به گزارش خبرنگار دفاعپرس از خرم آباد، با گذشت بیش از سی و سه سال از جنگ همچنان مسائلی وجود دارد که قابل طرح هستند. مسائلی که بازگویی آن می‌تواند نسل جدید را با آن آشنا کند و از طرفی برگ زرینی بوده از مجاهدت رزمندگان اسلام به ویژه ارتش جمهوری اسلامی ایران. یکی از مهمترین این مسائل نحوه نگهداری اسرای هشت سال دفاع مقدس بوده که صفر تا صد آن یعنی از زمان نگهداری تا زمان تبادل آن به عهده ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده است. خبرنگار دفاعپرس از خرم آباد گفت و گویی با امیر سرتیپ عبداله نجفی فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش و یکی از چهره‌های شاخص ارتش جمهوری اسلامی ایران باشد که مسئولیت کمیسیون اداره نگهداری اسرا را بر عهده داشته است، انجام داده است که قسمت دوم آن در ادامه آمده است:
دفاعپرس: عقیدتی سیاسی برای اجرای پیام امام خمینی (ره) در خصوص نحوه برخورد با اسرای جنگی چه اقداماتی را انجام داده است؟ به عنوان نمونه به برخی از مصادیق آن اشاره بفرمایید؟
براساس محتوای این فرمان، منشور نگهداری اسرا تدوین شد و در این راستا کمیته فرهنگی و کمیته روابط عمومی تشکیل گردید و همانگونه که پیش‌تر اشاره شد، وظیفه ذاتی کمیته روابط عمومی برقراری ارتباط با رسانه و تبلیغ فعالیت‌های انجام شده بوده، ولی کمیته فرهنگی اساس کارش برقراری ارتباط چهره به چهره با اسرا بود و از کسانی تشکیل شد که قبل از جنگ نیز در عقیدتی سیاسی (سیاسی- ایدئولوژیک) خدمت می‌کردند که از چهره‌های شاخص آن می‌توان به سروان عسکر روح نواز اشاره کرد. در کنار کمیته فرهنگی کمیته‌ی دیگری نیز تحت عنوان کمیته کار شکل گرفت. از آنجایی که یک سری از مسائل را باید عملا به فرد آموخت، کمیته کار اهمیتش بارز گردید؛ که از مهمترین وظایف آن بکارگیری اسرا در طول روز به مدت ۸ ساعت برای انجام کار‌های دستی مانند نقاشی، ساختن میز و صندلی، تابلو، رحل قرآن، منبر و صنایع دستی دیگر بود. مسئول این کمیته حاج اصغر عزیزی که سابقه کار در عقیدتی سیاسی را در رزومه خود داشت شروع به کار کرد. در نتیجه با وجود همکاران عقیدتی سیاسی در کمیسیون، همکاری خیلی خوبی بین کمیته کار و کمیته فرهنگی نیز برقرار شد.
دفاعپرس: نتیجه همکاری این دو کمیته را بیان کنید؟
ایجاد تسهیلات لازم برای انجام فرائض مذهبی ادیان مختلف عکس‌های متعددی در آرشیو عقیدتی در این خصوص باید وجود داشته باشد، سواد آموزی و تشکیل کلاس‌ها بر اساس درخواست مهمانان (اسرا)، واگذاری تلویزیون، رادیو و پخش فیلم به صورت مدار بسته به منظور پرکردن اوقات فراغت اسرا (با رعایت اصول و مقررات امنیتی)، واگذاری کتاب‌های مذهبی، اجتماعی، سیاسی و علمی به زبان‌های مختلف برای اسرا به درخواست خودشان، واگذاری نشریات روزنامه ها، هفته نامه ها، ماه نامه‌ها به زبان‌های مختلف به ویژه به زبان عربی با ارتباطات خوبی که با آیت الله حکیم برقرار شده بود از جمله اقدامات کمیته فرهنگی بود، تسهیلات لازم برای برگزاری مراسم ها، جشن‌ها و عزاداری ها، نمایش تئاتر، سرود و ... برای اسرا که قاعدتا باید عکس‌های متعددی در آرشیو عقیدتی سیاسی موجود باشد، برگزاری متعدد مسابقات علمی، مقاله نویسی و امثالهم
واگذاری امکانات لازم برای کار‌های دستی، فرهنگی، هنری به طور مثال ساخت رحل، تسبیح، منبر، لوستر و... تسهیل نامه نگاری جهت ارتباط با اقوام و خانواده ها، تسهیل شرایط برای ملاقات با خانواده‌ها در پادگان حشمتیه (شهید نظران فعلی) که توسط حلال احمر این اتفاق می‌افتاد.
