به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، اختتامیه نخستین مسابقه سحرخوانی با حضور غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مهرداد باقری پبدنی رییس و امیرحسین سمیعی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، علیرضا نادعلی نایب رئیس کمیسیون فرهنگی و سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران، محمد اله‌یاری مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، امیرعباس ستایشگر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، مهدی سالم مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، علیرضا قزوه مدیر دفتر موسیقی و شعر و سرود سازمان صدا و سیما و جمعی از هنرمندان از جمله محمد معتمدی، رضا مهدوی، عباس سجادی، همایون رحیمیان، سعید بیابانکی در تالار رودکی برگزار شد.
در ابتدای این مراسم که اجرای آن به عهده نجم الدین شریعتی بود، تیزری با صدای سید محسن حسینی از نخستین مسابقه سحرخوانی ایرانیان به نمایش درآمد.
استقبال هنرمندان از فراخوان جشنواره ماهور
دبیر جشنواره «ماهور» در نخستین مسابقه «سحرخوانی ایرانیان» گفت: این جشنواره در آستانه ماه مبارک رمضان توسط سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران طراحی، برنامه‌ریزی و مصوب شد و فراخوان آن با مشارکت و همکاری بنیاد فرهنگی هنری رودکی و انجمن موسیقی ایران منتشر شد.
سیدمحسن حسینی، «سحری‌خوانی»، «مناجات‌خوانی» و «نیایش در آئینه اقوام» را از محورهای جشنواره «ماهور» عنوان کرد و گفت: از زمان اعلام فراخوان در ۲۰ اسفند تا ۱۴ فروردین پایان مهلت دریافت آثار، بیش از ۳۰۰ اثر از سراسر کشور به دبیرخانه جشنواره ارسال شد.
وی افزود: بیشترین آثار پذیرفته شده در جشنواره «ماهور» در رشته مناجات بود که استقبال هنرمندان در این رشته نسبت به سایر رشته‌های جشنواره، نشان از نیاز جامعه به این گونه از آثار معنوی دارد.
حسینی بیان کرد: برای اجرای شرکت‌کنندگان در این جشنواره، اشعاری از شعرای قدیم پیشنهاد شد اما به دلیل غنای اشعار شاعران جوان و معاصر که از ظرفیت ارزشمندی برخوردار است نیز بهره بردیم.
دبیر جشنواره «ماهور» اظهارداشت: بهره‌مندی از ظرفیت معنوی ماه رمضان و قریحه هنرمندان عرصه آواز از اهداف برگزاری مسابقه سحرخوانی ایرانیان است؛ رویدادی که در سال‌های اخیر کمتر به آن پرداخته شده است.
وی گفت: پرداختن به شیوه آوازی نیایش، مناجات و سحرخوانی، نیازمند توجه جامعه هنری و موسیقایی کشور است که می‌تواند به همت خادمان عرصه فرهنگ تحقق پیدا کند.
حسینی با اشاره به داوری آثار جشنواره «ماهور» افزود: داوری آثار جشنواره را بزرگان عرصه موسیقی؛ هادی آرزم آهنگساز و نوازنده، رضا مهدوی پژوهشگر و نوازنده و محمد عبدالحسینی شاعر و خواننده که در زمینه پژوهش نیایش و موسیقی نواحی نیز دارای تجربه ارزشمندی بودند برعهده گرفتند.
دبیر جشنواره «ماهور» بیان کرد: آثار جشنواره از تنوع بالایی برخوردار بودند و در آینده نزدیک از آثار برگزیده پس از طی فرآیند فنی و ویرایشی، آلبومی منتشر می‌شود و آثار در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.
جشنواره ماهور، پیشنهادی که با استقبال مواجه شد
مدیرعامل انجمن موسیقی ایران اظهارداشت: مناجات‌خوانی و سحری‌خوانی یکی از مهمترین روش‌ها در حوزه موسیقی است که مغفول مانده است و کمتر به آن توجه می‌شود، مناجات‌خوانی و سحری‌خوانی در اصل یکی از شاخه‌های موسیقی ردیف دستگاهی بوده که به مرور رو به فراموشی سپرده شده است.
امیرعباس ستایشگر گفت: زمانی که امیرحسین سمیعی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران پیشنهاد برگزاری جشنواره «ماهور» را داد، با حمایت معاونت امور هنری و مدیریت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در انجمن موسیقی همراه شدیم و توانستیم با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مسابقه سحرخوانی را برگزار کنیم.
شعرخوانی هنرمندان و اجرای قطعه موسیقایی
علیرضا قزوه شاعر و مدیر دفتر موسیقی، شعر و سرود سازمان صدا و سیما هم در بخش دیگری از این مراسم ضمن قرائت اشعاری با محتوای ماه رمضان و فرایض ملکوتی ماه سحر از دست‌اندرکاران مسابقه سحرخوانی رمضان قدردانی کرد. علی محمد مودب شاعر و مدیر موسسه فرهنگی شهرستان ادب و امیر علی اسفندقه شاعر هم در این بخش از برنامه چند قطعه شعر ویژه ماه مبارک رمضان را برای حاضران در برنامه اجرا کردند و پس از آن یک قطعه موسیقایی نیز به شیوه «آکاپلا» به رهبری هادی آزرم برای حاضران در سالن اجرا شد.
سحری خوانی بخشی از سنت های فرهنگ دینی ماست
غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی نیز در این مراسم گفت: وقتی آقای سمیعی به من اطلاع داد که سحری خوانی یا سحوری خوانی را می‌خواهند احیا کنند من خوشحال شدم و وقتی گفت در این مراسم سخنرانی کنم بی درنگ پذیرفتم چون فهمیدم یکی از گنجینه‌های ایرانی اسلامی را پیدا کرده و می‌خواهند این فرهنگ ارزشمند را بهتر و موثرتر به جامعه معرفی کنند. این یک نمونه از صدهزار فرهنگ ایرانی است که در ماه عبادت خدا و قرآن می‌تواند جلوه خاصی از فرهنگ خداپرستی باشد.
