به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، چهل و چهار سال از ربوده شدن امام موسی صدر می‌گذرد. او که متولد ۱۳۰۷ در قم و از عالمان و اندیشمندان شیعه است، در سال ۱۳۳۸ با هدف رسیدگی به وضعیت شیعیان لبنان به این کشور رفت. امام موسی صدر انسجام شیعیان را در کنار وحدت و گفت‌وگو با دیگر طوایف لبنان از جمله مسیحیان پیگیری می‌کرد؛ به همین دلیل او را پرچمدار همزیستی مسالمت آمیز بین پیروان ادیان و مذاهب مختلف در لبنان و نیز معمار مقاومت اسلامی در این کشور علیه اشغالگری رژیم صهیونیستی می‌دانند.
امام موسی صدر در ۹ شهریور ۱۳۵۷، طی سفری رسمی به لیبی به دعوت «معمر قذافی» رهبر پیشین این کشور، ناپدید شد و تاکنون سرنوشت او روشن نشده است.
ما در چهل و چهارمین سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر هستیم، آیا شما از نزدیک ایشان رو می‌شناختید یا به خاطر دارید؟
میشل موسی: من شخصاً ایشان رو نمی‌شناختم، اما درباره او زیاد شنیدم، از کسانی که او را از نزدیک می‌شناختند و برای مدت زیادی با او زندگی کردند. از مردم عادی و همچنین از روحانیون مسیحی و مسلمان درباره او شنیدم و همه می‌دانند که او در دوره‌ای که زندگی می‌کرد، یک تحول تاریخی در عرصه سیاسی و اجتماعی ایجاد کرد، اما متاسفانه من با ایشان همنشین نبودم.
اگر بخواهیم کمی درباره امام موسی صدر صحبت کنیم، چه میتوانیم بگوییم؟ از لحاظ تاریخی بفرمایید که برای ساکنین جنوب لبنان به طور خاص و مردم لبنان به طور کلی ایشان چه معنایی دارند؟
میشل موسی: یکی از مهمترین ویژگی‌های امام موسی صدر و کاری که ایشان انجام دادند نوآوری در دو حوزه سیاسی و اجتماعی و توجه بسیار زیاد به مسائل و مشکلات مردم بود. همچنین مفهوم عدالت اجتماعی که ایشان در پی آن بودند تا گروه و طیفی در لبنان نباشد که احساس کند مورد ظلم و تبعیض قرار گرفته و این کار را با حضورش، فعالیت‌های سیاسی اش و با اختیاراتی که به عنوان یک شهروند داشت دنبال می‌کرد. ایشان همه این موضوعات را در نظر گرفت و فعالیت خود را شفاف و روشن با تکیه بر این موضوعات آغاز کرد و بالاخره اینکه ایشان توانست، ساختار و ترکیب جامعه لبنان را به خوبی درک کند و بفهمد و توانست همه این موضوعات و مسائل را در سطح ملی و همه فراگیر به هم ارتباط دهد، با همه گروه‌ها و طیف‌ها و طوایف در تمام سطوح برای عملی خواستن مواردی که به آن اشاره شد ارتباط بگیرد، به همین دلیل حرکت ایشان به طور کلی برای پیشرفت و رشد کشور بود، اما متاسفانه ایشان ربوده شدند.
توصیفی که به کار بردید، خوشایند بود. از واژه «نوآوری و رشد و پیشرفت» استفاده کردید، این واژه در مفهوم کلی سیاسی و اجتماعی آن شاید بار زیادی به همراه داشته باشد، به نظر شما دلیل ربوده شدن امام موسی صدر چیست و چه اهدافی می‌تواند در پس آن باشد؟
میشل موسی: در خصوص این موضوع حرف و حدیث‌های بسیاری هست و به همین ترتیب همین حرف و حدیث‌ها در پرونده تحقیق و اینکه واقعا چه اتفاقی رخ داده وجود دارد. اما آن چیزی که واضح و آشکار است این است که حرکتی که امام موسی صدر آغاز کرد، بعضی از طیف‌ها و گروه‌ها را خشمگین و عصبی کرد، چون ایشان در چارچوب جنگ داخلی لبنان و دامن زدن به اختلافات طوایف و گروه‌های لبنانی و دامن زدن به اختلافات و مشکلات عمل نمی‌کرد، بلکه فعالیت‌های ایشان بر ایجاد شرایطی که از بار مشکلات مردم و تبعات جنگ داخلی بکاهد، متمرکز بود.
