به گزارش خبرنگار اجتماعی دفاع‌پرس، در چهارمین نشست از مجموعه جلسات تخصصی «بانوی وطن» با عنوان «ورزشکار با وقار، ایرانی با افتخار» که به همت مؤسسه راوینو و با حضور «سحر دانشور» نویسنده و کارشناس حوزه زنان برگزار شد، بر لزوم حفظ هویت زنان در عرصه‌های ورزشی به ویژه عرصه‌های قهرمانی تأکید شد.
«سحر دانشور» نویسنده و کارشناس حوزه زنان در ابتدای چهارمین نشست تخصصی بانوی وطن به تحولات ایجاد شده در ورزش بانوان پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد و اظهار داشت: در عرصه ورزش حرفهای بانوان درعصر حاضر شرایط نسبت به گذشته متحول شده و می‌توانیم بگوییم که زن ایرانی یک هویت مستقل و حرفی برای گفتن دارد.
وی افزود: شاید در گذشته اخبار ورزش بانوان صرفا در آیتم کوتاه اخبار ورزشی خبر ساعت یک شبکه سه سیما محدود می‌شد. اینکه در تمام این سال‌ها وضعیت خیلی متفاوت شده، یک واقعیت است.
این کارشناس مسائل زنان ادامه داد: چند ماه قبل شاهد حضور تیم فوتسال بانوان در جام ملت‌های آسیا بودیم. این تیم برای اولین بار در مسابقات جام ملت‌های آسیا حضور یافته بود و تجربه چنین مسابقه‌ای را نداشت و طبیعتاً با مسائل مختلفی از جمله مشکلات، موانع، درگیری‌ها، حواشی و ... مواجه بود؛ ولی چیزی که من متوجه شدم، این بود که این تیم به تلاش، کار و ارتقاء بیشتر در حوزه‌ها و نکات فنی و تخصصی خودشان نیاز دارند؛ ولی روحیه جنگنده بودن در این تیم قابل مشاهده بود.
به عقیده وی این تیم عنصری به نام رویا داشت. یک رویای جمعی که «ورزش حرفهای» را با زن بودن پیوند زده بود. تنها چیزی که می‌تواند به تو آنقدر انگیزه بدهد که در آنجا اینگونه بجنگی فقط «رؤیا» است.
رؤیای دخترانه و افتخار ملی
دانشور اضافه کرد: تیم فوتسال بانوان به عنوان یک ورزش جمعی برای رؤیای خود جنگید. من اعتقاد دارم که ورزش بانوان در حال حاضر مخصوصاً در بخش ورزش‌های تیمی دارد تجلی رؤیای جمعی می‌شود.
به گفته وی رؤیا در زن‌ها فارغ از جنسیت باورپذیرتر از مردها است. وی ادامه داد: من می‌خواهم بگویم یک دختر از لحظه تولد تا زمانی که سیر تکامل را طی می‌کند رؤیا پردازی می‌کند و با رؤیایش زندگی می‌کند. این رؤیا در ورزشکاران در حد تعالی به تصویر کشیده می‌شود و نمود بیرونی دارد که در سایر زمینه‌ها کمتر این حس را تجربه می‌کنیم.
دانشور خاطرنشان کرد: در گذشته و پیش از انقلاب رؤیا در زنان در سطح فردی قابل مشاهده بود؛ اما اتفاقی در دایره انقلاب افتاد که باعث به وجود آمدن تعبیری به عنوان ما شد یک مای جمعی و یک رؤیای جمعی در زنان ایجاد کرد. اینجاست که به عنوان مثال همه ما برای فوتسال بانوان خوشحال می‌شویم. زیرا زنان بعد از انقلاب دچار دگرگونی فکری شدند و از سوی دیگر مفهومی اساسی به اسم کرامت مطرح شد.
وی بیان کرد: پیوند این دو باعث ایجاد حرکت جمعی شد. یعنی بعد از کنار رفتن «من» و پیدا شدن مفهومی تحت عنوان «ما»، رؤیای جمعی کلید می‌خورد تا مسیری را برای رسیدن به آرمان جمعی طی کنند. به همین خاطر است که آنها کوتاه نمی‌آیند و می‌جنگند.
