جنبش جهاد اسلامی؛ سد مستحکم در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی
گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: جنبش جهاد اسلامی فلسطین که به عربی (حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین) نام دارد، عنوان سازمان سیاسی و نظامی فلسطینی است که بر اساس اندیشه‌های روح‌الله خمینی تشکیل شد. هدف این سازمان مبارزه و ایستادگی در برابر رژیم صهیونیستی از طریق مبارزه مسلحانه و برپایی کشوری به نام فلسطین با حکومت اسلامی است.
مقدمه تشکیل
پس از جنگ شش روزه در خرداد سال ۱۳۴۶ برابر با ژوئن سال ۱۹۶۷ اخوان المسلمین در مورد اتخاذ خط مشی مسلحانه در قبال مسئله فلسطین، اختلاف نظر پیدا کردند؛ دیدگاه غالب، آن بود که هنوز زمان مقابله نظامی و اعلام جهاد با رژیم صهیونیستی فرا نرسیده، زیرا مرحله آماده‌سازی و تربیت نسل اسلامی پایان نیافته است. خط مشی غیرمسلحانه اخوان‌المسلمین سبب شد تا گروهی از دانشجویان فلسطینی مقیم مصر، از جمله فتحی شقاقی و عبدالعزیز عوده، از این تشکل جدا شوند و با تشکیل جنبشی مسلحانه، برای نابودی رژیم صهیونیستی مبارزه کنند.
این گروه از دانشجویان فلسطینی با برخی گروه‌های مبارز مصری، مانند سازمانِ الجهاد در ارتباط بودند. نزدیکی آنها با این سازمان سبب شد تا از مصر اخراج شوند و به فلسطین برگردند. در چنین اوضاعی، در سال ۱۳۵۸ شمسی برابر با سال ۱۹۷۹، فتحی شقاقی و عبدالعزیز عوده ، پس از بازگشت به غزه ، جنبش جهاد اسلامی را تأسیس کردند.
فعالیت‌ها
جنبش جهاد اسلامی در نخستین مرحله فعالیت‌های سیاسی خود را از مساجد آغاز کرد و در مراسم مذهبی، اعیاد و خطبه‌های نماز جمعه به ترویج دیدگاه‌های خود پرداخت. تأسیس مراکز بهداشتی و درمانی و باشگاه‌های ورزشی در داخل مساجد از دیگر فعالیت‌های جهاد اسلامی بود. همچنین جهاد اسلامی از طریق دیگر مراکز عمومی، چون اتحادیه‌ها و دانشگاه‌ها، به بسیج و سازماندهی مردم برای مقابله و ایستادگی در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی پرداخت.
از دیگر فعالیت‌ها و اقدامات جنبش جهاد اسلامی این بود که در دانشگاه‌های الخلیل، بیرزیت و دانشگاه اسلامی غزه هسته‌های مقاومت دایر کردند و به این ترتیب، در مدت کوتاهی توانست هدایت و رهبری جریان‌های دانشجویی را به دست بگیرند. افزون بر آن، این جنبش کتاب، اعلامیه و بیانیه چاپ کرد که منعکس‌کننده دیدگاه‌ها، اهداف و خط مشی سیاسی جنبش بود.
فعالیت‌های مطبوعاتی
جنبش جهاد غیر از تحرکات سیاسی، فعالیت‌های مطبوعاتی را نیز در دستور کار خود قرار داد. از مهم‌ترین ارگان‌های خبری جنبش، نشریاتی چون «المختار الاسلامی»، «الطلیعه الاسلامیه»، «المجاهد»، «الاسلام و فلسطین»، «نداءالقدس» و همچنین نشریه «النور الاسلامی» بود که در غزه منتشر و در سراسر فلسطین اشغالی توزیع می‌شود.
مرام‌نامه جهاد اسلامی
مرام‌نامه جنبش جهاد اسلامی آمیزه‌ای از ملی‌گرایی فلسطینی و افکار و اندیشه‌های شخصیت‌هایی مانند حسن‌البنّاء، سید قطب و عزالدین قسام و همچنین آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران است. به باور این جنبش، درک مناسب قرآن و فهم تاریخ، ما را به این نتیجه می‌رساند که فلسطین مرکز مقابله تاریخی - مذهبی میان مسلمانان و یهودیان است. مسلمانان نماینده نیروی حق و یهودیان نماینده نیروی باطل هستند. فلسطین هدف مرکزی طرح امپریالیسم غربی، و اقدام اوّلیه برای غلبه برتمام سرزمین‌های اسلامی است.
از نظر بنیان‌گذاران جهاد اسلامی، مصالحه با رژیم صهیونیستی به مفهوم به رسمیت شناختن این رژیم نامشروع و اشغالگر است و تشکیل حکومت فلسطین مستقل در بخشی از سرزمین فلسطین را فریب یهودیان برای تصرف سرزمین‌های عربی و اسلامی می‌دانند. نوشته‌های سعید حوا (اندیشمند سوری اخوان‌المسلمین) و کتاب الجهاد الفریضه الغائبه (نوشته محمد عبدالسلام فرج، از بنیان‌گذاران سازمانِ الجهاد در مصر)، تأثیر مهمی در تکوین اندیشه جهادی جنبش داشته است.
