۳۰ سال فرماندهی، از توپخانه عاریه‌ای تا موشک بالستیک هدایت‌پذیر

به گزارش گروه سایررسانههای دفاع پرس، بیگمان زمانی که امام راحل (قدس سره) در اوج هجمه دشمن به کشور جنگ را نعمتی الهی خواندند برای بسیاری این سخن عجیب می نمود. جنگی که هزاران کشته و آواره و شهرها و روستاهای ویران بر جای گذاشته بود چگونه میتوانست عامل نعمت الهی باشد. آن روزها کسی گمان نمیکرد دانشجوی خنده روی مهندسی صنایع در آیندهای نه چندان دور پایهگذار تشکیلات عظیم علمی و نظامی خواهد بود که تبدیل به دست بلند و قدرت افرین جمهوری اسلامی در مقابله با دشمنان میگردد و آن جوان خنده روی تهرانی لقب پدر موشکی ایران را یدک خواهد کشید.

بیگمان زمانی که امام راحل (قدس سره) در اوج هجمه دشمن به کشور جنگ را نعمتی الهی خواندند برای بسیاری این سخن عجیب مینمود. جنگی که هزاران کشته و آواره  و شهرها و روستاهای ویران بر جای گذاشته بود چگونه میتوانست عامل نعمت الهی باشد. آن روزها کسی گمان نمی کرد دانشجوی خنده روی مهندسی صنایع  در اینده ای نه چندان دور  پایه گذار تشکیلات عظیم علمی و نظامی خواهد بود که تبدیل به دست بلند و قدرت افرین جمهوری اسلامی در مقابله با دشمنان می گردد و ان جوان خنده روی تهرانی لقب پدر موشکی ایران را  یدک خواهد کشید.

شهید حسن تهرانی مقدم در 1338 در تهران دیده به جهان گشود. فعالیت های انقلابی را  به همراه برادرش در آن سالها دنبال می کرد تا پس از انقلاب و در ابتدای تشکیل سپاه پاسداران درحالی که 21 سال بیشتر نداشت به این نهاد نوپای انقلابی بپیوندد. گرچه شروع  داستان پدر موشکی ایران را باید بعد از جنگ تحمیلی و از جبهه جنوب آغاز کرد.

31 شهریور 1359 رژیم بعث عراق با استفاده از موقعیت  و خلا قدرتی که  بعد  از انقلاب اسلامی در نتیجه تضعیف نیروهای مسلح و تحرکات تجزیه طلبانه به وجود امده بود اقدام به حمله ای همه جانبه به مرزهای جنوبی و غربی کشور کرد. ارتش سپاه پاسداران و نیرو های مردمی که در قالب گروه های مختلف گرد هم امده بودند دفاع در برابر تهاجم ارتش بعث عراق را اغاز  کردند. شهید تهرانی مقدم در این زمان در تیپ 25 کربلا مشغول به خدمت بود. 

طرح تطبیق و فرماندهی آتش پراکنده در ابتدای دفاع مقدس

سازمان رزم ارتش عراق به عنوان یکی از کشورهای اقماری بلوک شرف بر پایه سیستم شرقی (شوروی سابق) بنا شده بود و عمل میکرد. به همین سبب اتش تهیه و پشتیبانی سنگین و استفاده موثر از توپخانه جز لاینفک سیستم نبرد ارتش عراق بود. اتش تهیه سنگین عراق از همان ماه های ابتدای جنگ فشار شدیدی را بر نیرو های ایرانی وارد اورد  و خمسه خمسه های معروف عراقی (واحدهای توپخانه که به صورت 5 تایی شلیک میشدند) از نظر روانی بار سنگینی را بر نیروهای خودی وارد میکرد.

این در شرایطی بود که سپاه پاسداران به عنوان مسئول بسیج نیروهای مردمی فاقد توپخانه و ادوات سنگین برای اتش پشتیبانی بود و تنها میتوانست از انواع خمپاره ها برای این منظور استفاده ببرد. در این شرایط شهید تهرانی مقدم ایده تطبیق و فرماندهی آتش خمپاره را (در قالب طرح کلاسیک توپخانه) برای ایجاد اتش منظم و متمرکز اتش بارهای خمپاره به مسئول وقت اطلاعات عملیات سپاه (شهید حسن باقری) ارائه داد.