دانشور تصریح کرد: در واقع رؤیای فردی زنان به واسطه انقلاب اسلامی به یک رؤیای جمعی حیرت‌انگیز تبدیل شد که عینی‌ترین نمودش را در ورزش جمعی بانوان می‌بینیم.
به باور وی امروزه در حوزه هویت زنان در سراسر ایران اسلامی شاهد درخشش بانوان در تمام عرصه‌ها هستیم؛ اما این اتفاق در بسیاری از موارد مختص به بانوان ساکن کلانشهر‌ها است که تجمع امکانات را دارند؛ اما وقتی به تیم‌های بزرگ ورزشی می‌رسیم، نام شهرستان‌هایی به میان می‌آید که شاید تا پیش از این نامشان به گوشمان هم نخورده باشد.
تکثر بومی کمرنگ
این پژوهشگر مطالعات زنان در بخش دیگری از سخنان خود به نقش زن در خانواده تاکید و اظهار کرد: قهرمان مدال‌آوری که در یک رده قرار می‌گیرد، همان مادری است که از فرزندش نگهداری می‌کند و هویت زن ایرانی را نشان می‌دهد و این به فرهنگ، جغرافیا و شیوه زندگی متکثر در کشور ما بازمی‌گردد. مسئله مهم، میزان توجه ما به برساخت‌ها است که تا چه اندازه به تکثر بومی زنان در جامعه پرداخته‌ایم. اگر بخواهیم تعارف‌ها را کنار بگذاریم، این مسئله خیلی مورد توجه نبوده است؛ یعنی همواره شاهد یکپارچگی هستیم که البته مورد انتقاد جدی است.
وی گفت: به عنوان مثال در پارالمپیک می‌بینید زن‌هایی هستند که اساسا مرکزنشین نیستند و اتفاقا در مناطق محروم بودند و بعد تلاش آنها را می‌بینید که چقدر ایستادگی کردند تا به جایگاه کنونی دست یافتند. به عنوان کسی که در این فضا تنفس می‌کند اگر بخواهید بازنمایی درستی داشته باشید باید دوربین را بردارید و برای تهیه مستند به سراغ این دست ورزشکاران بروید.
دانشور تصریح کرد: اتفاقاً چند وقت پیش دیدم که یکی از بازیکنان تیم ذوب آهن اصفهان بین دو بازی به فرزندش شیر داده بود و می‌گفت باید خودم این کار را انجام بدهم و فرزندش را در کنار زمین نگه داشته بودند؛ من داشتم تصویرسازی می‌کردم که چقدر حیف که این مادر را کم نشان دادیم و به دختر نوجوان و جوان خود او را به عنوان هویت زن معرفی کردیم. این اصالت انسان و رابطه یک زن است که کار و ورزش حرفهای می‌کند و در کنارش زندگیش متوقف نشده است.
وی تصریح کرد: در حال حاضر نگرانی موجود بین جامعه ورزشی برای ورزش قهرمانی و حرفهای این برساخت ذهنی است که اگر مادری را تجربه کنی، ورزش حرفهای تو به خطر می‌افتد. این موضوع در رسانه‌ها هم بازتاب داشته است؛ به طور مثال من می‌دیدم که در مینی‌سریالی که از شبکه دو پخش می‌شد، به این پرداختند که یک خانم قهرمان ملی متوجه شده بود که باردار است و می‌ترسید که این را به تیم ملی انتقال بدهد یا نه. این کار رسانه است که بچه‌های ما بدانند قهرمانی با هویت زنانه قابل جمع است.
عرق سرد بر پیشانی ورزش زنان
دانشور همچنین اضافه کرد: از طرف دیگر خوب است زندگی و روابط خانوادگی سالم هنرمندان و ورزشکاران که توجه افکار عمومی روی آنها بیشتر است برجسته سازی رسانه‌ای شود.
وی افزود: مثلا می‌بینیم همراهی‌ها و حمایت‌های خانوادگی آنها نادیده گرفته و کمرنگ می‌شود در مقابل قسمت‌هایی از زندگی آنها از سوی برخی رسانه‌ها پررنگ می‌شود و تبدیل به آسیبی می‌شود که برای رفع آن باید تبلیغ کنیم.