بردن به مراکز زیارتی همچون مشهد مقدس، قم و نماز جمعه (جالب آنکه در نماز جمعه ایران شعار‌های عربی بر علیه صدام داده می‌شد)، ورزش در رشته‌های مختلف، نگهداری امانات اسرا توسط کمیته کار.
نکته دیگر اینکه، درآمد حاصل از کمیته کار طوری برنامه ریزی می‌شد که به خود کمیته کار و اسرا عراقی باز می‌گشت و صرف خودشان می‌شد.
از جمله اقدامات اسرای عراقی مرمت، ترمیم و نقاشی ساختمان‌های پادگان حشمتیه (شهید نظران فعلی) بود که محل نگهداری آنان بوده که در پی اقدام یکی از همکاران از تمام آن آثار به صورت کامل تصویر برداری شده است.
ذکر این نکته نیز ضروریست که از بیش از شصت هزار اسرای جنگ بیش از ده هزار نفر درخواست پناهندگی دادند و این دستاورد بزرگی بود که بدون تردید به دلیل ایفای نقش سازمان عقیدتی سیاسی و همکاری این کمیته‌ها بوده و به جرأت می‌توان گفت از افتخارات عقیدتی سیاسی همین مسئله بوده است.
از سال ۵۹ تا ۸۲ در مجموع ۹۶۰ نفر از اسرای عراقی حافظ کل قرآن شدند. ۱۵۰۰ نفر دو سوم قرآن را حفظ کردند. ۴۵۰۰ نفر حافظ یک سوم قرآن بودند. در مجموع بیش از ۱۰ درصد از اسرا حافظ قرآن شدند. همچنین ۱۶ هزار نفر آموزش قرآن و ۶۵۰۰ نفر آموزش نهج البلاغه دیدند و ۶۰ نفر حافظ کل نهج البلاغه بودند و ۱۵ هزار نفر با سواد شدند و ۷۳۱ نفر از اسرای عراقی غیرمسلمان نیز مسلمان شدند
تمامی این دستاورد‌ها در مجموعه‌ی نمایشگاه دائمی اسرای عراقی که در حشمتیه (پادگان شهید نظران فعلی) واقع بود، جمع آوری شده که درحال حاضر به عنوان یک موزه ارزشمند دفاع مقدس محسوب می‌شود.
دفاعپرس: به نظر شما این اقدامات چه تاثیر یا تحولی در روحیه اسرای جنگی گذاشته است و از چه کشور‌های دیگری اسیر داشتیم؟
همین اقدامات شایسته عقیدتی سیاسی و تاثیر آن بر روحیه معنوی اسرای عراقی باعث شد که داوطلبانه سپاه بدر را تشکیل بدهند تا درکنار رزمندگان ایرانی بر علیه مواضع رژیم بعث بجنگند. به گونه که بسیاری از آنان به فیض شهادت یا جانبازی نائل شدند.
این تحول که در طول اسارت در بین اسرا به وجود آمد، تاثیر خود را حتی در بعد از اسارت در کشور خودشان به جای گذاشته و خود زمینه ساز فعالیت‌های تبلیغی برای انقلاب اسلامی بوده است. همچون تشکیل محور‌های مقاومت در شرایط فعلی به ویژه در حوزه عراق از جمله دستاوردهای مهمی است که نمی‌توان نقش عقیدتی سیاسی را در آن کتمان کرد و باید در قالب تالیفات مختلفی به رشته تحریر درآید.
به عنوان مثال کتاب «تحول در اسارت» که آثار تحولات درونی اسرای عراقی در دوران اسارت و همچنین اسرای ایرانی را در این کتاب جمع آوری شده، گزینه مناسبی برای مقایسه اسارت این دو محسوب می‌شود.
نکته دیگری که حائز اهمیت است اینکه ما از کشور‌های مصر، لبنان، سودان، سومالی، تونس، مراکش، اردن، فلسطین، سوریه، هند، امارات، لیبی، موریتانی، نیجریه، الجزایر که حدود ۱۵ کشور می‌باشد نیز اسیر داشتیم که تحویل این اسرا در کشور‌های مختلف ویژگی خاصی داشتند. به طور مثال یکی از اسرا را در نماز جمعه تحویل نماینده یا سفیر کشور مربوطه دادیم و ...