طرح شهید تهرانی مقدم مورد توجه فرماندهان  قرار گرفت و خود  ایشان مامور اجرای طرح سازماندهی و فرماندهی آتش خمپارهها شد. نتایج اجرای این طرح در عملیات طریق القدس بسیارعالی ظاهر شد و مورد توجه قرار گرفت به نحوی که نهایتاً به ایجاد توپخانه مستقل سپاه منجر گردید.   

تشکیل  فرماندهی توپخانه سپاه 

تعداد معدود اراده های توپ غنیمت گرفته شده در عملیات های ثامن الائمه و طریق القدس و تجربه فرماندهی اتش متمرکز ایده  ایجاد فرماندهی توپخانه را در شهید تهرانی مقدم ایجاد میکند.

ابتدای سال 1361 عملیات مشترک فتح المبین در جنوب کشور و در منطقه ای به وسعت 2500 کیلومتر مربع اغاز شد. استفاده از تاکتیک های موثر توسط نیرویهای پیاده عملیات در شب و نیز  دور زدن خطوط مقدم دشمن باعث گرفتن تلفات و غنائم بسیاری از ارتش عراق شد. عملیات فتح المبین با پیروزی قاطع ایران پایان یافت در حالی که  165 اراده توپ از ارتش عراق به غنیمت گرفته شده بود که اغاز کار توپخانه سپاه در دفاع مقدس و فرماندهی توپخانه شهید تهرانی مقدم را کلید زد.

شهید تهرانی مقدم در فروردین 1361 به سمت فرماندهی توپخانه  منصوب شد تا قبل از  اغاز عملیات بزرگ و بسیار مهم بیت المقدس اتش پشتیبانی موثر توپخانه به سازمان رزم سپاه پاسداران اضافه شود . در نهایت عملیات بیت المقدس که با فاصله کمی از فتح المبین انجام گرفت منجر به ازادی خرمشهر و اخراج عراق از بخش های عمده ای از مناطق اشغال شده کشور بود . 

جنگ شهرها و لزوم مقابله به مثل

عراق از ابتدای جنگ مناطق مسکونی  و شهرهای ایران  را توسط توپخانه و  بمباران هوایی هدف قرار می داد . پس از شکست در جبهه های زمینی و و عقب زده شدن نیروی زمینی عراق از قسمت های عمده خاک کشور به دفعات و طی چند دوره رژیم بعثی اقدام به بمباران و موشک باران گسترده شهرهای کشور بین  سالهای  62 تا 67 کرد. هدف از این کار ایجاد جنگ روانی گسترده و القا حس یاس و شکستن مقاومت مردمی بود . گرچه دشمن در این بمباران ها به اهداف خود نرسید اما  مقابله به مثل برای ایجاد بازدارندگی و توقف حملات بر علیه شهرها و غیر نظامیان لازم بود تا در دستور کار قرار گیرد . در این بین  استفاده از موشک های فراگ و اسکاد بی روسی توسط عراق مسئولین را بر ان داشت تا برای مقابله به مثل حملات موشکی چاره اندیشی کنند

ایجاد فرماندهی موشکی

در ان زمان با دو کشور لیبی و سوریه برای در اختیار گذاشتن موشک های اسکاد بی  رایزنی صورت گرفت. دولت سوریه قبول کرد تا به نیروهای ایرانی برای استفاده از این موشکها آموزش دهد. شهید تهرانی مقدم در این مقطع به عنوان فرمانده یگان موشکی منصوب شد و فرماندهی توپخانه را به شهید شفیعیزاده سپرد تا  به همراه دوازده نفر از نیروهای توپخانه در سوریه دوره های آموزشی تخصصی برای شلیک موشک را بگذراند.

دوره سه سالهای که به جهت اضطرار و نیاز در ان مقطع حساس با اصرار شهید مقدم و در عین ناباوری اساتید سوری در طی دو ماه برگزار شد.

در همین زمان معمر قذافی رهبر لیبی به دلیل اختلافات و رقابت با صدام حسین و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس موافقت کرد تا تعدادی موشک و لانچر پرتاب ان را با خدمه لیبیایی به ایران اعزام کند . اولین محموله شامل دو لانچر و هشت فروند موشک بود که یکی از موشک ها توسط شهید تهرانی مقدم برای بررسی و مهندسی معکوس استفاده شد.