این کارشناس حوزه زنان ادامه داد: در حالی که تبلیغ نشان دادن بی‌واسطه و روتوش، چیزی است که وجود دارد. اگر این را خوب بازنمایی کنیم، نقاط نزاع آفرینی که در تقاطع با برخی مسائل دیگر هست رفع می‌شود. مثل مساله اجازه خروج همسر که فیلم عرق سرد نمود ناجوانمردانه‌ای از آن ارائه کرد.
وی بیان کرد: برای پرداختن به چنین مسائلی فیلم‌ساز و اهل رسانه باید دوربین خود را جای درست بگذارد. قطعا کسی که از پنجره به حرکت یک کاروان نگاه می‌کند با کسی که از پشت بام به آن نگاه می‌کند دید متفاوت‌تری دارد. ما باید وسعت دید و قدرت تحلیل بیشتری به مخاطب بدهیم و این روند به مرور به سیاست‌گذاری صحیح و کنترل و مدیریت نقاط نزاع آفرین از سوی مسئولین منجر می‌شود.
دانشور ادامه داد: نباید در زمینی بازی کنیم که دیگران می‌سازند و ما را به زور در آن وارد می‌کنند. در مقطعی با همین موضوعات چالش برانگیز حوزه زنان مثل اجازه خروج و حضانت فرزندان تقاطع‌هایی بوجود می‌آید و در پی آن مفهومی برساخت می‌شود که در نهایت به تولید یک فیلم و اثر هنری منجر می‌شود و این آثار هنری به مرور باور‌های جمعی را شکل می‌دهند و تثبیت می‌کنند؛ بنابراین وقتی اصحاب رسانه به زمین گسترده حوزه ورزش زنان بی‌توجه باشد چه در حوزه نظریه پردازی چه در حوزه بازنمایی و برجسته سازی طبیعی است که به یکباره یک خبر استثنا در فلان تقاطع و موضوع تبدیل به عرق سرد می‌شود و خانم علیدوستی در کن گفت‌وگو و در اظهارات شازی بیان کند که ما سال‌هاست شنا نداریم. حرفهای من به معنای این نیست که مشکل نداریم. اما به معنای این است که توجه کنیم به چه چیزی ضریب می‌دهیم.
دانشور خاطرنشان کرد: تیم ملی فوتسال بانوان ما با همه مشکلات، موانع، سختی‌ها و کارشکنی‌ها به مسابقات آسیایی می‌رود و نتیجه خوبی می‌گیرد. یا تیم تکواندو قهرمان می‌شود. یا در پارالمپیک نتایج چشمگیر می‌گیرد. بعد یک چهره یا اثر هنری مروج و زبان گفتمانی می‌شود و یا به آن ضریب می‌دهد که خلاف وضع موجود است.
حالا چرا این گفتمان پررنگ می‌شود. چون زبان گویای اینجا بسته و ناتوان است و نتوانسته است درست به آن بپردازد. دقیقا در همان مقطعی که رشته‌های دیگر در حال مدال‌آوری هستند را نادیده می‌گیرند و طرف در جای دیگری می‌گوید ما سال‌هاست شنا نداریم.
به گفته وی تاکنون خانم‌ها در بخش‌های مختلف معرف خیلی خوبی برای جامعه ما بودند. از جمله بانوان پزشک ما در عرصه‌های بین‌المللی حضور فعال دارند. مثلا خانمی در یزد در یکی از رشته‌های پزشکی تخصص دارد، در عین حال که مادر پنج فرزند هم هست. یکی از شرکت‌های خارجی از ایشان به همراه خانواده دعوت کرده که برای راه اندازی کارخانه دارویی با هزینه آن شرکت به آن کشور برود. اما ایشان گفته من در یزد این کار را انجام می‌دهم و اگر می‌خواهید از تخصص من استفاده کنید، سرمایه‌تان را به یزد بیاورید.
پژوهشگر مطالعات زنان بر لزوم توجه به پوشش زنان ورزشکار تاکید و بیان کرد: دور افتخار بانوان ورزشکار ما با حجاب و با پرچم سه‌رنگ کشور علاوه بر اینکه حس غرور به ایرانی‌ها می‌دهد، هویت زن ایرانی را به جهان نشان می‌دهد؛ بنابراین باید روی طراحی و جنس پوشش آنها دقت شود که حتما ایرانی و اسلامی باشد.