وی افزود: این ماه سرشار از آداب و سنت هاست که تنوع بسیاری هم دارند که وقتی با تنوع مردم با زبان‌ها، اقوام و سلیقه‌های مختلف تقاطع پیدا می‌کند، آداب و سنن گوناگونی متولد می‌شود که بسیار ارزشمندند. دراین ماه اقتضائات انضباطی الهی بیشتر و دقیق‌تر می‌شود. فرآیندی که در گذشته با توجه به اینکه رسانه‌ای وجود نداشت بسیار سخت بود. در این راه خیلی‌ها از طبیعت استفاده می‌کردند تا در زمینه اوقات سحر و افطار زمان را بسنجند. در این چارچوب خیلی اوقات مردم خود همت کرده و کارهایی را انجام می‌دادند که از آن جمله می‌توان به مناجات خوانی، سحری خوانی و قرائت قرآن اشاره کرد که مولانا از آن به عنوان «سحوری» هم یاد می‌کند. راه دیگری که در این زمینه وجود داشت بانگ سحری خوانی بود که مردم در کوچه و خیابان اعلام می‌کردند که نزدیک اذان صبح است و دیگر مجالی برای خوردن غذا و نوشیدن آب نیست.
این پژوهشگر و نویسنده حوزه‌های مختلف فرهنگی و آموزشی با ارائه روایت‌هایی از آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف در حوزه‌های مختلف مناجات خوانی و سحری خوانی بیان کرد: سحری خوانی یکی از دلپذیرترین آداب ماه رمضان بوده که در کنار مناجات دربرگیرنده پیشینه زیادی است. آن مواقع شنیدن صدای بلند در سحرها از ماذنه‌های مساجد زیاد غافلگیرکننده نبود. چون همه با این شیوه آشنایی کامل داشتند و مانند این دوران نبود که چنین فضایی ناآشنا باشد. این مقوله در حوزه شعر هم بسیار پررنگ بود و شاعرانی چون حافظ روی این موضوع تمرکز زیادی می‌کردند. در این راستا شاعران دیگری هم بودند که توجه زیادی به موضوع سحرخوانی داشتند که از آن جمله می‌توان به وحدت کرمانشاهی اشاره داشت که استاد قاسم رفعتی روی این شعر مناجات بسیار زیبایی را خوانده است.
حدادعادل ادامه داد: سحری خوانی و سحوری خوانی بخشی از سنت‌های فرهنگ عامه دینی ما در ماه رمضان بوده و جا دارد قبل از اینکه آخرین سحری خوانان از این دنیا بروند به آنها توجه بیشتری کنیم. من امیدوارم اقدامات اخیر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، انجمن موسیقی و دیگر مجموعه این آداب ارزشمند را از تاریخ به جغرافیا بیاورد تا ما بتوانیم استفاده‌های بیشتری داشته باشیم.
پس از اجرای این بخش‌ها و قرائت بیانیه هیات داوران نوبت به اهدای جوایز برگزیدگان نخستین مسابقه سحرخوانی ایرانیان رسید که اسامی آنها به ترتیب زیر اعلام شد:
بخش شایسته تقدیر (به ترتیب حروف الفبا): هادی حسن بیگی، حمید خزاعی
بخش برگزیدگان (به ترتیب حروف الفبا): هادی فیض آبادی، سید محمد هادی قاسمی، مهدی محمدی
تجلیل از محمد معتمدی
همچنین در بخش تجلیل و سپاس محمد معتمدی برای تولید آلبوم «مناجات خوانی» تجلیل شد.
علیرضا نادعلی سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران هم در بخش تجلیل از محمد معتمدی گفت: به عنوان شنونده موسیقی ایرانی باید بگویم که محمد معتمدی از دیار کاشان آغاز کرد و تا به امروز با موفقیت به کار خود ادامه داده است. او از جمله هنرمندانی است که در طول این سال‌ها نوای نا امیدی نبود، او همیشه حرف از میهن می‌زد. او آنجایی که خیلی‌ها می‌خواستند وی برای خارج از مرزها حرف‌هایی بزند ایستاد و صبوری کرد. او نوایی دارد که به جان‌ها می‌نشیند.
پس از آنکه از معتمدی تقدیر شد او گفت: با اینکه وقتی از بنده تقدیر می‌کنید خوشحال می شوم ولی ما برای جامعه و فرهنگ کار نکرده زیاد داریم گرچه که بسترها و امکانات فراهم بوده ولی کار تأثیرگذاری نداشته‌ایم و نتیجه‌اش شده همین که مناجات خوانی رو به انقراض است. اکوسیستم فرهنگی ما مانند اکوسیستم زیستی ما از بین رفته و خیلی وقت ها در حوزه فرهنگی خواسته‌ایم معنویت را زیاد کنیم ولی کلا برعکس عمل کرده‌ایم مانند وقت‌هایی که می‌خواهیم بهره برداری از یک رود را زیاد کنیم ولی کلا آن را می‌خشکانیم. اگر به ریشه‌ها بپردازیم شاخه‌ها خود جوانه می‌زنند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد تا با تزریق کارهای اصیل که سرچشمه آن از ریشه بسیار عمیق فرهنگ ایرانی نشأت می‌گیرد از فراموشی هنرهای اصیل آئینی و مذهبی ایران جلوگیری شود و این جز در سایه عزم ملی مسئولان و هنرمندان از هیچ راه دیگری شدنی نخواهد بود.