و، اما در رابطه با منشور نگهداری از اسرا، مقام معظم رهبری نیز در ۲۸ فروردین ۱۳۶۳ هم پیامی به این عنوان دادند که:با توجه به این که اسرای عراقی اکثرا مسلمان هستند و در خانواده‌های مسلمان پرورش یافته اند و هر کجا که باشند به دنبال راهنمای دین خود می‌گردند، لذا وظیفه ماست که رفتار و برخورد ما با آنان طبیبانه و توأم با عطوفت بوده و چنانچه تعالیم اسلامی و قرانی را از ما بخواهند به حکم وظیفه شرعی به آن‌ها کمک خواهیم کرد. علیرغم کلیه ملاحظات موجود در اسلام همان اجرای عدالتی که در مورد انسان‌ها مقرر گردیده در میان اسرا نیز اجرا گردد.
ایشان تاکید کردند که اسرا به چشم مهمان دیده شوند و با آنان با عطوفت برخورد شود.
دفاعپرس: در رابطه با اسرای عراقی کتابی نیز چاپ شد؟
بله. کتاب «اعتراف آزادگان» که از تألیفات بنده است، کتاب بال رحمت بر حصر که تولید کمیته فرهنگی است و ضمن اینکه نگاه ویژه‌ای به اسرا داشته، اما رویکرد آن در رابطه با اقدامات شهید نظران است، کتاب «اسیر داری» که در این کتاب بیست تن از اسرای عراقی خاطرات خود را شرح دادند. از آنجایی که کار اصلی عقیدتی سیاسی این است که بر انسان‌ها اثر بگذارد و دل هارا به هم نزدیک کند که این اثر را می‌توان در دست به قلم شدن اسرای عراقی جهت بازگویی شرایط اسارت در کتاب‌های متعددی که به نشر در آوردند دید.
دفاعپرس: در طول جنگ چه اقدامی در خصوص آزادی یا تبادل اسرا صورت گرفته بود؟ و نحوه رفتار با اسرای که قصد فرار داشتند و یا موازین و مقررات دوره اسرا را رعایت نمی‌کردند چگونه بود؟
درپاسخ به این سوال باید گفت، یکی دیگر از اقدامات شایسته کمیسیون که در واقع به منظور اجرای رأفت اسلامی صورت می‌گرفت این بود که، برخی از اسرا که از جراحات زیادی رنج می‌بردند که اردوگاه و پادگان برای آن‌ها مناسب نبود و، چون عمر کوتاه اینگونه اسرا مطابق نظریه پزشکان معالج قابل پیش بینی بود، با همکاری کمیته فرهنگی و عقیدتی سیاسی تصمیم بر این گرفته شد که بتوانند در مدت کوتاهی که از عمرشان باقی مانده بود، آزاد شوند و به دیدار خانواده‌های خود بروند. در همین رابطه باید گفت که در طول ۸ سال دفاع مقدس در چند مرحله ۱۳۴۱ نفر اسیر عراقی آزاد شد. عراق نیز ۹۶۶ نفر در ۱۹ مرحله اسرای ایرانی آزاد کرد. در نتیجه اولین اسرایی که به کشور عراق تبادل شد اسرای مجروع بودند. این تفاوت آمار که چرا بیشتر آزادشدگان از میان اسرای عراقی بوده به این دلیل بود که تعداد اسرای عراقی همیشه بیشتر از اسرای ایرانی بود. البته ناگفته نماند که در بین این اسرا همیشه افراد شاخص هم برای تبادل وجود داشت.
در خصوص تلاش برخی اسرا برای فرار باید گفت که مهمترین مسئله برای هر اسیر که همواره در ذهنش پرورش می‌دهد و اساسا امری طبیعی به نظر می‌رسد و جزیی از آموزش‌های نظامیان محسوب می‌شود، مسئله فرار است. این مهم در خصوص اسرای عراقی در بند نیز وجود داشت. حکم افرادی که فرار می‌کردند در دادگاه ویژه اسرای عراقی به همراه روحانیون مجرب صادر می‌شد که مبادا در حق این اسرا اجحافی صورت بگیرد. معمولا حکم این افراد ۷۴ ضربه شلاق بود که بنا به دستورات اسلامی اعمال می‌شد. بدین نحو که همراه با لباس زیر باشد، هوا گرم نباشد و همچنین به جای حساس نخورد؛ که این نیز نشان از رأفت اسلامی ایرانیان داشت.