این موضوع مربوط به رخداد‌ها و حوادث داخلی بود، در بعد خارجی از جمله در سطح کشور‌های عربی و ... هم همین منطق و وضعیت رخ داد؟
میشل موسی: بله همین طور است. در این شک نیست که بین سیاست‌های داخلی و سیاست‌های خارجی لبنان به خصوص در آن دوره ارتباط وجود داشت و دارد، به خصوص در آن دوره جنگ که همه طرف‌ها در میدان حضور داشتند، طوری که گفته می‌شد، جنگ طرف‌ها و گروه‌های مختلف از جمله طرف‌های خارجی است، بالطبع بودند طرف‌های خارجی که از این انقلاب بزرگی که در لبنان ایجاد شده بود، زیان می‌دیدند. از دید آن‌ها وی نباید دست به این خیزش و انقلاب می‌زد، چون به طایفه شیعیان نقش می‌داد و باعث می‌شد، احساس ظلم و تبعیض نکنند و احساس کنند، عدالت اجتماعی در کشور برقرار است. از جهت دیگر، آشکار است که هدف از ربودن امام موسی صدر طولانی کردن جنگ داخلی در لبنان بود که در عمل هم چنین شد. شکل و نوع جنگ تغییر می‌کرد، چون این چنین خواسته شده بود که این جنگ طولانی شود تا به اهداف خاص مورد نظر برسد به این جهت که اهداف این جنگ در خارج مشخص شده بود و در این بین آشکار بود که این مردم لبنان هستند که قربانی تمام گروه‌ها و طیف‌ها در این جنگ می‌شوند.
گفتید که شخصا با امام موسی صدر ارتباط نداشتید، اما چهل سالی را که سپری کردید، چیز‌هایی را به یاد می‌آورید. ممکن است در این باره برای ما بگویید، به ویژه وقتی ایشان از ایران به لبنان آمدند و تصمیم گرفتند، در نزدیکی شما در شهر صور زندگی کنند؟
میشل موسی: ببیند در عمل هرکس که امام موسی صدر را می‌شناخت و نامش را شنیده بود، همچنین کسانی که با وی زندگی کرده و نشست و برخاست داشتند و به او نزدیک بودند یا او را دیده بودند و شاهد راه و خط مشی او بودند، اذعان می‌کنند که وی، انسانی مردم دوست است و با مردم انسان دوستانه تعامل و برخورد داشت. تعامل وی با مردم بعد طایفه‌ای یا از روی دیدگاه و نگرش سیاسی آن‌ها نبود. مثلا در صور وی روی زندگی مسالمت آمیز همه طوایف و گروه‌ها از جمله مسیحیان و مسلمانان تاکید داشت و تلاش می‌کرد آن را تقویت کند و در این بین اگر مشکل یا اختلافی بین آن‌ها رخ می‌داد او شخصا و مستیقما برای حل آن وارد عمل می‌شد. او شخصا بین هوادارانش حاضر می‌شد و به آن‌ها شیوه‌ی تعامل برای حل مشکل را گوشزد می‌کرد، اینکه همه شهروند این کشور هستیم و همه با هم برابر و برادر هستیم، این انعطاف و سعه‌ی صدری که در گفتمان امام موسی صدر در قبال همه طوایف و گروه‌ها از جمله طایفه مسیحی وجود داشت، باعث ربوده شدن وی شد. امام موسی صدر سمبل همزیستی مسالمت آمیز در لبنان بود، وی وقتی در کلیسای «الکبوشی» بیروت صحبت کرد که در آن شرایط درگیری‌های طایفه‌ای لبنان مورد توجه قرار گرفت و یکی از مهمترین ویژگی‌های شخصیتی وی هم بود، این بود که سخنرانیش بر بیان این امر متمرکز شد که بگوید، همه ما برادر هستیم و به عنوان شهروند در این کشور زندگی می‌کنیم. افزون بر آن وی پرچمدار عدالت اجتماعی و حقوق اساسی و معیشتی مردم بود. این خط مشی جدید که حقوق مردم را که صاحبان آن هستند، در چارچوب عدالت اجتماعی و همبستگی و وحدت ملی می‌دهد، آن هم از طریق وجود دولتی که ضامن این حقوق باشد، همه و همه موضوعات و مقولات جدیدی در عرصه سیاسی لبنان بودند و همه این‌ها باعث شد تا مردم دور وی گرد آیند و به این ترتیب بود که طرح ایشان درست است که از صور آغاز شد، اما بزرگ و بزرگتر شد تا آنجا که همه‌ی لبنان را فراگرفت.