وی افزود: بانوان ورزشکار ما در عرصه‌های بین‌المللی نماینده و برند فرهنگ ایرانی هستند. حضور یک ورزشکار زن در عرصه‌های بین‌المللی با اعزام او تمام نمی‌شود. گروهی در داخل و گروهی همراه او باید تبیین اهداف و برنامه‌های این حضور را به عهده بگیرند و در این بین نقش رسانه‌ها و اصحاب فکر و اندیشه بسیار پررنگ است.
دانشور ادامه داد: مرحوم حمیدرضا صدر نمونه خوبی از رویکرد جامعه شناسانه و متفاوت به فوتبال بود. در عرصه جهانی هم شاهدیم مواجهه با فوتبال فقط ورزشی نیست بلکه مواجهه با یک امر فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است. یعنی ورزش سویه‌های دیگری هم پیدا کرده است. اما در ورزش ما به خصوص ورزش بانوان هیچ اتاق فکری برای بهره‌برداری از این سویه‌های جدید نیست.
وی گفت: در هر تیم ورزش مربی بدنسازی، تراپیست و انواع مشاور داریم، اما یک کارشناس فرهنگی نیست که به تیم کمک کند تا هویت ما را هر چه بهتر نمایندگی کند.
حمایت رهبری از حضور زنان در عرصه‌های ورزشی
دانشور تصریح کرد: اغلب دعوا‌ها سر ورزش قهرمانی حداقل در ورزش قهرمانی زنان، در نقاط مختلف فرهنگی، اجتماعی و فقهی است. در صورتی که ما تاکنون نتوانسته‌ایم در این نقاط گفت‌وگوی نظری راه بیندازیم. وقتی رهبری از حضور زنان با حجاب در عرصه بین‌المللی ورزش حمایت و آنها را نماینده ایران معرفی می‌کنند، یعنی از حضور زنان در بالاترین سطوح ورزشی حمایت می‌کنند. البته نظر ایشان موافقان و مخالفانی دارد. اما ما هرگز سعی نکرده‌ایم این بحث را تئوریزه و گفتمان‌سازی کنیم.
به باور این کارشناس مسائل زنان مولفه‌های نمایندگی یک ورزشکار در عرصه‌های جهانی را باید تبیین کنیم و به جوانان و نوجوانان و سایر ورزشکاران اعم از زن و مرد نشان دهیم. در حالی که امروزه ما ورزشکار را خام می‌فرستیم و خام برمی‌گردانیم.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر بانوان ورزشکار ما با انواع و اقسام مسائل و مشکلات به موفقیت می‌رسند و این می‌تواند برای نسل جوان امیدآفرین باشد. مثلا دختر خوزستانی که در پارالمپیک مدال طلا آورده بود، واقعا برای جا بجا شدن در سفر و فرآیند پرواز دچار مشکل بود. علاوه بر این من شاهد بودم که در محل زندگی هم شرایط سختی داشت و با محرومیت‌هایی مواجه بود. با این حال می‌بینیم با تلاش و امید قله بزرگ ورزش جهانی را فتح می‌کند.
موازنه عدالت در ورزش
دانشور تاکید کرد: در عین حال باید حواسمان به آسیب‌های این قهرمانی نیز باشد. یکی غرور است که به دنبال محبوبیت و معروفیت در جامعه پیش می‌آید. این مساله از یک سو فردی و شخصی است و نیاز به مراقبت‌های اخلاقی دارد.
وی بیان کرد: علاوه بر این سیاستگذار فرهنگی و رسانه‌ای هم می‌تواند در فضای معرفی این فرد جوری عمل کند که کمترین آسیب متوجه دستاورد‌های وی شود.
دانشور اضافه کرد: به طور مثال در فوتبال به ویژه فوتبال آقایان دستمزد‌های نجومی عجیب و غریب و حیرت‌آور دیده می‌شود که به فوتبالیست‌های خانم یا ورزشکاران سایر رشته‌ها داده نمی‌شود. این بی‌عدالتی بخشی از آن فضای آسیب‌زا را سبب می‌شود. وقتی بیش از اندازه به یک نفر توجه می‌کنید، یا او را در عرصه‌های اجتماعی سوگلی می‌کنید، اتمسفری خلق می‌کنید که عملاً خیلی‌ها را به این سمت سوق می‌دهید که زیر عناصر هویتی خودشان بزنند. به خصوص که همزمان با این رسیدگی افراطی به یک رشته ورزشی خاص، سایر ورزشکاران در رشته‌های دیگر زیر فشار باشند و با مضیقه رو به رو شوند.
