذاکرات موافق هستند. گرچه شاید پشت پرده اهداف شومی داشته باشند ولی در کل به دنبال برقراری یک امنیت نسبی هستند. هرجند بعضیها معتقد هستند که عدم برقراری صلح به نفع آمریکاییها است چون آنها می توانند نیروی نظامی خودشان را در افغانستان نگه دارند و نفوذ بیشتری داشته باشند ولی به نظر من آمریکاییها از حضور در افغانستان خسته شده اند، توان مقابله ندارند، آنها هزینههای هنگفت مادی و معنوی بسیار سنگینی را در افغانستان داده اند.
لذا آنها هم به دنبال این هستند که تا پایان دولت اوباما نتیجهای از حضور در افغانستان به افکارعمومیاش اعلام کنند و بگوید که ما به افغانستان رفتیم و دولت مرکزی را سامان دادیم و مذاکراتی را ایجاد کردیم. آمریکایی دیگر حال جنگندین در افغانستان را ندارند، به نظر من آمریکاییها بیشتر به جای اینکه به دنبال حضور نظامی باشند، دنبال حضور سیاسی و فرهنگی هستند.
انتهای پیام/