شما مدت زیادی رو در زمینه پارلمانی همچنین به عنوان یکی از اعضای فراکسیون رشد و آزادی فعالیت داشتید و بالطبع ارتباطاتی با «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان هم دارید، در طول این مدت از رابطه آقای بری با امام موسی صدر چه می‌دانید، آیا از آقای بری درباره امام موسی صدر چیزی شنیده اید؟
میشل موسی: آقای بری به اینکه شاگرد امام موسی صدر بوده افتخار می‌کند و اینکه او به نوعی ادامه دهنده راه امام موسی صدر است. بالطبع این موضوع با توجه به شرایط عمومی حاکم بر کشور و محدودیت‌ها و الزامات کار سیاسی است که دارای چارچوب‌ها و قواعد خاص خویش است. به طورکلی آقای بری فارغ التحصیل همین مکتب است. وی بسیار پیگیر روشن شدن وضعیت امام موسی صدر هستند و توجه بسیاری به اطلاع یافتن از سرنوست وی دارد و در این زمینه من شاهد بودم که تلاش‌های بسیاری را به هر طریق انجام داد تا از حقیقت امر ربوده شدن امام موسی صدر اطلاع پیدا کند و همچنان هم روی پیگیری این موضوع تاکید دارند و در همه ابعاد چه بعد سیاسی چه طایفه‌ای و ملی پیگیر این موضوع بوده و هستند.
کمی قبل به موضوع همزیستی مسالمت آمیز اشاره داشتیم که پایه گذار آن امام موسی صدر در لبنان بودند و آغاز آن از منطقه صور و سواحل و بندر صور بود. معادله‌ای که امام موسی صدر پایه گذار آن بود، چقدر لبنان به آن نیاز داشت و اینکه آیا نمونه‌ها یا سخنانی مشابهی درباره این اقدام امام موسی صدر یا پایه گذاری فرهنگ همزیستی مسالمت آمیز دارید که از آن برای ما بگویید؟
میشل موسی: ببینید درست است که سال‌ها از این موضوع گذشته، اما شخصیت امام موسی صدر که بنیانگذار این مقوله بود را به خوبی می‌شناسم و می‌دانم که در این باره چه گفته می‌شود. این وضعیت نشات یافته از شخصیتی نیک سرشت بوده که در صور شروع آن بوده و ایشان آمدند که تا به مردم یاد دهند، هر گروه چه تعاملی با گروه دیگر و با هر شرایط و محیط داشته باشد. او به تمام کسانی که اطرافش بودند و از صور یا شهر‌های پیرامون یا هر نقطه از کشور نزدیکش می‌آمدند، یک چیز را می‌گفت، اینکه ما شهروندان یک کشور، یک منطق، یک گفتمان و یک زندگی هستیم، لذا نباید بین ما تفاوت و اختلافی باشد. او با این منطق با این گفتمان دارد به ما می‌گوید که باید چگونه رفتار کنیم، چه تعاملی در مناطقی داشته باشیم که زندگی می‌کنیم، در این تردید نیست که موضوع همزیستی مسالمت آمیزی که ایشان مطرح می‌کردند، موضوع قابل فهمی بود.