به اعتقاد این کارشناس زنان برآورد تبعات هویتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این برخورد‌ها با سیاستگذار است. سیاستگذار باید بداند این ورزشکار روی بافت جامعه تاثیر می‌گذارد. پس باید به گونه‌ای از یک ورزشکار در رسانه‌ها تجلیل شود که موازنه رفتاری او به هم نخورد و پیرامون خود را متاثر نکند.
وی تصریح کرد: مدیریت هم به معنای مدیریت سلبی نیست. چون این اواخر حواشی ورزشی زیاد بوده، ممکن است فکر کنیم که مدیریت یعنی حذف فلانی یا فلانی. نه این‌ها نیست. بحث این است که اتمسفری که می‌سازیم متعادل نیست و باید برای تعالی و تعادل آن برنامه ریزی کنیم.
زن را از خانواد جدا نکنیم
دانشور ادامه داد: در ورزش بانوان باید به هویت ذات زنانه بیشتر توجه کنیم. بخش مهم و پررنگ زندگی بانوان تشکیل خانواده و فرزندآوری است. در واقع نیاز عاطفی و تأمین آن در دایره خانواده است و نباید این دو را از هم جدا کنیم. فقط هم در حوزه ورزش هویت زنانه از ورزش بانوان جدا نشده، در بسیاری از ساحت‌ها این اتفاق افتاده است.
وی افزود: نباید نقش مادری و همسری زن را از فعالیت‌های او در عرصه‌های مختلف اجتماعی از جمله ورزش جدا کنیم. خیلی غلط در ذهن خانم‌ها جا انداخته‌ایم که اگر می‌خوای موفق باشی و بدرخشی باید هویت خود را نادیده بگیری وگرنه متوقف نمی‌شوی.
این پژوهشگر مطالعات اذعان کرد: در ورزش حرفهای باید به سمتی برویم که دختر ورزشکار ما حق و امکان تجربه یک زندگی خوب زنانه را هم داشته باشد. باید این بخش را آنقدر پررنگ کنیم که این ساحت‌ها از هم جدا نشوند. مقام معظم رهبری تعبیر خیلی خوبی داشتند که زن را از خانواده جدا نکنیم.
وی یادآورد شد: یک زن تا یک سنی می‌تواند راحت به بعضی از دنیا‌ها مثل مادری ورود کند. اگر فرصت را از دست بدهد، ممکن است دچار چالش شود. البته منظورم این نیست که همه حتماً مادری را تجربه کنند یا نکنند. اما باید فرصت و امکان ایفای نقش مادری و همسری هم برای بانوان ورزشکار فراهم باشد. در حال حاضر این امکان بسیار کمرنگ است.
دانشور گفت: یک مادر قهرمان ملی یعنی زنی قدرتمند که توانسته در تمام ساحت‌های زندگی تعادل برقرار کند و سیستم هم در این مسیر به او کمک کرده است.
وی در ادامه بر تاثیر ورزش در زندگی زنان اشاره و اظهار کرد: از سوی دیگر؛ اگر زن پرانرژی باشد، خانواده هم پرانرژی‌تر است. این یک رابطه مستقیم است. اساس آن هم این جمله است که می‌گوید: «عقل سالم، در بدن سالم است.»
به گفته این کارشناس زنان به طور کلی ورزش باعث افزایش اعتماد به نفس و در نتیجه ارتقای قدرت تصمیم‌گیری و تخلیه استرس در زنان می‌شود.
وی تاکید کرد: همچنین ساحت تخصصی ورزش جان دیگری به ذات و هویت زنانه می‌دهد و کمک به رشد اجتماعی ما می‌کند. در این زمینه خانم‌های قهرمان می‌توانند رهبران خوبی برای این ایده‌ها باشند.
انتهای پیام/ 118