البته در کنار این تنبیهات برای خاطیان، تشویقاتی هم برای اسرای منضبط و فعالی که با کمیسیون همکاری می‌کردند لحاظ می‌شد که عبارت بودند از انتقال به اردوگا‌هایی که شرایط نگهداری بهتری داشتند یا در بند‌های اسرای نمونه انتقال پیدا می‌کردند. (چرا که در بعضی از بند‌ها به یکدیگر آسیب می‌زدند که در برخی موارد منجر به قتل هم می‌شد) و یا اجازه انجام فعالیت‌های فرهنگی بیشتری به آنان داده می‌شد. همچون گروه سرود، تئاتر و ... یا به اماکن زیارتی اعزام می‌شدند و همچنین بن‌هایی که ارزش مالی داشتند به آن‌ها اهدا می‌شد که به وسیله این بن‌ها می‌توانستند از فروشگاه‌ها خوراکی یا وسایل مصرفی فراهم کنند. این وسایل عموما از طریق کمیته کار تامین می‌شد و با همکاری عقیدتی سیاسی این تسهیلات فراهم شد. نکته قابل توجه دیگر اینکه به علت مسائل امنیتی هرگز وجه نقد در اختیار اسرار قرار نمی‌گرفت که مبادا از طریق آن اقدام به سوءاستفاده‌های احتمالی نمایند و یا در صورت موفقیت به فرار از آن استفاده کنند و امر فرار را برای آنان آسان کند.
دفاعپرس: خاطره تلخی از آن روز‌ها در ذهنتان هست که شما را آزده خاطر کرده باشد؟
در دوران مسئولیتم خاطرات تلخ و شیرین فراوانی بر بنده گذشت که از سری خاطرات تلخی که می‌توانم به آن اشاره کنم این است که با لباس مبدل به یکی از اردوگاه اسرای عراقی که در نزدیکی سمنان (مکانی که اسرای متعصب به رژیم بعث عراق را در آنجا نگه داری می‌کردیم) مراجعه کردم. در میان اسرا یک خلبان بعثی وجود داشت که از آن سئوال کردم اگر شما را آزاد کنیم و به کشور خودتان برگردید و به شما دستور حمله به ایران را بدهند آیا باز هم این کار را تکرار می‌کردید؟ در پاسخ به این پرسش اینگونه پاسخ داد که قسم می‌خورم که اگر به من دستور بمباران حرم امام حسین (ع) را بدهند این کار را انجام می‌دهم. از این پاسخ بسیار ناراحت شدم و تأسف خوردم. نه اینکه صرفاً بخواهد ضربه‌ای به مقدسات وارد کند و یا کشور ما را مجددا مورد تجاوز و حمله قرار دهد که البته بسیار هم حائز اهمیت بود و، اما بیشتر از این جهت که چگونه یک بشر می‌تواند اینقدر شقاوت قلب را در خود پرورش دهد که اصرار بر انجام اقدامات ضدبشری داشته باشد. باید به چه مرحله‌ای برسد که فطرت پاکش اینگونه خدشه دار شود که علیرغم اسارتش باز هم حاضر باشد دست به اقداماتی بزند که جان هزاران انسان را به خطر بیاندازد؛ و اینگونه سماجت را در درون خود پرورش داده که تاکید بر انجام اعمال غیرانسانی کند، درحالی که شرایط برای اصلاح رفتار و افکار او فراهم شده بود.
دفاعپرس: یک خاطره شیرین نیز بیان بفرمایید؟
و، اما خاطره خوبی که می‌توانم به آن اشاره کنم در زمان تبادل اسرا در مرز خسروی، اسیری را دیدم که هنگام خروج از مرز با اشک ابتدا سجده کرد و خاک جمهوری اسلامی ایران را بوسید و تا اینجا لذت بخش بود و متوجه تاثیر اقدامات همکارانم شدم و، اما زمانی که همان اسیر از خط مرزی ایران عبور کرد و وارد عراق شد به شدت مورد ضرب و شتم افسران بعثی قرار گرفت شیرینی آن صحنه را کاست و خاطره شیرین‌تر در فروردین سال ۱۳۷۷ بود. دقیقا زمانی که سرلشکر خلبان شهید لشکری با قدی رشید و سینه‌ای ستبر بعد از ۱۸ سال اسارت آزاد شدند و سجده به خاک میهن نهاد و با غروری خاص قدم بر می‌داشت و بنده افتخار این را داشتم که حلقه گل را به گردن ایشان انداخته و ابهت و مردانگی را در نگاه ایشان حس کردم و بر خود بالیدم که اینگونه مردانی در ارتش جمهوری اسلامی ایران وجود دارند.
دفاعپرس: نحوه تعامل عقیدتی سیاسی با سامانه فرماندهی در کمیسیون اسرا چگونه بود؟ و در صورت صلاحدید به برخی از همکارانتان در کمیسیون اشاره بفرمایید.