اولین پاسخ موشکی ایران

در سال 63 عراق اقدام به موشک باران و بمباران گسترده شهرهای کشور کرد. در پاسخ به این حملات بعد از دادن اخطارهای متعدد در 21 اسفند 1363 اولین حمله موشکی ایران به پالایشگاه کرکوک انجام شد و دو روز بعد بانک رافدین در بغداد مورد حمله موشکی قرار گرفت که عراق این حمله ها را بمب گذاری و خرابکاری عوامل ایران معرفی کرد. در پنجم فروردین 64 باشگاه افسران در بغداد هدف موشک قرار گرفت و در نهایت عراق مجبور شد به اصابت موشک به بغداد اعتراف کند.

تحت فشارهای روسیه و کشورهای عربی لیبی مستشاران نظامی خود را از ایران فرا خواند اما قبل از خراج شدن  نیروهای لیبیایی اقدام به خرابکاری گسترده  در سیستم های پرتاب موشک کردند تا در غیاب انها ایران قادر به شلیک موشک توسط پرتاب گرهای موجود نباشد. در پی این موضوع دور جدید حملات عراق به شهرها با اگاهی از عدم توانایی ایران برای پاسخ موشکی اغازشد.

شهید مقدم و اعضای تیم موشکی اقدام به باز کردن سکوهای پرتاب و تعمیر سیستم های اسیب دیده کردند. در نهایت تلاش شبانه روزی تیم موشکی منجر به تعمیر سیستم های  تخریب شده و شلیک اولین موشک به ستاد نیروی هوایی ارتش عراق در دی ماه سال 65 با رمز یا زهرا شد. 

از دهم اسفند 66 عراق مجددا دور جدید جنگ شهرها را با هدف قرار دادن تهران توسط موشک های الحسین کلید زد. در این حملات اصفهان قم و تهران توسط موشک های ارتقا برد  داده شده الحسین هدف قرار گرفتند در پاسخ بغداد تکریت کرکوک و دیگر شهرهای عراق برای مقابله به مثل مورد حمله موشکی قرار گرفت.

مهندسی معکوس و تولید موشک های بومی در نیمه دهه شصت و دهه هفتاد

برنامه تولید موشک در کشور از سال 1365 با تلاش برای مهندسی معکوس اسکاد بی شروع شد. در همان سال شهید تهرانیمقدم به همراه تیمش شروع به ساخت لانچر پرتاب گر موشک کرد که در سال 68 تولید  اولین نمونه آن  به ثمر رسید.

تولید موشک در دو حوزه موشک های سوخت جامد و مایع بعد از پایان جنگ ادامه پیدا کرد که در پایان دهه شصت نمونه اولیه راکت سوخت جامد نازعات با برد 130 کیلومتر عملیاتی شد .این تحقیقات  در حوزه سوخت مایع نیز در سال 1372 به تولید  موشک شهاب 1 با برد 300 کیلومتر منجر شد.

با تلاش محققان و دانشمندان عرصه دفاعی و مدیریت شهید تهرانی مقدم در دهه هفتاد  موشک های شهاب 2 با برد 500 و نمونه اولیه شهاب 3 با برد 1150 کیلومتر تولید و عملیاتی شدند.

فرماندهی جهاد خودکفایی

دست بلند موشکی ایران در برابر رژیم صهیونیستی و دشمنان فرا منطقهای برای مقابله با تهدید موشکی و هوایی رژیم غاصب صهیونیستی و نیز پایگاه های نیروهایی امریکایی  مجموعه جهاد خودکفایی سپاه اقدام به طراحی و  ساخت نمونه جدیدی از موشکهای سوخت مایع کرد که قادر بود از غرب کشور سرزمین های اشغالی فلسطین را مورد هدف قرار بدهد. اولین سری موشک شهاب 3 بابرد 1150 کیلومتر در اواخر دهه هفتاد تولید شد و به تدریج با ارتقای این سیستم ها موشک های قدر اف با برد 2000 کیلومتر ساخته شده و در سازمان رزم نیروهای مسلح قرار گرفتند . برای پر کردن خلا برد بین شهاب 2 و 3 موشک قیام 1با برد 750 کیلومتر طراحی  و تولید شد.

