تبیین افول هژمونی آمریکا و انتقال قدرت در نظام جهانی
گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: چند سالی است که شاهد ورود ایالات متحده آمریکا به دوران افول خودش هستیم. اما این دوران افول در کنار اینکه ریشه در افزایش مسائل و مشکلات داخلی و خارجی آمریکا در برخورد با جهان پیرامون خود دارد به دلیل ظهور قدرت‌های منطقه‌ای قابل بحثی دارد که نه رهبری آمریکا را بر دنیا قبول دارند و نه زیر بار ریاست آمریکا بر دنیا می‌روند.
البته امتیاز این کشور‌ها فقط در این موضوع نیست که دارای قدرت و توان مشخص و معینی در محدوده سرزمینی و منطقه خود برخوردار هستند بلکه ویژگی این کشور‌ها در این است که از یک تاب‌آوری قابل توجهی در برابر قدرت‌نمایی‌های واشنگتن برخودار شدند. این موضوع موجب شد تا آرام آرام شاهد شکل گیری جهانی چند قطبی باشیم که در این جهان به جای قدرت‌نمایی یک کشور به نام آمریکا نقش آفرینی چند کشور را در تعیین و شکل‌دهی به مناسبات منطقه‌ای و جهانی را شاهد باشیم.
اما دو عامل مهم منطقه‌ای در خاورمیانه موجب شد تا روند افول آمریکا تسریع شود. نخست درگیر بودن خاورمیانه نزدیک به ۲۰ سال در جنگ‌های خونین و ویران کننده که هزینه و توان فراوانی را از آمریکا به خود مشغول کرد. به صورتی که آمریکا در کنار صرف میلیارد‌ها دلار بودجه برای حضور در این منطقه، بار‌ها مجبور به وارد کردن ارتش خود در کشور‌های مختلف کرد که دو جنگ عراق و افغانستان نمونهای از این موارد هستند.
عامل دوم، شکل‌گیری هسته‌های قدرتمند گروه‌های تروریستی در سطح منطقه خاورمیانه بود. در واقع می‌توان گفت که آمریکا برای بیش از دو دهه بودجه و تسلیحات فراوانی را خرج مبارزه و کنترل گروه‌های تروریستی در منطقه کرد که بنابر اظهارات و اعترافات مقامات سابق این کشور، خود آمریکا در طراحی و شکل‌گیری این گروه‌های تروریستی نقش اصلی را برعهده داشت.
حال در این میان «ابوالفضل ظهره‌وند» از دیپلمات‌های با سابقه کشور و عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای در برنامه سیاست ایرانی رادیو گفتگو پیرامون فرارسیدن دوران افول هژمونی آمریکا به این مهم اشاره کرده بود که من با این موضوع موافق هستم که قدرت نرم آمریکا روبه افول است و این هم روندی است که دو دهه است شروع شده است. زیرا همانطور که می‌دانیم کشور‌ها هژمونی خود را نه در سایه شمشمیر و ساطور بلکه در سایه گفتمان و آن ظرفیت نرم می‌توانند گسترش بدند.
ظهره‌وند در بخش دیگری از سخنان خود به کشور‌های نوظهوری اشاره کرد که در طول یک دهه اخیر در عرصه جهانی متولد شدند. بعد از روی دادن این واقعه بود که مشاهده کردیم این کشور‌های نوظهور درحال تصاحب بازار‌های جهانی هستند و همین امر هم به لحاظ اقتصادی آمریکا را بیش از پیش تحت فشار قرار داده و سبب سرعت بخشیدن به دوران افول این کشور می‌شود.
این عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای، اما مهمترین نکته در جریان افول قدرت آمریکا در سطح جهان را مقاومت جمهوری اسلامی ایران با تمامی فراز و فرود‌های آن در برابر این کشور دانست و اعتقاد دارد اگر همین الان هم مواضع و تحرکات دیپلماتیک آمریکا را رصد کنیم سه تهدید معتبر شناسایی می‌شود. این سه تهدید شامل سه کشور روسیه، ایران و چین هستند. اما در این میان این ایران است که از یک ظرفیت بالای نرم و ژئوپولوتیک برخوردار است. زیرا چینی‌ها چیزی جز اقتصاد ندارند و همچنین روسیه هم که فقط مسئله اصلی آن ناسیونالیسم روسی است.
بر این اساس و با توجه به تمامی موضوعات و مسائل گفته شده باید به این مهم توجه کنیم که جهان از دوران تک قطبی بودن که در آن آمریکا حرف اول و آخر را میزد عبور کرده و با نظامات جدیدی به صورت چندقطبی به کار خود ادامه می‌دهد که در این جهان چندقطبی کشور‌های بزرگ و قدرتمند منطقه‌ای همچون برزیل، هند، چین، روسیه، ایران و آفریقای جنوبی به ایفای نقش می‌پردازند.
ضمن اینکه با روند افزایش تعداد کشور‌های قدرتمند منطقه‌ای و جهانی در سطح دنیا، شاهد افزایش سرعت روند افول آمریکا هستیم و خواهیم بود. این نقش و جایگاه کشور‌های نوظهور به صورتی است که با افزایش سهم نقش و تاثیرگذاری این کشور‌ها ازجمله روسیه، چین و ایران به عنوان تاثیرگذارترین کشور‌ها در برابر آمریکا بیش از پیش شاهد کنار رفتن این کشور از عرصه اداره جهان و جهانی چندقطبی روبرو هستیم.
در پایان باید به این سخن «نوام چامسکی» نظریه‌پرداز، اندیشمند و تحلیلگر مسائل سیاسی توجه ویژه‌ای کنیم که مقاله‌های متعددی درباره افول آمریکا به رشته تحریر درآورده است. او، همانند برخی از تحلیلگران دیگر مانند «فرید زکریا» معتقد است که افول آمریکا مسئله‌ای است که به دست خود آمریکا رقم خورده است.
انتهای پیام/ ۱۳۴