اساسنامه
جنبش جهاد اسلامی دارای اساسنامه و ساختار تشکیلاتی منظمی است. کنگره سراسری، به عنوان عالی‌ترین مرجع قانون‌گذاری، مشی سیاسی، اهداف و دیدگاه‌های جنبش را در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اعتقادی، فرهنگی و اقتصادی تعیین می‌کند. دبیرکل، مجمع عمومی، مجلس مشورتی، مجالس و شوراهای محلی و کمیته‌های فرعی، مهم‌ترین ارکان سازمانی جنبش محسوب می‌شوند. مجمع عمومی، بالاترین قدرت اجرایی است که هر چهار سال یک بار مجلس مشورتی را انتخاب می‌کند و تعیین دبیرکل را نیز برعهده دارد؛ البته با توجه به شرایط امنیتی، عملاً مجمع عمومی تشکیل نمی‌شود.
تشکیلات نظامی
تشکیلات نظامی جهاد اسلامی تا امروز محرمانه بوده و اطلاعاتی از آن منتشر نشده است. ازاین‌روی نمی‌توان آمار دقیقی از نفرات، اعضای فرماندهی، میزان و نوع تسلیحات، پایگاه‌ها، مراکز انتشار و منابع مالی و تسلیحاتی آن ارائه داد. اما بر اساس اطلاعات محدودی که تا امروز منتشر شده می‌توان گفت نیروهای جهاد اسلامی زیرنظر نیروهای نظامی فتح، در عراق، سوریه و الجزایر آموزش نظامی دیده‌اند و از این آموزش‌ها برای نبرد علیه صهیونیست‌ها استفاده می‌کنند.
بودجه و منابع مالی
جنبش جهاد اسلامی دارای منابع مالی محدودی است که از طریق قبول زکات و صدقه مسلمانان‌کشورهای اسلامی، بخشی از حقوق ماهیانه اعضای جنبش و کمک‌های داوطلبانه هواداران و همفکران سیاسی آن تعیین می‌شود. در واقع این جنبش امورات مربوط به نیازهای مالی و بودجه‌ای خود را به این صورت و بدون بودجه خاص و مشخصی تامین می‌کند.
مراحل رشد و گسترش
جنبش جهاد اسلامی از بدو تأسیس تاکنون پنج مرحله عمده را پشت سر گذاشته است: در مرحله اول، که «طلیعه جنبش» نیز نام دارد، جنبش توانست از طریق خبرنامه و نشریاتی که در اختیار داشت، مواضع و آرای خود را در سرزمین‌های اشغالی تبلیغ کند. در مرحله دوم با تشکیل نخستین هسته‌های نظامی، مقاومت مسلحانه را آغاز کرد. این جنبش در سال ۱۳۶۴ شمسی برابر با سال ۱۹۸۶ میلادی با انتصاب فتحی‌شقاقی به ریاست شاخه نظامی جهاد و سپس دستگیری وی به همراه چند عضو فعال دیگر، جنبش جهاد نیرویی تأثیرگذار در عرصه مبارزات فلسطینیان شناخته شد.
مرحله سوم رشد و گسترش این جنبش اوج فعالیت‌های نظامی آن بود. در ۱۴ مهر سال ۱۳۶۶ برابر با ۶ اکتبر سال ۱۹۸۷ میلادی جنبش، نبرد الشجاعیه را برضد نیروهای صهیونیستی سازماندهی کرد. این اقدام، پیروزی‌های بعدی گروه‌های فلسطینی را در پی داشت، به‌طوری که اندکی پس از آن، انتفاضه شکل گرفت. در مرحله چهارم، جنبش فعالیت‌های خود را در خارج از فلسطین گسترش داد و با برخی از کشورها تماس برقرار کرد. همچنین بر دامنه عملیات‌های نظامی خود علیه رژیم صهیونیستی هم افزود و مرحله پنجم از ۱۳۷۴ شمسی برابر با سال ۱۹۹۵ میلادی غاز شد که ویژگی این دوره، ثبات سیاسی و مقابله نظامی با تأکید بر انجام عملیات نظامی بوده است.
مناسبات بین‌المللی
جهاد اسلامی دارای پایگاه‌های بین‌المللی یا تشکیلات متمرکزی در کشورهای عربی نیست. مناسبات آن با دولتهای مصر و اردن تیره است، اما با دیگر کشورهای عربی، چون لیبی، سوریه، لبنان و سودان، دوستانه است. در میان کشورهای منطقه، بیش از همه با ایران مناسبات خود را استحکام بخشیده و به طور همه جانبه از انقلاب اسلامی ایران تأثیر پذیرفته و این کشور را دوست و هم‌پیمان خود می‌داند. جنبش اغلب دولتهای عربی را وابسته به غرب می‌داند. از نظر رهبران جنبش، دولتهای عربی هیچگاه در قبال مسئله فلسطین، صادقانه موضع‌گیری نکرده‌اند و در عمل، با رژیم صهیونیستی همگرا بوده‌اند.
انتهای پیام/ ۱۳۴