باید عرض کنم که به صورت هفتگی در روز‌های یکشنبه جلسه‌ای در کمیسیون اسرا برگزار می‌شد که نمایندگان عقیدتی سیاسی نیز در آن شرکت می‌کردند و به اعمال نقطه نظرات خود می‌پرداختند. ضمن اینکه ارتباط بنده با حاج آقای صفایی رئیس وقت سازمان عقیدتی سیاسی ارتش از سال ۵۹ وجود داشته و همواره با ایشان در ارتباط مستقیم بودیم. همچنین در کیمسیون اسرا، عقیدتی سیاسی نیز هفته‌ای یک جلسه برای کارکنان کمیسیون اسرا با حضور حاج آقا صفایی برگزار می‌کردند. به گونه‌ای که خود ایشان به تدریس مباحث عقیدتی سیاسی می‌پرداختند.
نتیجه ارتباط بنده با حاج آقای صفایی کتابی تحت عنوان پا به پای آزادگان است که تألیف این کتاب توسط حاج آقا صفایی و حاج آقا حسینیان (رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی) و حاج آقا میردار و اینجانب در کارگروهی که به صورت هفتگی در مرکز اسناد انقلاب اسلامی شکل می‌گرفت منجر به تکمیل این کتاب شد.
از جمله افرادی که در کمیسیون فعالیت اجرایی داشتند می‌توان به آقای عسگر روح نواز (رئیس کمیته فرهنگی)، مسئول کمیته بهداشت)، اصغر عزیزی (مسئول کمیته کار)، امیر سرتیپ رحیم رستمیان (که در آن زمان احتمالا سروان بودند و جالب آنکه پایان نامه دوره دافوس ایشان در مورد اسرا بوده)، امیر سرتیپ محمد بالار (مسئول کمیته روابط عمومی)، ستوان ابوترابی (ا کارکنان روابط عمومی) و سروان فروتن نژاد نام برد.
دفاعپرس: در پایان ضمن تقدیر و تشکر از لطف حضرتعالی از این جهت که افتخار دادید و دعوت ما را پذیرفتید در صورت صلاحدید، در خصوص واژگانی که عرض می‌کنم با نگاهی به مسایل اسیرداری به صورت کوتاه و مختصر جمله یا عبارتی را بفرمایید؟
اسیر: اسیر در جمهوری اسلامی ایران برابر فرمایشات امام (ره) و مقام معظم رهبری میهمانان معنوی ما هستند.
اسارت: اسارت جسمی خیلی مهم نیست، مهم این است که آدمی از نظر روحی اسیر نباشد. ما اسرای داشتیم که روحشان آزاد بود و طوری عمل می‌کردند که نگهدارنده‌های آنان اسیر این انسان‌ها شده بودند.
کمیسیون اسرا: تحول در اسرای عراق و بازگشت این اسرا در بسیاری از مواقع موجب تحول در کشور عراق و منطقه و حتی تحول در جهان اسلام شد و بعد‌ها در بیداری اسلامی نقش به سزایی داشتند؛ که محور و بسترساز این تحول درونی عقیدتی سیاسی ارتش بود و در واقع یک دانشگاه انسان سازی بود.
جنگ: پدیده‌ای نامناسب است، ولی وقتی تحمیل بشود، دفاع باید شکل بگیرد و در همین دفاع مقدس بود که پایه‌های انقلاب ما مستحکم و صادر شد.
جنگ نرم: تمام فعالیت‌های عقیدتی سیاسی در راستای جنگ نرم صورت گرفت که در ۸ سال دفاع مقدس بسیار اثرگذار بود به گونه‌ای که در فعالیت و آثار شهدا و رزمندگان می‌توان میزان اثربخشی عقیدتی سیاسی را به عینه دید.
دفاعپرس: و اما پیام آخر شما امیر گرانقدر؟
تشکر می‌کنم از شما و کسانی که زمینه این ارتباط و مصاحبه را فراهم کردند و قطعا برای جهاد تببین این فعالیت‌ها بسیار موثر می‌باشد تا نسل جدید متوجه اقدامات فرهنگی ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس بشوند و بدانند که اثربخشی در اسرا بخشی از جنگ بوده که عقیدتی سیاسی به خوبی نقش خود را در این خصوص ایفا کرده است؛ و بنده نیز بسیار خوشحال هستم که در این راه می‌توانم کمک کنم و در این جهاد مشارکتی داشته باشم.
دفاعپرس: خاطر نشان می‌شود امیر نجفی از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ به مدت ۱۰ سال مسئول کمیسیون اسرا بودند و در مدت مسئولیت ایشان بود که پرونده نگهداری اسرا بسته شد و آخرین تبادل اسرا در سال ۱۳۸۲ انجام شد.
مصاحبه: کیانوش معمر
تنظیم گزارش: فاطمه سعادت راد
انتهای پیام/