تا آن زمان که امام موسی صدر این موضوع را مطرح و ایجاد کند، در لبنان چنین چیزی وجود نداشت اگر هم بود، اندک بود، به حدی که قابل لمس نبود، ایشان به این موضوع گستره و عمق بخشیدند و همزیستی مسالمت آمیز بین مسلمانان و مسیحیان و حتی مناطق مختلف با هم را مطرح کردند، درست است؟
میشل موسی: با وجود اینکه همه گروه‌ها و طوایف لبنان در حوزه سیاسی به دنبال طایفه گرایی بودند، اما امام موسی صدر و همچنین بعد از ایشان آقای نبیه بری که خود شاهد کار‌های ایشان در این خصوص بودم، روی این موضوع تاکید بسیار داشته و دارند. اینکه همیشه این همزیستی مسالمت آمیز، این طرح در صحنه و میدان حضور داشته باشد و مهمترین اصل در کشوری باشد که در آن طوایف مختلف زندگی می‌کنند. در این شرایط باید صبغه و هویت لبنانی حفظ شود که شالوده و پایه و اساس این کشور و مردم آن است. در نتیجه اینکه در این تردید نیست که نیاز به کسی داشتیم که این گفتمان را پایه گذاری کند، در چنین کشوری ربودن فردی مانند امام موسی صدر قابل درک است، چون اگر بود و می‌ماند، بی شک از تاثیرات جنگ می‌کاست و حتی مدت آن را کوتاه می‌کرد و حتی روی دوره پس از جنگ نیز تاثیرگذار بود. چون پایه‌های زندگی مسالمت آمیزی را که خود ریخته بود، مستحکم‌تر می‌کرد.
برای مدتی شما مسئول و پیگیر این پرونده در رم بودید و عضو کمیته‌ای بودید که برای اصلاح در روند تحقیق در پرونده به رم رفتید و هدف اصلی از این دیدار هم اصلاح روند تحقیقات بود که در آن زمان این حرف پیچیده بود که امام موسی صدر لیبی را به قصد رم ترک کرده و در آنجا به همراه یکی از دوستانش به شهادت رسیده است. در روند تحقیقات چه اتفاقاتی رخ داد و چه چیز باعث شد تا این پرونده را واگذار کنید؟
میشل موسی: طی سفر به رم مشکلات یا به عبارت بهتر اشتباه بزرگی رخ داد، به این معنی که افرادی که لیبی را به قصد رم ترک کردند و این بنابر حکم صادره از سوی دادگاه‌های لیبی بوده، در حالی که چنین نبوده، این صحبت اصلا درست نیست، اما شرایط سیاسی لیبی و روابط بین المللی و بین کشور‌ها باعث شد روند پرونده امام موسی صدر به این سمت سوق پیدا کند که هدف از آن متوقف کردن روند تحقیقات در این پرونده به طور کامل است و اینکه گفته شود، کار به اینجا رسیده و تمام شده است، به همین دلیل لازم بود، بازنگری‌هایی صورت گیرد تا بخش‌هایی از روند شکل گرفته اصلاح شود، به همین منظور نشست‌هایی را هیات لبنانی برگزار کرد که افراد مختلفی از جمله چندین وکیل و اعضای خانواده امام موسی صدر در آن عضویت داشتند و همچنین من که در آن افتخار عضویت داشتم، هدف ما رفتن و برگزاری نشست با مسئولان این پرونده و قضیه در رم بود.
می‌شود لطفا دقیق بفرمایید در آن نشست‌ها و دیدار‌ها چه گذشت؟
میشل موسی: دیدگاه‌های خودمان را درباره این پرونده بیان کردیم و توضیح دادیم و اسناد و مدارکی که در این زمینه داشتیم و صحت ادعا‌های ما را ثابت می‌کرد، ارائه دادیم که در این زمینه حق را به ما دادند، اما در این مدت تغییراتی در دیدگاه‌ها حاصل شد.
یعنی به این نتیجه رسیدید که امام موسی صدر از لیبی خارج نشده است؟
میشل موسی: بله به این نتیجه رسیدیم که ایشان از لیبی خارج نشده، اینکه دعوتی وجود داشته و امام موسی صدر با همراهشون از لیبی خارج شدند، خیر چنین چیزی نبوده است.