 به موازات سیستم های سوخت مایع کار بر روی موشک های سوخت جامد با راکت های زلزال ادامه پیدا کرد. بعد ها با هدایتپذیر کردن راکت های زلزال موشک فاتح 110 تولید شد که تا امروز چندین نسل از آن با دقتهای بسیار بالا تولید شده است.

 فاتح 313

از خانواده فاتح 110 اولین موشک بالستیک ضد کشتی کشور با نام خلیج فارس طراحی و تولید شد که با کمک هدایت الکترواپتیک در فاز نهایی قادر به درگیری و هدف قرار دادن اهداف متحرک دریایی است. موشک های هرمز 1و2 به عنوان موشک ضد تشعش و و راداری فعال بر علیه رادارها و اهداف متحرک دریایی  بر پایه فاتح ساخته شدند. اخرین عضو این خانواده موشکی فاتح 313 با برد 500 کیلومتر است.

موشک سجیل

سجیل  اولین موشک سوخت جامد میان برد ایرانی  با طراحی کاملا  بومی و برد بیش از 2000 کیلومتر است. از مزایای استفاده از سوخت جامد در این موشک میتوان به کاهش فوق العاده زمان مورد نیاز برای شلیک موشک (افزایش سرعت واکنش به تهدیدات) اپراتوری ساده تر آن نسبت به موشک های سوخت مایع و سرعت بسیار بیشتر ان در هنگام ورود به جو زمین و لحظه اصابت  است که رهگیری این موشک توسط سامانههای ضد بالستیک را مشکل میکند. 

برنامه فضایی ایران

ماهواره امید در بهمن 1387 توسط ماهواربر سفیر امید به فضا پرتاب شد که خود این حامل بر بیس موشکهای سوخت مایع میان برد ایران توسعه پیدا کرد است . شهید مقدم برای رسیدن به قابلیت پرتاب ماهواره هایی با وزن بیشتر  به مدارهای بالاتر  طرحی برای ساخت ماهواربر 4 مرحله ای سوخت جامد در دست کار داشت که به ماهواره بر قائم معروف است.

قائم بر طبق مشخصات اعلام شده چهار مرحله سوخت جامد است که طول مرحله اول ان نزدیک به 20متر است و قطری در حدود 3.5 متر دارد. موتور های سوخت جامد با توجه به مشکلات معمول در کنترل فرایند سوزش موتور و تکنولوژی بالای مورد نیاز برای ساخت نازل تغییر بردار رانش و الیاژ های مقاوم به حرارت  در مقایسه با موتورهای سوخت مایع بسیار کمتر در ماهواره برها مورد استفاده قرار می گیرند. وجود چنین طرحی نشان از پیشرفت بسیار زیاد در حوزه طراحی موشک های سوخت جامد در کشور است.

عماد آخرین تیر رونمایی شده در ترکش آرش ایرانی

موشک عماد جدیدترین نمونه رونمایی شده از خانواده موشک های سوخت مایع کشور و اولین نمونه ایرانی است که قابلیت اصلاح مسیر و کنترل در فاز برخورد  تا لحظه اصابت به هدف را داراست . MARV کلاهک تکنولوژی بکار رفته در عماد از چندین جهت اهمیت دارد. ابتدا افزایش محسوس دقت موشکها در برد نهایی که جزء خواسته های مقام معظم رهبری از صنعتگران دفاعی است و ثانیا به دلیل کاهش سطح مقطع راداری و اثر حرارتی موشک و نیز قابلیت مانور در فاز برخورد توانایی سیستم های دفاع ضد بالستیک در رهگیری و انهدام این موشک به شدت کاهش می یابد.

بدون شک باور به توانایی داخلی و میل به پیشرفت صنعت دفاعی و ایجاد اهرم قدرت برای نظام مقدس جمهوری اسلامی در برابر دشمنان (با وجود تمام مشکلات و سختیها) در سیره و روش مدیریتی شهید حسن تهرانی مقدم یکی از عوامل تاثیر گذار در سیر تحول قدرت دفاعی کشور در حوزه موشکهای بالستیک بوده است.

منبع: فردا نیوز