برخی می‌گویند امام موسی صدر بدون عمامه سوار هواپیما می‌شوند. نظر شما چیست؟
میشل موسی: این‌ها همه تحریفات در ماجرا هستند و آشکار است که در این قضیه دخالت‌های سیاسی یک یا چند کشور و بین المللی برای پنهان کردن حقایق امر وجود دارد، چون ما آنچه از مستندات را در اختیار داشتیم و داستان واقعی و حقیقی را ارائه دادیم.
بعد از پیگیری‌هایی که انجام دادید، از آن زمان تا به آلان چه تحولات و اتفاقاتی در این پرونده رخ داده است؟
میشل موسی: این موضوع باید در لیبی دنبال می‌شد، به ویژه بعد از آنکه حکومت در لیبی تغییر کرد و می‌بایست دولت این کشور مستندات و دلایلی که در خصوص این پرونده داشت را ارائه می‌کرد.
به نظر شما چه طرفی یا کسی از عدم افشای حقیقت این پرونده سود می‌کند، این درحالی است که نمی‌توان نقش غرب در این قضیه را نادیده گرفت.
میشل موسی: تا الان کسی نبوده که تمام اطلاعات در این خصوص را داشته باشد تا بتواند آن را ارائه دهد. اما امروز آشکار است، طرفی که از برملا شدن حقیقت این پرونده آسب می‌بیند، طرفی است که خواهان طولانی شدن جنگ در لبنان و خشونت در آن است. طرفی است که نمی‌خواهد، این کشور روی پای خود بیایستد و طوایف آن همزیستی داشته باشند. این از حیث لبنان؛ در بعد خارجی، طبیعتا این پرونده ریشه در درگیری‌های و منازعات خارجی و بین المللی دارد که در لبنان جریان دارد. این باعث شده تا این پرونده به این وضع دچار شود، هیچ کس نمی‌تواند، صفحات این پرونده را بچیند و یا تمام اسناد و مدارک را در اختیار داشته باشد تا آن‌ها را ارائه دهد.
به توجه به آنچه که گفتید و نظرات و دیدگاه‌های فرزندان ایشان، به نظر شما آیا روزی فرا می‌رسد که واقعیت این ماجرا بر ملا شود؟
میشل موسی: باید که چنین روزی فرا رسد؛ روزی که طی آن این راز برملا شود. هیچ چیز تا به انتها مخفی باقی نمی‌ماند و کسی که مرتکب این جنایات شده و این جنایات را تدارک دیده آن را آشکار خواهد کرد و ما امیدواریم که این راز برملا شود، چون همان طور که گفتید امام موسی صدر یکی از سمبل‌های ملی و بزرگ این کشور بوده و ما امیدوارم راز این پرونده و حقیقت آن آشکار شود و این یکی از انتظارات و آرزو‌های دوستداران امام موسی صدر است که حقیقت این ظلم روا داشته شده بر ایشان آشکار و عیان شود.
سوال اخر اینکه بعد از سرنگونی سرهنگ معمر قذافی آیا از سوی دولت لبنان پیگیری‌هایی در این خصوص انجام شده است، آیا به اطلاعات جدیدی در این زمینه دست پیدا کردید
میشل موسی: توسط یک کمیته و همچنین توسط آقای نبیه بری این موضوع دنبال شده، به ویژه آقای بری شخصا این موضوع رو نزد تمام طرف‌های لیبیایی که از دولت قبل باقی مونده بودند و در دولت قبلی لیبی دارای سمت‌ها و مسئولیت‌های امنیتی و سیاسی بودند، دنبال کردند، اما با کمال تاسف همگی در این خصوص اظهار بی اطلاعی کردند، با این حال تلاش‌ها متوقف نشدند و همچنان هم تا برملا شدن این راز ادامه خواهند یافت.
یعنی تا به الان هیچ اطلاعات جدیدی در این زمینه به دست نیامده است؟
میشل موسی: گفتم، روند تحقیقات ادامه دارد، اما تا به حال اطلاعات جدیدی در این زمینه به دست نیامده، چون این موضوع نیاز به پیگیری‌های بیشتر و زمان طولانی تری دارد علاوه بر اینکه برخی از مطلعان به پرونده هم امروز در قید حیات نیستند.
منبع: تسنیم
انتهای پیام/ ۱۳۴
